Vanaf 1 juli 2024 mogen supermarkten in ons land geen rookwaren meer verkopen. Vanaf 2030 mag dat niet meer bij tankstations en twee jaar later ook niet meer bij gemakswinkels. Dat moet allemaal bijdragen aan het doel dat er in 2040 geen jongeren meer beginnen met roken.

Verschillende organisaties en winkels voeren het verbod al eerder in. Zo is de verkoop van rookwaren niet meer toegestaan in nieuwe huurovereenkomsten die de NS afsluit voor winkels in de stations. De Lidl stopte in oktober 2021 al met de verkoop van sigaretten. En de vier Jumbo-winkels stoppen er over twee weken ook alvast mee, als voorbereiding op het landelijke verbod.

"Vanaf 2032 kun je tabak uiteindelijk alleen nog kopen in speciaalzaken", zegt Marc Willemsen. Hij is bijzonder hoogleraar tabaksontmoediging aan de Universiteit Maastricht en Programmahoofd Tabak bij het Trimbos-instituut. "De bedoeling is dat het aantal verkooppunten vermindert, zodat we minder vaak met tabak worden geconfronteerd."

Minder verkooppunten betekent volgens de hoogleraar dat het voor mensen makkelijker wordt om te stoppen met roken. "Uit onderzoek blijkt dat als het aantal verkooppunten met tien procent vermindert, het aantal rokers met een half tot één procent afneemt. In gebieden waar veel tabakspunten zijn, wordt juist meer gerookt."

Dat komt volgens Willemsen door dat de drempel om tabak te halen dan hoger is. "Als iemand verder naar een verkooppunt moet lopen of fietsen, is het makkelijker om van sigaretten af te blijven. Een impulsaankoop kan dan niet meer. Het helpt ook voor mensen die proberen te stoppen met roken. Als zij plotseling geen tabak meer kunnen kopen in de supermarkt, helpt dat om de verleiding te weerstaan."

Het is overigens niet alleen door minder verkooppunten dat mensen minder gaan roken. "Als zo'n maatregel wordt ingevoerd, kan het zijn dat er tegelijkertijd een accijnsverhoging of andere maatregel is. Dat draagt er dan ook aan bij."

En hoewel het goed nieuws is dat er al vier winkels van Jumbo zijn die geen tabak meer verkopen, zal het volgens Willemsen nog niet veel effect hebben. "Eén winkel maakt het verschil niet, dat is meer een statement. Waar het nu om gaat is dat alle supermarkten in heel Nederland ophouden met de verkoop. Dat zal het verschil moeten gaan maken. Supermarkten hebben namelijk een groot aandeel in het totaalaantal verkooppunten, net als tankstations en gemakszaken."

De hoogleraar verwacht in ieder geval dat we de doelstelling van 2040, een rookvrije generatie, wel gaan halen. Vanaf dan moeten jongeren niet meer beginnen met roken en rookt nog maximaal vijf procent van alle mensen. "Het is nog best ver in de toekomst. Wat mij betreft mag het nog wat ambitieuzer. Waarom niet 2035? We zien sowieso dat het aantal rokers afneemt. Als je die lijn doortrekt, kom je daar best bij in de buurt."

LEES OOK: Sigaretten nu al weg uit vier Jumbo-winkels: ‘Niet meer van deze tijd’