Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Bij een van de palen van de pergola liggen hoopjes zaagsel, wie doet dat?
Michelle Beekwilder zag bij een van de palen van hun pergola hoopjes zaagsel liggen en ontdekte ook gaatjes in de palen. In een van die gaatjes zag ze een soort wesp vliegen en maakte daar een foto van. Op de foto zie ik een stukje van het achterlijf van een soort wesp. Op dat deel zie ik brede zwarte en gele banden en dus denk ik dat het een lid van de blokhoofdwespen is.

Helaas zie ik niet de grote kop en het brede gezicht (zie foto), vandaar de benaming blokhoofd, anders kon ik dat met meer zekerheid zeggen. Toch ga ik er vanuit dat het een van die blokhoofdwespen is, omdat het dier in dood of vermolmd hout een nest aan het graven is en niet in de grond. De prooidieren van blokhoofdwespen, want in feite zijn het ook een soort sluipwespen, zijn zweefvliegen en andere vliegen.

Is dit een libellensoort?
Erik van den Broek vond in zijn tuin naar wat hij dacht een soort libel. Ik kan me dat goed voorstellen, maar dat is het dus niet. Het diertje is dood en vermoedelijk gewoon van ouderdom gestorven. Alle gekleurde schubben op de vleugels van deze dode vlinder, want dat is het, zijn verdwenen en dus zie je enkel nog doorzichtige vleugels.

Toch durf ik er een naam op te plakken, want aan de vorm en grootte te zien, denk ik dat het een nachtvlinder is met een hele mooie naam windepijlstaart. Wellicht door het langer buiten liggen en nauwelijks vijanden in de buurt is het lichaam van deze nachtvlinder vindbaar geweest. Indien Erik meer over de vlinder wil weten, kan hij die informatie vinden in Stuifmail van 4 oktober 2020 via deze link

Is dit een paddenstoel of toch een plant?
Wilrie van Soerland kwam op een wandeling in Nauders, Oostenrijk iets bijzonders tegen en stuurde mij een foto. Zelf dacht hij of zij aan een paddenstoel, maar een dat is het niet, want we hebben hier te maken met stofzaad. Wilrie zag een soort bloem en dat klopt, want stofzaad heeft bloemen en bloeit van juni tot september.

De bloemen, die er dan op de stengels gaan groeien zijn of lichtgeel of roodachtig. Het is dus weldegelijk een plant, die bij de heidefamilie thuishoort. Aangezien er geen (blad)groen aanwezig is, is het dus een parasitaire plant binnen die heidefamilie. De groeiplaatsen waar stofzaad te vinden is, zijn vooral bossen en struikgewas maar dan wel op vrij vochtige tot droge, voedselarme grond.

Is dit een albino krekel?
Martin Habraken stuurde mij een foto waarop een diertje staat en hij vroeg zich af of het een albino krekel was wat hij gefotografeerd had. Het is in ieder geval geen krekel en ook geen albino diertje, maar een vervelling van een sprinkhaan. Zeg maar de oude huid van een sprinkhaan. En dat is best bijzonder, want over het algemeen wordt zo’n kostbaar stukje voedsel ook meteen door deze en gene opgegeten. Je ziet bijna nooit een oude huid / een oude vervelling liggen en dus was Martin op de juiste tijd op de juiste plek.

Sprinkhanen hebben een onvolledige gedaantewisseling. Uit een sprinkhaanei komt een larve, die al lijkt op het volwassen dier maar geen vleugels heeft. We noemen deze diertjes nimfen. Deze nimfen vervellen meerdere keren en na de laatste vervelling, krijgen ze vleugels en zijn dan volwassen sprinkhanen.

Is dit een wesp?
Theo Prick fotografeerde een insect en hij vroeg zich af of het een wesp is. Op de foto zie je een langwerpig zwart insect met bijna op het einde wat rood in dat lichaam. Het insect hoort zeker thuis bij de vliesvleugeligen, waar ook de gewone wesp bij hoort. Maar dit insect zit bij een andere familie, namelijk de familie van de langsteelgraafwespen. De naam van deze graafwesp is grote rupsendoder.

Grote rupsendoders werken net als ander graafwespen, ze verlammen en ontvoeren andere wezens, meestal van de insectenorde. Naast de naam kan je ook aan het langgerekte lichaam meteen zien welke prooidieren op de lijst staan van de grote rupsendoder: namelijk rupsen van vooral diverse soorten vlinders. Vaak zijn de rupsen groter en zwaarder dan de wesp zelf.

Zoals hierboven aangegeven, verlamt de graafwesp de rups door gif rechtstreeks in het zenuwstelsel te steken. De rups raakt dan verlamd en kan gemakkelijk vervoerd worden naar een uitgegraven hol in de grond. Op de rups wordt een ei gelegd en uit dat ei komt een grote rupsendoder larve. Die larve voedt zich met de vetreserves van de nog levende rups. Volwassen grote rupsendoders halen hun energie (voedsel) nectar van diverse planten.

