Voor de ingang van filmtheater Tuschinski in Amsterdam vergapen voorbijgangers zich. Er is een blik Bekende Nederlanders opengetrokken waar ze bij een musicalpremière jaloers op zouden zijn. TV-sterren Gerda Havertong, Splinter Chabot, Joris Linssen, Dolf Janssen en Adelheid Roosen, maar ook minister Conny Helder en Frans Timmermans: allemaal willen ze bij de première van ‘Human Forever’ zijn: Teun Toebes’ eerste film. Gewillig poseren ze voor de lens van showfotograaf Edwin Smulders en zijn collega’s.

En Toebes knuffelt en poseert met alle sterren. De mindere goden dirigeert hij vriendelijk maar dringend snel naar binnen. De show gaat hem goed af, maar hij verliest zijn doel niet uit het oog: “Dit is vooral fijn omdat ik zo een hoopvolle boodschap over dementie onder de aandacht kan brengen. En dat daar zo veel mensen op af komen, is mooi voor de toekomst.”

Toebes is pas 24 maar heeft al een flinke geschiedenis met ouderen met dementie. Als jonge scholier ging hij met ze op pad en deed dingen die ze vroeger leuk vonden: geluksmomentjes. In 2019 werd hij ervoor verkozen tot Brabander van het Jaar. Korte tijd later ging hij zelf in een verpleegtehuis wonen en schreef er een boek over: ‘Verpleegthuis’. Het werd een bestseller, met vertalingen in Duits, Engels en Arabisch. En Toebes ging samen met de bevriende documentairemaker Jonathan de Jong een film maken.

Behekst
Drie jaar lang filmden Toebes en De Jong in elf landen om te laten zien hoe er daar met mensen met dementie wordt omgegaan. De verschillen tussen landen zijn gigantisch. In Zuid-Afrika worden ze soms levend verbrand, omdat ze in zichzelf praten en jongeren denken dat ze behekst zijn. Maar in datzelfde land nemen kinderen ook hun ouders met dementie in huis en verzorgen ze liefdevol.

Toebes bezoekt landen in Scandinavië omdat de ouderen daar meer vrijheid hebben dan hier. Een bejaarde dame ligt op de harde vloer omdat ze zo van vloerverwarming houdt: het mag allemaal. Maar ook om die verpleeghuizen staat een hek.

Ontwapenend
Omdat Toebes oprecht is in zijn belangstelling en ontwapenende vragen stelt, stellen ouderen zich voor hem open. In Zuid-Afrika en Moldavië danst hij met ze en in België wil een dame weten of hij een jongen is of een meisje, omdat hij zo’n uitbundige bos lange krullen heeft.

Een zwak moment in de film zijn de wat formele gesprekken die Toebes heeft met beleidsmakers en de verhalen die hij buiten beeld vertelt doen soms wat geforceerd aan. Maar als hij contact maakt met de ouderen voel je zijn warmte en betrokkenheid door het scherm heen.

Minister Conny Helder van Zorg voerde lange gesprekken met Toebes en ze zag de film al eerder. Dat je altijd oog moet houden voor de mens achter de oudere met dementie, is ze helemaal met hem eens. Ze vindt de film goed gemaakt en pakkend. Maar Toebes is ook kritisch op het Nederlandse zorgsysteem en dat vindt ze niet altijd terecht: “Ik denk echt dat er mooie voorbeelden zijn in Nederland waar je ziet hoe mensen met dementie in vrijheid leven. Daar had hij meer van kunnen laten zien.”

Staande ovatie
Toebes is het daar niet meer eens: “Het systeem focust zich op controle en veiligheid en niet op geluk en saamhorigheid.” Als zijn film is afgelopen, wordt hij door een enthousiast publiek beloond met een staande ovatie. En iedereen wil hem knuffelen en met hem op de foto. Hij zweeft er een beetje van: “Niet in woorden te vatten. Fantastisch om met zo veel mooie mensen bij elkaar te zijn.”

Maar dan is er weer de focus op wat hij met zijn film wil bereiken: “Ik hoop dat we anders naar mensen met dementie gaan kijken, omdat het zo nodig is. Maar ik heb er vertrouwen in dat het gaat gebeuren.”

Pas 24 en een boek, een film en lovende woorden van staatshoofden. Wat moet je nou nog meer doen? Zijn moeder Moniek weet het zeker: “Teun is nog maar net begonnen.”