Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Rups met daarop allemaal kleine wormpjes?
Denise Heinsius zag rupsen op haar raam. Een halfuur later zag ze allemaal kleine wormpjes - of zoiets - op die rups. Na wat zoekwerk dacht ze dat dit parasieten zijn die op de rups zaten. Dit klopt helemaal! Volgens mij was de rups de rups van de dagvlinder groot koolwitje. Rupsen van het groot koolwitje worden vaak geparasiteerd door twee verschillende soorten sluipwespen. Dat heeft onderzoek inmiddels uitgewezen. Overigens wil dit niet zeggen dat er geen andere parasieten zijn die deze rupsen belagen.

Sluipwespen leggen via hun angel hun eitjes in de rups. Zo’n rups noemen we gastheer en in die gastheer ontwikkelen zich vanuit de gelegde eitjes larven die de rups van binnen opeten. Als ze dan volgroeid zijn, kruipen ze uit de gastheer - die dan natuurlijk al dood is - en ontwikkelen deze larven zich tot volwassen sluipwespen. In dit filmpje van National Geographic zie hoe dit in zijn werk gaat.

Een overwinteraar of toch een doortrekker?
Patrick van Kooten stuurde mij een foto van wat hij dacht dat het een overwinteraar is. Hij vroeg of hij dat diertje mag voeren. Patrick dacht dat het om een zwarte roodstaart gaat en dat klopt. Om precies te zijn het vrouwtje. Het zou best kunnen dat dit vrouwtje een overwinteraar is, maar het kan ook een doortrekker zijn vanuit het hoge noorden. Overigens overwinteren er steeds meer zangvogels in ons land. Van de fitis is dat al langer bekend en ook van de zwarte roodstaarten is bekend dat ze niet allemaal meer wegvliegen. Hun familielid, de gekraagde roodstaart, daartegenover is wel een echte trekvogel. Mooi dat Patrick een overwinterende zwarte roodstaart onder zijn overkapping had! Die zou hij trouwens gerust mogen voeren. Inmiddels is de vogel gevlogen.

Behaarde bolletjes
Rosemarie de Wit zag op verschillende bladeren van de beukenhaag behaarde bolletjes. Zij vraagt zich af of dit misschien gallen zijn. Dat is waar! Het is niet de bekende beukengal van de beukengalmug, maar een andere soort. Dit is de gal van de beukenhaargalmug.

De gal van deze galmug begint in het voorjaar als een platte puist, maar wel aan beide zijden van een beukenblad. Aan de bovenkant verandert de platte gal in een zuilvormige zes millimeter hoge gal, zoals je kunt zien op de foto van Rosemarie. In die zuilvormige behaarde gal zit een witte larve die vlak voor de verpopping met gal en al op de grond valt. In het beukenblad zie je dan een gat waar de gal zich bevond. Op de grond vindt in de gal de verpopping plaats. In het voorjaar komt er dan een volwassen beukenhaargalmug tevoorschijn. Een prachtige beschrijving met veel mooie foto's is te vinden via deze link.

Welk dier zit er half verstopt achter de stenen in deze tuin?
Yvonne Jonkers zag tussen de stenen in haar tuin een dier. Ze vroeg zich af welk dier het is. Wat Yvonne zag, is een heel bijzonder dier. Tegenwoordig, althans. Ze zag namelijk een wezel. Voorheen waren wezels veelvoorkomende dieren op het platteland, maar tegenwoordig niet meer. Wezels kun je het meest tegenkomen in droge natuurlandschappen, maar ook in droge cultuurlandschappen. In steden ontbreken ze vaak. In de beide eerstgenoemde gebieden is het dan wel een vereiste dat er woelmuizen leven. Die vormen namelijk het hoofdvoedsel van wezels.

Wezels worden maximaal 24 centimeter lang en zijn rolrond. Wezels wonen vaak in oude holen van ratten, muizen of konijnen. Van binnen zijn die holen bekleed met haren of veren van prooidieren. Wezels jagen op basis van hun reuk. Ze besnuffelen alle holen en holletjes die ze tijdens hun jacht tegenkomen. Ze achtervolgen hun prooidieren tot zelfs in de holen onder de grond en doden de prooi door een beet in de nek of door het doorbijten van de halsslagader. Op het menu van wezels staan behalve woelmuizen, ratten, mollen en ware muizen ook kleine vogels, eieren, insecten en zelfs kikkers. Jonge konijnen en haasjes staan ook op het menu, maar die zijn voor hen wat lastiger te pakken als er volwassen dieren in de buurt zijn.

Paddenstoel lijkt ingepakt in een nylonkousje
Marja Jannink zag een paddenstoel die ze nog nooit gezien had. Haar omschrijving vind ik heel fraai, die luidt: “Het leek of de paddenstoel was ingepakt in een nylonkousje.” Als je de foto van de paddenstoel bekijkt, lijkt dit inderdaad zo. De naam van deze paddenstoel is plooivoetstuifzwam en de plooien zijn op de foto duidelijk zichtbaar. Deze mooie stuifzwam kom je het meest tegen op zandgronden, maar dan in voedselrijke strooisellagen. Je ziet ze in zowel loof- als naaldbossen en in parken, maar ook op graslanden, in niet te hoog gras, en in wegbermen. In het begin is de plooivoetzwam beige tot wit van kleur. Later wordt de paddenstoel grijsbruin. Als je heel goed kijkt, zie je op de hoed vlokjes of schubjes. Binnenin de hoed zit een olijfbruine sporenmassa,. Als de sporen rijp zijn, komen ze naar buiten via een opening aan de bovenkant van de hoed, net zoals bij de aardappelbovist.

