IM Academy presenteert zichzelf als opleidingsinstituut. Het bedrijf biedt cursussen aan over handelen in cryptomunten en succesvol worden op social media. Ze richten zich vooral op jongeren en wekken de indruk dat je snel rijk kunt worden, als je je bij hen aansluit. Naast het volgen van cursussen, kun je bij het bedrijf namelijk geld verdienen door nieuwe leden te werven.

En daar zit de crux. Als het werven van nieuwe leden belangrijker is dan het product dat verkocht wordt, in dit geval de cursus, kan het gaan om een piramidespel. En dat is verboden in Nederland.

Na publicaties van Omroep Brabant maakten Kamerleden van onder meer BBB, GroenLinks en PvdA zich zorgen en trokken bij de minister aan de bel.

Te weinig meldingen
Minister Kaag laat nu weten dat ze het 'betreurt dat mensen mogelijk worden misleid'. Maar tegelijk zegt ze dat de verschillende instanties waar je je als slachtoffer van een piramidespel kan melden, bijna geen meldingen hebben binnengekregen. Ze ziet dan ook geen reden om verder onderzoek te doen. Daarbij is het volgens haar aan de toezichthouders om op te treden als er sprake is van 'onrechtmatigheden'.

Er zijn een heleboel instanties waar je je als slachtoffer van de praktijken van IM Academy zou kunnen melden: de Kansspelautoriteit, de Fraudeheldpesk, de Autoriteit Consument en Markt (ACM), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) of de politie.

Volgens universitair docent Claudia Gross van de Radboud Universiteit is dat precies het probleem. Ze doet al jaren onderzoek naar piramidespelen. Volgens haar moet er één centraal meldpunt komen, omdat het nu onduidelijk is bij welke instantie je als slachtoffer moet zijn.

Schaamte
Dat er weinig meldingen zijn bij de instanties is volgens haar niet gek. "Het lastige is dat veel mensen die lid zijn geweest van een piramidespel zich schamen. Ze hebben zelf ook hun familie en vrienden gevraagd om lid te worden en zijn dus zowel dader als slachtoffer."

Volgens Gross heeft de manier waarop IM Academy netwerkmarketing gebruikt, veel kenmerken van een piramidespel. "Het gaat heel veel om het werven van nieuwe mensen en er worden grote beloftes gedaan om rijk te worden."

Mazen van de wet
Dat ze hier niet op gepakt worden, komt volgens de onderzoekster doordat dit soort bedrijven bewust de mazen van de wet opzoeken. "De wet bepaalt dat het een piramidespel is als het vooral gaat om het werven van anderen. We zien vaak dat ze een product hebben dat moet verhullen dat het vooral gaat om het werven van mensen."

Dat maakt het ook heel lastig voor toezichthouders als de AFM of de ACM om onderzoek te doen naar een bedrijf als IM Academy. Gross: "Ze kunnen het wel onderzoeken, maar waarschijnlijk valt het dan weer tussen wal en schip. Het zou strafbaar moeten zijn als je het mij vraagt, maar in de huidige wetgeving is het heel lastig om te bewijzen dat dat zo is."

Omroep Brabant werd zelf lid van IM Academy en sprak met jongeren die uit de organisatie stapten. Dat zie je in deze aflevering van HOE..?