De virusziekte blauwtong dook begin september voor het eerst sinds lange tijd op in Nederland. Dieren kunnen binnen 24 uur doodgaan. De ziekte wordt overgebracht door knutten, kleine steekvliegjes, en treft vooral schapen, maar ook runderen en geiten.

De 53-jarige John heeft een kudde van vierhonderd Veluwse heideschapen. Iedere dag pendelt hij op en neer van Rosmalen, waar hij woont, naar de regio Utrecht, waar zijn dieren grazen. Twee weken geleden zag hij voor het eerst dat sommige van zijn dieren ziek waren. "Tja, en dan is er eigenlijk geen redden meer aan", zegt hij somber.

Dat het om blauwtong gaat, moet nog officieel worden vastgesteld door de dierenarts, maar de schaapherder herkende de symptomen meteen. "Ze waren sloom, liepen te kwijlen, hadden flinke koorts en liepen helemaal stram." Inmiddels zijn er zeven schapen doodgegaan en andere dieren vertonen ook ziekteverschijnselen. "Het was heel snel gebeurd, 's morgens waren ze ziek en 's avond dood."

Het doet hem veel. "Het is een lijdensweg om te zien. Ze stikken gewoon", zegt hij. "Soms denk ik: ik ben er helemaal klaar mee. Het hele jaar sta je je uit te sloven, 24 uur per dag ben je er mee bezig en dan zie je je hele kudde gewoon kapotgemaakt worden."

Dat er nog steeds geen vaccin is tegen blauwtong, het maakt hem boos. "In 2009 dook de ziekte hier ook op, toen ben ik ook schapen verloren. Nu zijn we zoveel jaar verder en zitten we met hetzelfde probleem."

Zelf probeert hij de dieren te beschermen door ze in te spuiten met een goedje dat ook helpt tegen mijt en schurft. "Ik hoop dat die muggen dan denken: het stinkt mij te hard. En hopelijk blijven ze dan weg. Maar of het helpt, is nog maar de vraag."

De afgelopen vier dagen heeft John geen dode dieren gevonden in zijn kudde. "Ik heb er hier thuis drie in de wei rondlopen, die lijken het te gaan halen. Maar het virus heeft een incubatietijd van vijf tot twintig dagen. Dus ik lijk nu even vrij van die ellende, maar het is gewoon wachten tot de volgende omvallen."

Ook voor de lammertijd, komend voorjaar, zal het blauwtongvirus fatale gevolgen hebben, denkt de schaapherder. "Veertien jaar geleden waren ook veel schapen ziek door blauwtong. Toen werden er veel mismaakte lammetjes geboren, met twee koppen en vijf poten. Of ze konden er niet uit bij de geboorte. Ik ga nog heel wat dieren verliezen", voorspelt hij.

John hoopt dat het snel kouder wordt, waardoor de knutten zullen verdwijnen. "Maar we hebben nog steeds van die zwoele avonden, en dan stikt het van de muggen." De schapen voortijdig naar binnen halen is geen optie. "Ik word niet rijk van dit beroep, maar als ze niet meer buiten kunnen grazen en ik moet de dieren nu al gaan bij voeren, dan ga ik sowieso failliet."