Dit is het verhaal van Rick*, 24 jaar oud, autistisch en met verschillende psychische stoornissen. Zwaar verslaafd aan drugs. Vanaf zijn achtste zit hij in verschillende instellingen. Zijn ouders zijn de wanhoop nabij.

Jurgen* (53) en Aafke* (54) wonen in een gezellig huis vlak bij het centrum van Oisterwijk met een lieve hond en twee katten. Twee kinderen hebben ze, een jongen en een meisje. Rick is de oudste. Toen hij klein was, hadden ze al in de gaten dat hij anders was. “Rick kon soms vanuit het niets heel boos worden”, blikt vader Jurgen terug. “Dan was hij zo machteloos dat hij niet wist wat hij met zijn woede aan moest. Het was verschrikkelijk om te zien, zo’n klein kind met zoveel frustraties.”

Uit onderzoeken bleek dat Rick autisme heeft. Op zijn achtste was duidelijk dat hij professionele hulp nodig had en niet meer thuis kon blijven wonen. Jarenlang zat hij in allerlei jeugdinstellingen. Toen hij 15 was, kwam hij terecht bij de GGzE in Eindhoven. Toen bleek ook dat er veel meer aan de hand was en dat hij met verschillende stoornissen kampt.

“Rick heeft een angst- en een agressiestoornis. Ook denkt hij dat hij aan allerlei soorten ziektes lijdt. Dat hij doodgaat omdat hij kanker heeft, bijvoorbeeld. Dat is zo echt voor hem dat hij er helemaal van in paniek raakt. Het is een wisselwerking, alles hangt met elkaar samen. Zijn gedrag, zijn reacties, daar zit zoveel onvermogen in dat hij er heel agressief van wordt.”

Afgelopen zomer: Rick is inmiddels 24, blowt en gebruikt af en toe een pilletje. Hij is ook verliefd, op Lena* uit Duitsland. Sinds twee jaar zijn ze samen. Lena heeft net als Rick psychische problemen. Ze staat instabiel in het leven, heeft borderline en praat regelmatig over zelfmoord. “Twee dolende zielen, soms zo met zichzelf in de knoop. Maar hun liefde voor elkaar was heel groot”, zegt Jurgen. “We waren zo blij dat hij iemand in z’n leven had met wie hij zo gelukkig was.”

In juni vroeg Lena aan Rick om een paar dagen bij haar op vakantie te komen. Van de GGzE kreeg hij toestemming om te gaan. “Maar toen hij eenmaal daar was, liet ze hem niet binnen. Hij was niet welkom”, vertelt Aafke. “Waarom, dat wist hij niet. Ze deed de deur niet voor hem open. ‘Ga maar naar huis, ik wil je hier niet’, riep ze. Overstuur belde hij ons op. We hebben toen een hotel voor hem geboekt waar hij kon slapen, want hij wilde daar blijven.”

“Twee dagen lang zat Rick op een bankje op straat bij Lena’s huis, in de hoop dat ze hem binnen zou laten. Hij klopte op de deur, smeekte haar om open te doen. En toen, terwijl hij daar zat te wachten, pleegde Lena zelfmoord, samen met een vriend van haar die ook in het huis was, een jongen van 17. Ze namen pillen die ze online hadden gekocht.”

“Het was zo gruwelijk en vreselijk dat ieder mens er getraumatiseerd van zou raken. Maar Rick, bij wie alles al zo heftig binnenkomt, werd er totaal door omver gemaaid”, zegt Jurgen emotioneel. “Na haar dood ging het bergafwaarts. Hij ging terug naar de GGzE. Overdag kwam hij wel eens naar huis, zodat hij zijn verdriet niet alleen hoefde te verwerken. Dan brachten we hem ’s avonds weer naar Eindhoven. Ook regelden we een rouwtherapeut, met wie hij kon praten over wat hem was overkomen."

Rick ging rond die tijd ongeoorloofd weg bij de GGZ. Hij had veel moeite met de strikte regels. “Hij kwam ‘s morgens wel eens te laat door zijn slaapstoornis. Dan moest hij 24 uur binnenblijven. Dat brak hem op.” In de tussentijd werd zijn zorgmachtiging, wat betekent dat iemand verplicht in een instelling moet verblijven, niet verlengd. Volgens Jurgen en Aafke was dat bewust, omdat hij een ‘moeilijk geval’ was. “Hij was er heel slecht aan toe en toch hebben ze hem laten gaan. Dat had nooit mogen gebeuren. 'Heel veel sterkte', zeiden ze tegen ons. En daar konden we het mee doen.”

Hoewel iedereen zag dat Rick dringend professionele hulp nodig had, werden zijn ouders van het kastje naar de muur gestuurd. “Tegen ons werd gezegd dat een team van GGz Breburg in Tilburg in zou springen om Rick te helpen. Maar als we vragen hadden, zeiden ze dat ze hem niet kenden en dat hij nooit was aangemeld. In Eindhoven konden ze ons ook niet helpen, omdat hij er geen cliënt meer was.”

Rick zocht ondertussen zijn heil in harddrugs. Hij kon niet met het verlies van Lena omgaan. Ricks moeder vertelt: “Zijn wereld stond stil. Door zijn autisme snapte hij veel dingen niet en bleef hij maar in herhaling vallen. Je kon zeggen wat je wou, maar niks pakte. Hij gaf zichzelf de schuld van haar dood en maakte zichzelf veel verwijten. ‘Had ik de deur maar ingetrapt’, zei hij. Het was niet meer te overzien voor hem."

