Brabant telt 21 Natura 2000-gebieden. Voor 15 van die gebieden is de provincie hoofdverantwoordelijk en verplicht om de kwaliteit te monitoren, omdat die gebieden helemaal in Brabant liggen. De laatste meting stamt uit 2015 en moest nu worden herzien. Uit de nieuwe Natuurdoelanalyse, zoals het onderzoek heet, blijkt dat de kwaliteit van die 15 gebieden is verslechterd.

De Natuurdoelanalyse moet nog officieel worden getoetst door de Ecologische Autoriteit. Toch grijpt de provincie nu al radicaal in. Gedeputeerde Roijackers van Water en Natuur vindt dat met deze kennis het niet te verantwoorden is om te wachten op de officiële toetsing. "Dit is de nieuwe werkelijkheid."

De gevolgen voor Brabant zijn groot. Voor projecten op het gebied van infrastructuur, landbouw, industrie, woningbouw, maar ook projecten om te verduurzamen kan in elk geval tijdelijk geen vergunning worden verleend. Brabant zit dus voorlopig op slot. Zo zijn bepaalde aanbestedingsprocedures al stopgezet en is het maar de vraag of woningbouwprojecten, windparken en zonneweides nog kunnen worden geplaatst.

Het verbod op extra stikstofdepositie geldt in een gebied van 25 kilometer rond een Natura 2000-gebied. Maar omdat Brabant er zoveel heeft, overlappen die cirkels bijna allemaal en blijft er praktisch nergens ruimte over om projecten wel doorgang te laten vinden.

Hoe lang de stop op vergunningen duurt is nog onzeker. Effecten van eerder ingezet beleid zijn nog onvoldoende zichtbaar. "We beginnen niet op nul, we zijn al lang bezig maar het beleid is dus nog niet voldoende effectief", zegt Roijackers.

Kink in de kabel blijft het Brabantse stallenbeleid. De verplichting om veehouders per 1 januari 2024 een emissiearme stal te laten hebben loopt vertraging op. Omdat de rechter twijfels heeft over de effectiviteit van de stalsystemen, worden daar voorlopig geen vergunningen voor verleend. Pas in april dit jaar wordt duidelijk welke systemen effectief zijn en kunnen worden vergund. Dan leveren de stalaanpassingen ook meetbare effecten op in de reductie van stikstof en komt er weer ruimte.

Ook de landelijke uitkoopregelingen voor veehouderijen moeten lucht geven. Dan kunnen zogenoemde piekbelasters worden uitgekocht en boeren die geen piekbelaster zijn, maar wel willen stoppen, een financiële vergoeding krijgen. Daarnaast kijkt de provincie naar 'lege' ruimte op vergunningen en of vergunningen misschien kunnen worden ingetrokken.

Gedeputeerde Roijackers benadrukt dat alle sectoren geraakt worden door deze uitkomsten en de stop op vergunningverlening. "De resultaten zijn vers van de pers. Ook wij moeten nog uitvinden wat de precieze gevolgen zijn."

De gevolgen van de verslechterde natuur zijn groot. Planten en bomen hebben hieronder te lijden en verdwijnen langzaam maar zeker uit de gebieden. Dat heeft onder meer tot gevolg dat het aantal insecten vermindert, waardoor in sommige gebieden bepaalde vogels en andere dieren niet meer kunnen leven. "Dat leidt uiteindelijk tot een totale verschraling van natuur en bodem en dat heeft grote gevolgen voor natuur, klimaat en onze gezondheid."