Wezel – Jos Vroegrijk
De wezel is een roofdier uit de familie van de marterachtigen. De wezel is het kleinste roofzoogdier van de wereld. Een vrouwtjeswezel weegt slechts 35 gram, lichter dan een veldmuis. In België wordt het dier ook wel muishond genoemd. Ze moeten dagelijks eten om niet te sterven aan verhongering. De dieren zijn zowel 's nachts als overdag actief, waarbij ze onregelmatig rustperiodes nemen. Vaak staan wezels op hun achterpoten om de omgeving te verkennen.

In het in het Vresselse Bos bij Nijnsel staan blauwe paddenstoelen
Caatje van Kollenburg zag in het Vresselse Bos bij Nijnsel blauwe paddenstoelen die ze nog nooit gezien had. Ze vraagt zich af welke dit zijn. Als je heel goed kijkt naar de foto zie je dat de blauwe kleur neigt naar groen. De naam is dan ook echte kopergroenzwam. Deze paddenstoelen staan altijd in groepjes in de strooisellaag van loof- en naaldbossen, maar komen ook in tuinen voor. Het is een soort die vrij goed te vinden is van april tot ver in november, zeker in Brabant. Echte kopergroenzwammen hebben geen opvallende geur en ze behoren tot de kaalkopjes. Dit is een heel bijzonder geslacht, dat bekend staat vanwege de hallucinerende stoffen die soorten van dit geslacht bevatten. Logisch dat ze dan ook eeuwenlang gebruikt werden bij tal van heilige rituelen.

Een paarsrode paddenstoel, welke is het?
Rianne van Beers stuurde mij een foto van een verfomfaaide paarsachtige paddenstoel. Ze wil graag weten welke dit is. Tegenwoordig zitten bij de vele vragen die ik ontvang foto’s van vreemd gevormde paddenstoelen. Dan is het heel lastig om ze op naam te brengen, hoe mooi het er vaak ook uitziet. Datzelfde geldt bij deze verfomfaaide hoed met die paarse kleur. Maar hier durf ik wel een gok te wagen, want er zijn niet zoveel soorten paddenstoelen met deze kleur. Ik denk dat dit de mislukte groeivorm is van de hoed van een amethistzwam, ook wel rode koolzwam genoemd.

Amethistzwammen zijn niet erg groot, maximaal vier centimeter, en ze groeien massaal onder beuken en vooral in oude beukenbossen. Ze vallen nauwelijks op in zo’n beukenbladerendek. Maar heb je er eenmaal een ontdekt, dan zie je er ineens heel veel meer.

Natuurverschijnsel in de bossen bij Dorst
An Roelen vroeg zich af of, wat ze gefotografeerd had, onder de paddenstoelen valt. Op haar foto zie je een sponsachtig organisme. Dit organisme behoort wel degelijk tot het rijk van de schimmels. Ik vind dit een van de mooiste zwammen die we kennen in ons land. De naam is grote sponszwam. Deze zwammen komen vooral voor op zandgronden. Het vaakst vind je ze aan de voet van grove dennen, maar ook op de stompen van deze bomen en in open bossen. Je kunt grote sponszwammen ook tegenkomen in de buurt van andere naaldbomen, zoals de fijnspar, de lariks en de Douglas. Grote sponszwammen kunnen maximaal veertig centimeter breed worden en vijftien centimeter hoog.

Zoals je op de foto goed kunt zien, hebben ze een bloemkoolachtige structuur en heel veel gelobde vertakkingen. Zodra de grote sponszwammen droog worden, zijn ze heel breekbaar. Als je zo’n grote sponszwam tegenkomt, moet je er maar eens aan ruiken. De geur is heerlijk zoet en een beetje nootachtig. Overigens smaakt deze grote sponszwam ook zo, maar laat hem maar staan. Dan kunnen ook anderen ervan genieten!

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Joep Leijendekkers. Hij geniet van al het prachtigs dat de herfst hem biedt en maakt heel veel foto’s, zoals deze van de fraaie hoed van een vliegenzwam.

Natuurtip
Zaterdag 11 november wordt van halfelf 's ochtends tot halfeen 's middags een wandeling met geluidsblinddoek gehouden in Sint-Oedenrode. Deze wordt georganiseerd door toeristisch Informatiepunt ’t Roois Gasthuisje met Harrie van den Brand. Geblinddoekt wordt dan de legendarische reis van Oda, een blinde koningsdochter, vanuit Schotland naar Sint-Oedenrode opgeroepen in een soort driedimensionale beleving. Geef je op om deze bijzondere ervaring mee te maken.

Meer informatie:
• Vertrekpunt is het heemhuis bij de Knoptoren.

• Aanmelden kan bij toeristisch Informatiepunt t’ Roois Gasthuisje.

• Deelname kost 5,50 euro per persoon.

• Er kunnen maximaal twintig mensen meedoen met deze wandeling, tien geblinddoekt en tien begeleiders.

• In verband met de uitleg is het belangrijk op tijd aanwezig te zijn!

• Informatie is verkrijgbaar bij toeristisch Informatiepunt t’ Roois Gasthuisje, zie hierboven.