Grote Rupsendoder in Natuurgebied de Maashorst – Gijs Vermeulen
Publicatie: 17 jun 2023

Wanneer het vrouwtje bevrucht is graaft ze een nest in het zand en sluit het af met steentjes. Hierna gaat ze op zoek naar een rups die ze verlamt door een gif in te spuiten. Het nest wordt geopend en geïnspecteerd voordat ze de rups naar binnen sleept. Daarna legt ze een eitje zodat de hierna uitgekomen larve zich kan voeden met de vetresten van de rups. De nestgang wordt nu volgepropt met zand en steentjes en wordt zo afgesloten.

Is dit een rover met een prooi of is dit een geval van paren van twee insecten?
Op de foto die ik kreeg van Wim van der Zanden zie je een grijs lang insect. Het lijkt wel een beetje op een verlengde vlieg. Soorten van dit exemplaar noemen we roofvliegen en die zijn heel nuttig voor ons. Roofvliegen jagen namelijk op insecten zoals vliegen en muggen. Ze zijn heel behendig en snel en hebben een korte, stevige priksnuit. Met die snuit doorboren ze de gevangen prooi en zuigen die leeg.

De meest voorkomende roofvlieg in onze omgeving is de eikenroofvlieg en zo te zien is dat ook het insect op de foto. Tot slot heb ik nog nooit gehoord of gelezen dat eikenroofvliegen mensen kunnen steken, net zo min als vliegen dit kunnen. Volgens mij zijn het hun sappen die irritatie kunnen opleveren bij de mens. Dit voelt misschien als een steek.

Wat voor een lastig plantje is dit? Bijna niet te verwijderen tussen de tegels
Frank Huisman stuurde mij een foto van wat hij dacht dat het een plantje was. Daarbij meldde hij ook nog in het bericht dat het onkruid lastig te verwijderen was. Beste Frank, onkruid bestaat niet. Daarnaast is wat op de foto staat geen plantje wat bloemen krijgt, maar is het een levermossensoort.

De naam is parapluutjesmos en dat heeft, net als alle andere levermossen, geen wortels of vaatsysteem. Aan de onderzijde van parapluutjesmos zitten een soort hechtdraden, die geen voedingsstoffen of water op kunnen nemen. Deze soort levermos is vooral te vinden op schaduwrijke en vochtige plaatsen, en dat kan dus ook tussen de tegels zijn. Tegen de tijd dat de mossen gaan sporen, zie een soort parapluutje op de groene basis staan, vandaar de naam. In podcast 46 ga ik dieper op het fenomeen mossen in.

Dit ongeveer 4 cm lange insect kwamen we tegen op de camping
Kees Hendriks zag een insect op de camping met een lichaam van wel 4 cm en hij vroeg zich af wat het was. Het insect wat hij fotografeerde is een spinsteltmug. De spinsteltmug hoort bij de steltmuggen, die op langpootmuggen lijken, maar zijn het niet.

De steltmuggen zijn een aparte een familie binnen de orde van de tweevleugeligen oftewel de Diptera. Steltmuggen zijn veel kleiner en hebben vaak opvallende tekeningen op hun vleugels. Langpootmuggen hebben een lang en dun lichaam en langere poten. Beiden soorten, dus zowel de langpootmuggen als de steltmuggen steken niet. De naam spinsteltmug is te verklaren doordat dit tweevleugelig insect enigszins op een spin lijkt.

Rubriek mooie foto’s
Op dit moment op het land van hebben we tientallen jonge levendbarende hagedissen, meldt André van Drunen.

Natuurtip: De Herder en zijn kudde in de Loonse en Drunense Duinen
Zaterdag 16 september van 10.00 uur tot 13.00 uur

Mèhhh
Ontmoet de herder en zijn schapen tijdens een wandeling door de Loonse en Drunense Duinen. De schapen, de commando’s van de herder en de honden die druk in de weer zijn om alles bij elkaar te houden: de schaapskudde verveelt nooit! Wist je dat de kudde onmisbaar is om de Loonse en Drunense Duinen zo mooi te houden? Onze boswachter vertelt je hier meer over, terwijl je ondertussen naar de schaapskudde wandelt. Daar tref je de herder die van alles over zijn werk en de schapen vertelt.

Startplaats wijzigt mogelijk nog
De startplaats kan nog wijzigen. Dit is namelijk afhankelijk van waar de kudde is in het gebied op dat moment. Alléén bij wijziging van de startlocatie ontvangt u vooraf een mail. (Mogelijke startplaatsen zijn Bosch en Duin in Udenhout, De Roestelberg in Kaatsheuvel of de Rustende Jager in Udenhout).

Meer informatie:
• Aanmelden verplicht, zie deze link

• Vertrekpunt: Parkeerplaats Bosch en Duin Schoorstraat 50 5071 RC Udenhout

• Vertrekpunt kan gewijzigd worden: bij aanmelding wordt hierover gecommuniceerd.

• Deelname: Voor niet leden Natuurmonumenten € 15,00 en voor leden € 10,50. Kinderen niet leden € 7,50 en voor leden € 5,25

• Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan

• Draag kleding die past bij het weer

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken