Teleurstelling overheerst, partijen reageren op klappen coalitiegesprekken
Vooral de deadline voor stalaanpassingen bleek een struikelpunt. Volgens BBB-fractievoorzitter John Frenken heeft de achterban besloten niet in te stemmen met wat daarover in het conceptakkoord staat.
Martijn van Gruijthuijsen (VVD): "We moeten de klap nog verwerken." De partij gaat eerst rustig nadenken wat het mislukken van de formatie betekent. "Daar gaan we volgende week goed over praten."
"Ik voel me ontzettend leeg", zegt John Frenken van de BBB. "We hebben de afgelopen maanden hard gewerkt. Het liep stuk op de stallendeadline. Vanuit de landelijke politiek is er niet genoeg duidelijkheid gekomen. Het is niet voor niets een breekpunt voor ons. We hebben het er vaak over gehad en zagen goede ontwikkelingen. We zijn er wel mee begonnen, maar we zijn er niet uitgekomen."
Volgens de PvdA en GroenLinks waren de onderhandelaars er wel degelijk uit. "Als we dat niet dachten, hadden we de formateur niet laten aankondigen dat er komende maandag een bestuursakkoord zou liggen", zegt Ward Deckers van de PvdA.
"Nu moest de kogel door de kerk."
Dat wijst erop dat de beoogde coalitiepartijen wilden afstappen van 1 juli 2024 als deadline voor de stalaanpassingen. Dan zouden alle melkveehouders een emissiearme stalvloer moeten hebben. Dat zou de stikstofuitstoot drastisch moeten verminderen. Tegelijkertijd zouden de VVD, PvdA en GroenLinks de deadline niet hebben willen verschuiven naar 2028. Dat is de landelijke lijn.
De BBB heeft daar dus in eerste instantie mee ingestemd, zo lijkt het. Maar op het laatste moment is de partij teruggefloten door de achterban. Dat werd deze vrijdag nog maar eens duidelijk toen het CDA een motie met dezelfde strekking indiende (deadline naar 2028), die niet door VVD, GroenLinks en PvdA werd gesteund.
Het indienen van de motie was een strategische zet. "Dat zette de BBB onder druk, denk ik", zegt Ronnie Buiks van het CDA. "Ze hebben lang genoeg de tijd gehad om het er met elkaar over te hebben. Nu moest de kogel door de kerk." BBB stemde vrijdagochtend voor de motie, maar toen was de stekker dus al uit de onderhandelingen getrokken.
Het verzetten van de stallendeadline van juli volgend jaar was immers een breekpunt voor de BBB. Het CDA dacht daar handig op in te spelen. Het zou namelijk heel raar zijn als de BBB tegen de motie van verplaatsing naar 2028 zou stemmen.
"We vinden het heel erg jammer dat we er niet uitgekomen zijn."
De VVD stemde tegen de motie van het CDA. Dat maakt eventuele onderhandelingen tussen deze partijen er niet makkelijker op. "Wij hoeven niet per se", zegt CDA'er Buiks. "Maar als we een constructieve bijdrage kunnen leveren aan een coalitie doen we dat. Maar wel op onze manier en niet zoals de afgelopen vier jaar."
Bij GroenLinks zijn ze teleurgesteld over het stuklopen van de onderhandelingen. "We vinden het heel erg jammer dat we er niet uitgekomen zijn", zegt Jade van der Linden. "We dachten dat we eruit waren. Onze fractie stond achter het akkoord, dat bleek dus niet bij alle partijen het geval."
Willem Rutjens van JA21 is niet verrast. "We wisten dat het lastig zou zijn tussen BBB en GroenLinks. Na drie maanden zijn ze daar zelf ook achter. Boeren niet onteigenen en de staldeadline verschuiven, waren duidelijke punten voor de BBB. Dit is dus een voorspelbare uitkomst", zegt Rutjens. Wel zou hij graag het ontwerp-bestuursakkoord willen zien. "Dan kunnen we zien waar het precies is misgegaan."