Eerst de verkiezingsuitslag op een rij, voor we dieper op de zaak ingaan. BBB blies de andere partijen als nieuwkomer weg en werd vanuit het niets de grootste met 11 zetels. Gevolgd door:

• 9 zetels: VVD (-1).
• 5 zetels: GroenLinks (-).
• 4 zetels: CDA (-4), SP (-1), D66 (-1), PVV (-) en PvdA (+1).

"Waar niemand rekening mee had gehouden is dat de VVD niet meer de grootste zou zijn", zegt Linders. "We wisten dat BBB een grote entree zou maken, maar zo groot? Nee, dat had niemand verwacht."

Opvallend is ook de halvering van het CDA. Én dat PVV niet profiteert van de dreun die Forum voor Democratie kreeg.

Dreun voor coalitie
Voor de huidige coalitie heeft de nieuwe verkiezingsuitslag grote gevolgen. Die bestaat nu nog uit de partijen VVD, CDA, D66, GroenLinks en PvdA. Samen waren zij goed voor 31 van de 55 zetels. Maar die ruime meerderheid is sinds woensdag gesneuveld. Zij halen nu nog maar 22 zetels.

Daarom staat nu al vast dat er een andere wind zal waaien in het Brabantse provinciehuis. "Ook al verliest de VVD maar één zetel, het is wel een pittige uitslag voor die partij", stelt Linders. "Omdat BBB de grootste is, betekent het dat zij de leiding nemen bij het vormen van een nieuw college."

Hoe bestuurbaar is Brabant?
Dat lijkt op het eerste oog misschien gemakkelijk, met maar liefst 11 zetels. "Je zou kunnen zeggen: neem BBB en VVD. Dat plus je op met CDA, JA21 en Lokaal Brabant: dan ben je er, zij het heel nipt."

Maar schijn bedriegt. “Het probleem is namelijk dat partijen een richting moeten kiezen. Rechts is bijvoorbeeld vrij stellig over het aanpassen van stallen om ze emissiearm te maken." Dat is nu nog een belangrijk onderdeel in de Brabantse aanpak om de stikstofuitstoot te verminderen. Die deadline staat nu nog op 1 juli 2024. Linders: "Dat willen zij niet."

Een breekpunt
BBB neemt dus de leiding in het vormen van een nieuwe coalitie. Daarom leggen we deze donderdagochtend een stikstofvraag voor aan voorman John Frenken: wat moet er gebeuren met die stalaanpassingen? “Daarover is niet te onderhandelen. Die stalaanpassingen gaan wat ons betreft van tafel. Dat is een breekpunt”, stelt Frenken.

Volgens politiek verslaggever Linders zijn dat harde woorden. "Als die stalaanpassingen daadwerkelijk onbespreekbaar zijn, heeft dat stevige gevolgen. Brabant zit nu op slot. Eerst moet er stikstofruimte vrij komen, voor er weer natuurvergunningen worden uitgegeven. Stikstofuitstoot verminderen lijkt dus van levensbelang. De stalaanpassingen zijn daar ook voor nodig", zegt Linders. "Of de VVD daarmee akkoord gaat, weet ik niet."

Hand overspelen
Dat BBB zich zo hard opstelt op dit punt, kán de partij mogelijk in de weg zitten, zegt Linders. "BBB kan bijna niet zonder VVD een coalitie vormen. Maar de VVD kan wél zonder BBB, bijvoorbeeld door samen te werken met linkse partijen. Dus als BBB en VVD er op stikstofgebied niet uitkomen, kan de VVD alsnog het initiatief naar zich toe trekken." Er loert dus een gevaar: "De BBB kan hiermee ook de hand overspelen."

Andere coalities met een meerderheid zijn op het eerste oog onhaalbaar. BBB staat zeker op het gebied van stikstof lijnrecht tegenover GroenLinks, PvdA en D66.

De conclusie van Linders: "Het gaat dus waarschijnlijk nog lang duren."

LEES OOK:

BBB wil deadline stalaanpassingen voorlopig van tafel: 'Dit heeft geen zin'

'Wij zijn er klaar voor', kleine oogjes na euforische verkiezingsnacht BBB

'Minder partijen nodig voor provinciebestuur maar de puzzel blijft lastig'