Zonder arbeidsmigratie loopt Nederland vast. Dat zegt Frank van Gool, de baas van uitzendbureau OTTO Workforce, in een reactie op de verkiezingsuitslag. OTTO Workforce is een uitzendbureau dat voor werk en huisvesting van arbeidsmigranten zorgt. De twee grote winnaars van de verkiezingen, Geert Wilders (PVV) en Pieter Omtzigt (NSC), vinden dat het aantal arbeidsmigranten omlaag moet.

Van Gool kwam onlangs in het nieuws omdat hij 100.000 euro doneerde aan de VVD. "De kiezer heeft duidelijk gesproken", zegt Van Gool. "Ik hoop dat er snel een nieuwe regering gaat komen die de misstanden met arbeidsmigratie adequaat gaat aanpakken en voldoende aandacht heeft voor goed georganiseerde arbeidsmigratie. Want zonder arbeidsmigratie loopt Nederland vast."

De PVV zal het azc in Budel niet direct op slot doen, maar er kan op termijn wel een hoop gaan veranderen. Dat verwachten mensen uit de gemeente Cranendonck, waar Budel onder valt, een dag na de grote verkiezingswinst van Geert Wilders. "Dit gaat het verschil maken in Cranendonck."

Lees hier hoe inwoners van Budel reageren op de uitslag

Chipmachinefabrikant ASML maakt zich grote zorgen over de uitslag van de verkiezingen. Vooral een mogelijke beperking op het inhuren van kennismigranten zal ernstige gevolgen hebben voor het bedrijf. De technologiesector heeft een betrouwbare overheid en een consistent langetermijnbeleid nodig om een ??aantrekkelijk ondernemingsklimaat te garanderen, stelt ASML in een verklaring.

Voor kandidaat-Kamerleden is het altijd spannend of ze echt een zetel in de wacht slepen. Voor Mpanzu Bamenga uit Eindhoven (D66), Michiel van Nispen uit Breda (SP) en Daan de Kort uit Veldhoven (VVD) was het extra spannend, maar alles wijst erop dat ze het nét hebben gehaald. Maar dan moet hun partij niet alsnog een zetel inleveren. En ook mag er geen lager geplaatste kandidaat van dezelfde partij met voorkeurstemmen worden gekozen.

Je kunt hier hun reactie bekijken

Lilian Marijnissen voelt zich 'strijdbaar' en wil verder als partijleider van de SP. Haar partij werd bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer bijna gehalveerd en gaat volgens de laatste prognose van negen naar vijf zetels. "Ik ben er wel goed ziek van. Dit is voor ons een slechte uitslag. En daar gaan we ons op beraden", zei ze na overleg met fractieleden en medewerkers van de partij.

Het is aan de SP-leden als het gaat over haar toekomst als partijleider, zei ze na de bijeenkomst. De partijraad komt dit weekend bijeen om de uitslag te analyseren en lessen te trekken uit de verkiezingscampagne. Ze is daar niet zenuwachtig over, zegt ze. Marijnissen leidt de partij sinds eind 2017 en sindsdien heeft de SP bij alle verkiezingen verlies geleden.

De PVV hield vanochtend een eerste fractieberaad - en wel met champagne. Daarin liet Wilders weten te willen samenwerken met andere partijen en er te zijn 'voor Nederland en alle Nederlanders'. Hij richtte zich daarbij ook desgevraagd specifiek op moslims en andere minderheden. Moslimorganisaties hebben hun zorgen geuit na de monsterzege van de PVV.

"Het belang van internationale werknemers in de Nederlandse economie, waaronder de glastuinbouw, mag niet worden onderschat." Zo reageert voorzitter Adri Bom-Lemstra van Glastuinbouw Nederland op de verkiezingsuitslag. Volgens haar blijven arbeidsmigranten nodig om de economie draaiende te houden. Bom-Lemstra geeft aan dat haar belangenvereniging blijft inzetten 'op het opleiden en verder ontwikkelen' van mensen die nu niet werken. "Maar arbeidsmigratie is onderdeel van onze gezonde handelseconomie."

Volt-lijsttrekker Laurens Dassen vindt dat de VVD 'medeschuldig is aan de kant die we nu met elkaar opgaan'. "Iedereen op de VVD-lijst moet de consequenties inzien voor het openzetten van de deur voor de PVV, en daar rekenschap van nemen." Dassen werd dan ook wakker met een 'zwaar gemoed' omdat de partij van Geert Wilders 'een partij is die lijnrecht tegenover alles staat waar Volt voor staat'. Wilders leek zich deze campagne milder op te stellen, maar in die houding van de PVV-leider gelooft Dassen niet. "Ik ben niet gek", zegt hij.

Frans Timmermans gelooft er niets van dat Wilders zich nu milder opstelt en de premier van alle Nederlanders wil worden. "Ja, dit kennen we", zegt de GroenLinks-PvdA-lijsttrekker. Die benadrukt dat Wilders 'geen letter afstand' neemt van het PVV-programma, dat onder meer een verbod op moskeeën en korans voorstaat.

De uitslag toont volgens voorzitter Tuur Elzinga van vakbond FNV aan hoe groot de onvrede in Nederland is. "Mensen voelen zich in de steek gelaten en verkeren in onzekerheid omdat ze moeilijk rondkomen of geen huis kunnen vinden", zegt Elzinga. "Tegelijkertijd ervaren wij nu de grote zorgen van onze vele leden en hun collega's die weten dat hun positie in de samenleving niet langer vanzelfsprekend is", vervolgt hij. "Tegen hen wil ik zeggen: wij zullen niet wijken van jullie zijde en met hand en tand jullie rechten verdedigen."

GroenLinks/PvdA is gegroeid na de verkiezingen, maar de winst van rechtse partijen komt hard binnen. Dat zegt de lijsttrekker Frans Timmermans. Het is volgens hem een uitslag 'die ons met een grote opdracht opzadelt'. Links moet iedereen het gevoel geven erbij te horen nu de PVV de grootste partij is geworden, vindt Timmermans. Hij kreeg van zijn fractie een staande ovatie. GroenLinks-PvdA-politicus Jesse Klaver zei blij te zijn met de linkse samenwerking.

Partijleider Rob Jetten van D66 zegt dat hij chagrijnig wakker is geworden na een verkiezingsavond waarin de PVV een historische zege heeft geboekt. Voor aanvang van de eerste fractievergadering na de stembusgang laat de liberale politicus er geen twijfel over bestaan dat zijn partij niet gaat regeren met de partij van Geert Wilders. Hij zal in gesprek gaan met de verkenner, maar verwacht dat het daarbij zal blijven.

Thierry Baudet van Forum voor Democratie hoopt dat het 'lukt om een rechtse regering te vormen', meldt hij donderdagochtend op X. "Mochten wij daar op een of andere manier aan kunnen bijdragen, dan zullen we dat vanzelfsprekend graag doen." Volgens de laatste prognose komt de FVD zelf uit op drie zetels. Baudet spreekt van een 'tegenvallende uitslag' voor zijn partij. Hij zegt dat er sprake is van een 'momentopname' als gevolg van een 'strijd om de grootste'. Hij denkt niet dat kiezers het vertrouwen in zijn partij verliezen.

Ondanks de standpunten van de PVV in het verkiezingsprogramma, wil partijleider Geert Wilders na zijn verkiezingswinst premier van álle Nederlanders worden, herhaalde hij donderdag. Hij richtte zich daarbij ook desgevraagd specifiek op moslims en andere minderheden. Moslimorganisaties hebben hun zorgen geuit na de monsterzege van de PVV.

Mensenrechtenorganisatie Amnesty reageert op X geschokt op de verkiezingsoverwinning van de PVV. De organisatie zegt dat de 'mensenrechten hebben verloren. Volgens Amnesty heeft 'een racistische partij de Nederlandse verkiezingen gewonnen'. "Een partij die specifieke bevolkingsgroepen wegzet door hen als minderwaardig te bestempelen."

De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) is 'bezorgd over de effecten' die de verkiezingsuitslag op de journalistiek kan hebben nu de PVV de grootste partij van Nederland is geworden. Dat zegt NVJ-secretaris Thomas Bruning. De NVJ wijst erop dat Geert Wilders een 'aantal alarmerende uitspraken deed die hij niet terugnam. Zo noemde hij journalisten in een tweet uit 2021 'tuig van de richel'. Daarnaast heeft de NJV zorgen over plannen die in het PVV-partijprogramma staan om financiering van de NPO in het geheel stop te zetten.

PVV'er Maikel Boon uit Bergen op Zoom heeft een kort nachtje achter de rug na de enorme verkiezingszege van zijn partij. "Maar ik ben heel erg blij", vertelde hij bij aankomst in Den Haag vanochtend. "Dit had niemand zien aankomen. Ik hoop dat we een frisse wind kunnen laten waaien."

Lees hier waarom Maikel de verkiezingsavond van de PVV op Scheveningen bewust aan zich voorbij liet gaan

Esmah Lahlah werd vanochtend wakker met een kater. De Tilburgse wethouder, de nummer twee op de kieslijst van GroenLinks-PvdA, zag 'haar' partij een fraaie zege boeken. Maar de zege van de PVV haalde wat haar betreft de glans van dat succes. "Dat de PVV de grootste partij is, is wel even slikken."

Mpanzu Bamenga houdt nog een slag in de arm wat betreft zijn zetel in de nieuwe Tweede Kamer. Het kandidaat-Kamerlid uit Eindhoven stond negende op de kieslijst van D66. Op dit moment zou die partij uitkomen op exact negen zetels. Maar dat zegt Bamenga weinig. "Toen ik afgelopen nacht ging slapen, stonden we nog op tien zetels", vertelde Bamenga vanochtend. "Je ziet dat alles nog erg fluctueert. We weten nog niet wat de definitieve uitslag wordt."

In de gemeente Halderberge is de PVV de grootste, staat de VVD op twee en eindigt NSC op drie. Daarmee zijn nu alle uitslagen in de provincie binnen. Halderberge was laat met het aanleveren van de uitslag. De op voorlaatste Brabantse gemeente, Laarbeek, kwam om vier uur al met de uitslag. Daarna was het uren wachten op Halderberge. Volgens de gemeente Halderberge had die vertraging niet met het tellen van de stemmen te maken. “Daar waren we rond kwart voor twee’s nachts al netjes klaar mee”, zegt een woordvoerster. Het probleem zat ‘m in het leveren van die data aan het ANP, dat de uitslag vervolgens verspreidt. “We kregen het bestand niet verstuurd. Maar het is nu gelukt.”

"Heel veel boeren zijn opgelucht door deze verkiezingsuitslag. Nederland heeft heel duidelijk aangegeven dat de route die de laatste jaren gevolgd is door de coalitie, absoluut niet te willen volgen", reageert een woordvoerster van Farmers Defence Force (FDF) op de monsterzege van de PVV van Geert Wilders. De boerenorganisatie ziet nog wel problemen met het formeren van een kabinet. "Maar het kan in ieder geval echt niet zo zijn dat partijen de grootste partij links laten liggen. Dan krijg je een opstand", stelt de zegsvrouw.

Femke Zeedijk uit Eindhoven is de nummer twaalf op de lijst van het NSC. Dat betekent voor Zeedijk dat ze ‘gewoon’ in de Tweede Kamer terechtkomt. De NSC staat nu immers op twintig zetels. ’s Ochtends laat ze vanaf haar keukentafel weten ontzettend blij te zijn. “Ik heb er heel erg veel zin in. We hebben gisteren na de eerste exitpoll echt een mooi feestje gebouwd”, zegt ze met een glimlach van oor tot oor.

Zeedijk heeft de afgelopen tien jaar bij ASML gewerkt en de afgelopen jaren vooral kleinere freelanceopdrachten gedaan. "Maar dat moet ik nu allemaal stopzetten. Mijn taak in Den Haag is een fulltimebaan.” Verder moet ze alles vooral nog laten bezinken. “Het is nogal veel. We komen vanmiddag samen. Er zal genoeg te bespreken zijn”, lacht ze.

Over regeren met de PVV heeft ze nog geen mening. “Je kunt de PVV niet negeren als er zoveel mensen op hebben gestemd, maar tegelijkertijd liggen onze standpunten ver uit elkaar. Ik ben er zelf nog niet uit. Ik vind het heel moeilijk daarop te reageren.”

Zeedijk ziet een functie als staatssecretaris of minister overigens niet zitten. "Ik ben drie dagen per week in Den Haag, maar die andere dagen wil ik hier in de regio actief zijn. Daar ligt mijn kracht en in de Kamer zitten is al vrij veel werk."

In een speciale uitzending van Brabant Nieuws op tv verzamelen we reacties vanuit de provincie op al het verkiezingsnieuws. Veel Brabanders hebben wel een mening over de politieke aardverschuiving die woensdag heeft plaatsgevonden – bijvoorbeeld in Rucphen, waar de PVV ook dit jaar verreweg de meest populaire partij was.

Vakbond De Unie maakt zich grote zorgen over de situatie voor kennismigranten, nu de PVV en NSC de grote winnaars zijn geworden van de verkiezingen. De Nederlandse economie kan voorlopig niet zonder hoogopgeleide werknemers uit het buitenland, stelt de bond. Geert Wilders (PVV) en Pieter Omtzigt (NSC) hebben tijdens de verkiezingscampagne steeds herhaald dat het aantal arbeidsmigranten omlaag moet.

Kick Out Zwarte Piet heeft teleurgesteld gereageerd op de voorlopige uitslag van de parlementsverkiezingen. De actiegroep spreekt op Instagram over een "'shitshow'. De groep zegt in een bericht dat meer dan twee miljoen hebben mensen hebben gestemd voor "pure moslimhaat, (anti-zwart racisme), pro-piet propaganda, xenofobie en meer anti-democratische rommel". KOZP haalt in het bericht ook uit naar "de media die radicaal rechts normaliseerden". De actiegroep zet zich in voor het afschaffen van Zwarte Piet, die wordt gezien als een racistische karikatuur.

In de gemeente Rucphen stemde gisteren meer dan de helft van de kiesgerechtigden op de PVV. Een vrouw, een van de velen die daar op de partij van Geert Wilders stemde, legt uit: "Ik was voor de PVV, maar dan puur op het gebied van de zorg, ouderen en jongeren. Ik hoop wel dat hij zich aan woord zal houden, dat hij wil gaan samenwerken. Maar ik denk dat Wilders niet aan banden te leggen is. Dus ik ben benieuwd, we wachten af!"

Lees hier nog meer reacties vanuit Halderberge op de verkiezingsuitslag.

Het aantal gemeenten waar de VVD de meeste stemmen heeft gekregen, is woensdag gekelderd. Twee jaar geleden was de partij in ongeveer driehonderd gemeenten de grootste, nu geldt dat nog maar in bijna dertig gemeenten. In de meeste van die gemeenten kreeg de PVV nu de meeste stemmen. De partij van Geert Wilders werd in ongeveer 250 van de 342 gemeenten de grootste. Ruim 220 daarvan gingen twee jaar geleden nog naar de VVD.

De voorlopige uitslag van de Nederlandse verkiezingen trekt ook in het buitenland volop de aandacht. De Britse omroep BBC spreekt van een 'dramatische overwinning' van Geert Wilders' PVV. De Belgische krant Het Laatste Nieuws noemt de zege van de PVV 'overrompelend'. De populaire Duitse krant Bild spreekt over een ruk naar rechts voor Nederland. "Zo vlot als partijen in Nederland uit de grond worden gestampt, zo snel verdwijnen ze vaak ook weer van de radar", analyseert de Vlaamse omroep VRT. " Zo niet de PVV, die heeft intussen vaste voet aan de grond."

Vakbond CNV zegt niet verbaasd te zijn over de grote winst van de PVV. "Met deze uitslag rekent de kiezer af met het beleid van de afgelopen jaren", zegt voorzitter Piet Fortuin. De politieke partijen moeten volgens hem dringend werken aan een betere bestaanszekerheid voor miljoenen Nederlanders. "Alleen zo kan het vertrouwen in de politiek worden hersteld." Bijna een op de vier werkenden kan moeilijk rondkomen, stelt CNV. De bond roept de winnende partijen dan ook op om te werken aan meer bestaanszekerheid.

