Wietproef start in het klein met verkoop én inkoop via de voordeur
"Het gaat over de Cannabis Sativa Hollandica, oftewel nederwiedewiedewiet." Dat zong Doe Maar in 1982. Al veel langer is bekend dat je met de gedroogde bloemtoppen, blaadjes en hars van de wietplant leuke dingen kan doen. Het is volgens kenners de meest gebruikte drugssoort ter wereld.
Verboden in Nederland sinds de eerste Opiumwet in 1928, maar geliefd om de ontspannende effecten. Zeker vanaf de jaren zestig, in combinatie met love and peace. Rond 1970 doken de eerste winkeltjes op met gesmokkelde wiet.
Gedoogbeleid
In 1976 gebeurde er iets bijzonders. In de vernieuwde Opiumwet werd cannabis voortaan gezien als softdrug. Vrij vertaald: prima spul, niet zo'n groot probleem. Het gedoogbeleid was geboren, uniek in de wereld. Het maakte de weg vrij voor tevreden rokers. Je kon het gewoon halen in de soos, op straat en later in de coffeeshop.
In 1981 opende de eerste Brabantse shop in Tilburg van wietpionier Johan van Laarhoven. Misschien deed de Tilburgse Doe Maar-bassist Henny Vrienten daar wel zijn inspiratie op voor zijn liedje 'Nederwiet'. Dat werd een hit, een jaar na de opening. Net als de wiet.
Via de voordeur
Meer en meer shops openden de deuren. Toeristen bezochten ze met verbazing. Niks stiekems, gewoon via de voordeur. Maar er was een bizarre keerzijde. Wiet kweken en je oogst verkopen, bleef verboden. Daarom kwamen drugs stiekem de coffeeshops binnen, via de achterdeur zoals dat al snel werd genoemd. Dat is nooit anders geweest en de zwakke plek van het systeem.
Want steeds vaker drongen misdaadnetwerken zich op aan die achterdeur. Alles buiten belastingdienst en overheid om, met dikke winsten. Die konden ze investeren in groeilampen en kunstmest en meerdere oogsten. Er kwam zo'n berg wiet dat we het nooit konden oproken, dus ging er meer naar het buitenland.
Nog steeds is naar schatting 85 procent voor de export, denkt de politie. Dat getal is wel wat omstreden omdat er geen hard bewijs is. Maar feit is dat er steeds minder wietkwekerijen worden opgerold. Wat ook opvalt is dat in Spanje en België vaker 'Hollandse' kwekerijen opduiken. Bovendien lijken criminelen vaker te kiezen voor andere lucratiever drugs zoals coke en synthetische drugs. Want 'wiet is verdriet', is een veel gehoorde term.
Wildgroei
Er kwamen duizenden illegale kwekerijen op zolders en in slaapkamers, met alle overlast van dien. En een wildgroei van coffeeshops. Begin jaren negentig kwamen landelijke regels. Toen al waren er partijen die opriepen tot legale kweek, omdat de misdaad anders te veel invloed zou krijgen, maar er was te weinig politieke steun.
Softdrugshandel mocht onder strenge voorwaarden, zoals geen reclame, geen overlast, geen jeugd, 5 gram maximaal per klant en een handelsvoorraad van 500 gram. Later kwam de regel dat je alleen aan Nederlanders mocht verkopen.
Experiment
Maar dat ene probleem bleef: de kweek en aanvoer van de illegaal geteelde wiet. Energiebedrijven zien al lang aan de stroomdiefstal dat er jaarlijks 30.000 wietkwekerijen zijn. Er worden er maar een paar duizend ontdekt.
In 2017 maakte de politiek een enorme ommezwaai. Een meerderheid van de Tweede Kamer besloot tot een experiment. Om de coffeeshops los te koppelen van de onderwereld, gaan legale telers wiet leveren. Die legale telers maken dan constante kwaliteit wiet. Onder toezicht, met een duidelijk etiket, geen bestrijdingsmiddelen of zware metalen en een bijsluiter met de risico's.
'Te beperkt'
Terwijl de rest van het land nog druk bezig was met de voorbereidingen, stonden teler Fyta in Waalwijk en de burgemeesters van Breda en Tilburg te springen. Ze kregen groen licht om op 15 december te beginnen. Met 42 smaken wiet, dus veel keus. Nog in een soort opstartfase want niet alle 19 coffeeshops in beide steden doen meteen volledig mee. Ze mogen nog even de illegale wiet blijven verkopen.
Over een paar maanden start dan de landelijke wietproef, met meer gemeenten, allemaal buiten Brabant en meer wiettelers.
Critici waarschuwen dat de proef te beperkt is en te laat komt. En dat het nog maar de vraag is of klanten dit wel willen, die 'staatswiet'. Ook blijven er vragen over de winstgevendheid, omdat legale wiet een hogere kostprijs heeft dan illegale wiet. En dan is er de vrees dat het niks gaat uitrichten in de onderwereld, omdat die zich toch vooral richt op export.
Voorlopig verandert er weinig voor wietfans: meer dan de helft van de Brabantse coffeeshops blijft illegaal geteelde wiet verkopen. Want de 22 coffeeshops in Eindhoven, Den Bosch, Oss, Etten Leur, