Uniek notitieboekje van Gerard Philips geeft een kijkje in zijn hoofd
87 pagina’s telt het extreem kwetsbare boekje, dat heel voorzichtig is ingescand. Bezoekers van de expositie Gerard kunnen er nu digitaal in bladeren.
Ingenieur Gerard Philips begon in 1891 een lampenfabriekje aan de Emmasingel in Eindhoven. Samen met zijn vader, die investeerde in de plannen van zijn zoon. “Een gloeilamp was toen heel innovatief. Mensen hadden alleen maar olielampen en kaarsen. Elektrische lampen waren iets bijzonders”, zegt Derks.
"Het is net alsof je naar een schilderij van Van Gogh kijkt."
Gerard wilde de lampen op grote schaal produceren. “Je kunt wel één lamp in een laboratorium maken, maar om er duizenden lampen van goede kwaliteit te maken, moet je heel wat in huis hebben." Dat had hij.
Hij deelde het productieproces in kleine stapjes. Zo konden ongeschoolde 'lampenmeisjes' die lampen maken. Iedereen had een taak, zoals het op maat knippen van de gloeidraden, het solderen van draden en het verpakken van de lampen.
"In het boekje is te volgen hoe Gerard experimenteerde", vertelt Derks. Zo bestelde hij ‘medicinale watten’ om gloeidraden van zuiver katoen te maken. Het was een gevalletje 'uitproberen', want regelmatig zijn er stukken tekst doorgekrast. “Je komt dicht bij hem. Het is net alsof je naar een schilderij van Van Gogh kijkt en ziet hoe hij het heeft geschilderd. Je kunt de penseelstreken zien. Het viel mij op hoe proefondervindelijk Gerard is: hij kijkt wat wel en niet werkt.”
"De impact van Gerard Philips was gigantisch."
Het boekje is extra bijzonder, omdat weinig spullen van Gerard bewaard zijn gebleven. Het meeste werd vernietigd tijdens het Sinterklaasbombardement van 6 december 1942. De Engelsen wilden hiermee de productie van onder meer radio-onderdelen voor de Duitse bezetter lamleggen. 140 burgers en 7 Duitse soldaten sneuvelden. Net als veel materiaal van Gerard Philips.
Sergio Derks van de Philips Erfgoed Organisatie vindt dat jammer. "De impact van Gerard was gigantisch. Hij richtte Philips op, maar nam ook het initiatief om in 1914 het Natuurkundig Laboratorium te starten", zegt Derks. "Allemaal knappe koppen van over de hele wereld kwamen naar Eindhoven. Zelfs Albert Einstein is hier in 1923 geweest. Hij was zeer onder de indruk. Zo kwam hier veel kennis startte de samenwerking tussen bedrijven. Dat legde de basis voor Brainport.”
"Zonder Gerard was er geen Philips geweest.”
Gerard Philips wordt volgende maand postuum geëerd. Hij krijgt een groot kunstwerk in de stad. Zijn jongere broer Anton heeft al een standbeeld bij het station. “Anton was extravert, een geboren verkoper. Gerard was introverter. Hij hield niet van in de schijnwerpers te staan. Toch vinden we het fijn om hem wat bekender te maken. Zonder Gerard was er geen Philips geweest.”
De tijdelijke tentoonstelling Gerard is vanaf woensdag te bezoeken in het Philips Museum in Eindhoven.