Politiek verslaggever Tessel Linders had wel verwacht dat de PVV in onze provincie goed zou scoren, vertelde ze vanochtend vroeg in een extra tv-uitzending op Omroep Brabant. "Maar dat die zo groot zou worden, had ik niet zien aankomen." Met name Rucphen sprong eruit. "Daar stemde 53,8 procent van de stemgerechtigden op de PVV. Nergens in Nederland werd er zo massaal op die partij gestemd." Volgens Linders zal deze uitslag 'echt even moeten landen in Brabant'.

In Den Bosch reageerden mensen vanochtend vroeg wisselend op de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen. Een man noemt de verkiezingsoverwinning van de PVV 'schokkend'. "Het is me een raadsel hoe hier een kabinet uit moet komen." Een vrouw valt hem bij: 'Een rechts kabinet wil je niet als vrouw in Nederland." Een andere vrouw is juist blij met de uitkomt. "Wilders verdient het, Nederland moet weer Nederland worden!"

Lees hier een uitgebreid verhaal over de straatreacties.

De SGP lijkt voor het eerst groter te worden dan de ChristenUnie. Beide christelijke partijen staan in de voorlopige prognose op drie zetels in de Tweede Kamer, maar de partij van Chris Stoffer heeft voorlopig meer stemmen dan de partij van Mirjam Bikker. Ongeveer 330 van de 342 gemeenten hebben hun uitslagen doorgegeven aan de Verkiezingsdienst van het ANP. Zij zijn bij elkaar goed voor ongeveer 98 procent van de stemmen. De SGP staat op ruim 212.000 stemmen, de ChristenUnie op bijna 207.000.

Ongeveer 2,3 miljoen mensen in Nederland hebben woensdag op de PVV gestemd. De partij van Geert Wilders doet het daarmee beter dan de VVD in 2021 en 2017. Daar stemden toen 2,2 miljoen mensen op. In 2012 kreeg de partij van ex-premier Mark Rutte iets meer 2,5 miljoen stemmen.

De opkomst voor de Tweede Kamerverkiezingen valt iets lager uit dan de voorgaande keren. Op basis van iets meer dan 96 procent getelde stemmen is de opkomst 77,8 procent. In 2021 was het 78,7 procent. Toen duurden de verkiezingen door corona drie dagen. In 2017 bracht 81,6 procent van de kiesgerechtigden hun stem uit.

De Nederlandse kranten noemen de overwinning van de PVV bij de Tweede Kamerverkiezingen een politieke aardverschuiving. Volgens Trouw is het een scenario waar niemand rekening mee hield, 'ook niet de winnaar zelf'. Volgens NRC doet deze 'rechts-populistische revolte het Binnenhof op zijn grondvesten schudden'. Volgens De Telegraaf heeft de kiezer Nederland 'opgezadeld met een breinbreker van ongekende proporties'. Volgens het AD kan niemand meer om de PVV heen na de 'verpletterende zege' en omschrijft die als een 'rechtse directe'.

Op één gemeente na zijn alle stemmen geteld in Brabant. De laatste plaats is Halderberge. Daar is het nog even afwachten. Waarom het in Halderberge zo lang duurt, is niet bekend.

De tussenstand voor onze provincie is rond halfvier woensdagnacht, wanneer de uitslagen van 52 van de 56 gemeenten binnen zijn, als volgt:

PVV 26,8 procent

VVD 18,0 procent

GL/PvdA 13,2 procent

NSC 12,7 procent

D66 6,6 procent

Rucphen is al jaren een gemeente met een grote en trouwe PVV-aanhang. Dit keer bracht liefst 53,8 procent van alle kiezers een stem uit op deze partij. Nergens in de provincie werd zo massaal op de PVV gestemd. De tweede partij is hier de VVD, met 13,3 procent van de stemmen. NSC haalde net geen dubbele cijfers: 9,8 procent en reikt daarmee tot de derde plaats.

De vier coalitiepartijen waaruit Rutte IV bestond - VVD, D66, CDA en ChristenUnie - verliezen stuk voor stuk zetels. Van de 78 zetels die de partijen binnenhaalden bij de verkiezingen in 2021, blijft iets meer dan de helft over: de vier partijen zijn volgens de nieuwste prognose van de Verkiezingsdienst van het ANP goed voor slechts 41 zetels. Het CDA lijdt de zwaarste verliezen, het ziet ernaar uit dat de partij tien van de vijftien zetels moet inleveren.