Hij werd steeds agressiever. Thuis liep het verschillende keren zo mis dat de politie moest ingrijpen. “Dan richtte hij zijn agressie ook op de agenten”, zegt Jurgen. “We hadden een messenblok in de keuken staan op het aanrecht. Dat hebben we uit voorzorg weggehaald, uit angst voor wat er kon gebeuren. Ons interieur heeft hij van boven tot onder vernield. Als hij had gebruikt, dan liep hij hier rond met spuiten en alles. Het was een onhoudbare situatie.”

"‘Je kunt hem het beste het huis uit zetten’, adviseerden agenten ons. En dat hebben we toen met pijn in ons hart gedaan. Je eigen kind wegsturen, het is het ergste wat je als ouder kunt doen. We slapen nauwelijks. De zorgen houden ons wakker. Het liefst willen we hem hier hebben, maar dat gaat gewoon niet. Het is te gevaarlijk.”

Rick zwierf een tijdje op straat. Zijn ouders regelden dat hij bij de daklozenopvang Traverse terecht kon. En als hij overdag niet onder invloed was, mocht hij thuiskomen. “Dan kon hij even douchen en iets eten.”

“Bij de opvang heeft hij bewust verschillende keren een overdosis drugs genomen, omdat hij zijn vriendin zo miste”, vertelt Aafke. Mensen zagen hem op straat liggen terwijl hij helemaal niks meer kon. Ze dachten dat hij dood was. Vier keer werd Rick opgenomen in het ziekenhuis, het was steeds kantje boord.”

De laatste keer heeft het ziekenhuis een brandbrief gestuurd dat Rick echt opgenomen moest worden. Hij zat toen enige tijd in de crisisopvang van Jan Wierhof, onderdeel van GGz Breburg, maar daar mocht hij overdag gewoon naar buiten en greep hij opnieuw naar de drugs. “Dat was maar voor drie weken”, zegt Ricks vader somber. “Verder wilden ze niks voor hem doen. En Rick accepteerde ook geen hulp. Hij verstopte overal in zijn kamer drugs en als hij had gebruikt, vernielde hij dingen en was hij agressief.”

Na drie weken stond Rick opnieuw op straat. Hij leefde buiten, sliep op een braakliggend terrein in de bossen van Oisterwijk. Ook daar probeerde hij zich van het leven te beroven. Hij gleed steeds meer af en lag nu echt in de goot.

Die bewuste zondag, nu een paar weken geleden, escaleerde de situatie. “Rick belde, hij had flink gebruikt. ‘Ik weet niet waar ik ben’, zei hij. 'Je moet me helpen.’ Toen zijn vader hem had opgehaald, was hij al zijn spullen kwijt, zijn geld, zijn mobiel. “We hebben toen gezegd, je moet zo weer gaan want je hebt gebruikt en dan willen we je niet hier hebben. Vervolgens is hij boven op bed gaan liggen. Wij hebben toen de politie gebeld."

"Tegen de agenten zei hij: ‘Ik moet hulp hebben, ik kan het niet alleen.” En daarna: 'Ik ga zelfmoord plegen'. “Geen rare dingen zeggen, Rick", zeiden ze. "We gaan nu eerst hier weg en daarna gaan we het er nog eens goed over hebben.” Hij draaide zich om en sloeg de agent recht voor zijn gezicht. En toen zei hij doodleuk: “Zo. En nou krijg ik hulp.” Het was echt een schreeuw om hulp. Pure wanhoop.

Rick zit sinds zijn arrestatie vast in de gevangenis in Grave. “Zijn we daar blij mee? Nee”, zegt Jurgen somber. “Maar het is het beste van de slechtste scenario’s. Nu volgt er zeer waarschijnlijk een verplichte opname voor hem. Hij moet echt afkicken en begeleid worden.”

Ziek zal hij altijd blijven, weten zijn ouders. “Het is heel moeilijk om zo’n kind te hebben, maar nog moeilijker om niet gehoord te worden”, zegt Aafke. We hebben aan zoveel poorten gerammeld, zonder resultaat.”

Ze maken zich zorgen over de toekomst. Vader Jurgen: “Ik wil gewoon weten dat er ergens een plek is waar hij in veilige handen is en waar ze goed voor hem zijn. En als ik straks oud ben, dat ik dan rustig dood kan gaan met de wetenschap dat er voor hem wordt gezorgd."

In een reactie op het verhaal van Rick laat GGzE in Eindhoven weten: "We zijn begaan met het leed van deze jongeman en zijn ouders zoals het in dit artikel wordt geschetst. Vanwege privacy-redenen kunnen we niet reageren op specifieke casussen van (vermeende-, voormalige- of potentiële) cliënten. Onze overtuiging is wel dat elke zorgprofessional, bij welke organisatie dan ook, zich altijd zal inzetten in het bieden van een zo goed mogelijke oplossing."

De GGz Breburg geeft aan dat ze in gesprek gaan met de ouders: "We zijn geraakt door het schrijnende verhaal van de ouders en gaan graag met hen in gesprek om goed te kijken welke opties er zijn voor hun zoon. Goed om hierbij wel te zeggen dat ook wij te maken hebben met wettelijke kaders die soms maken dat er grenzen zijn aan wat we kunnen en mogen doen."

*Uit privacy-overwegingen gebruiken we niet de echte namen van Rick, Aafke, Jurgen en Lena.

Praten over gedachten aan zelfdoding helpt. Je kunt 24 uur per dag bellen met Stichting 113 Zelfmoordpreventie via 0800 0113 of chatten via en 113.nl.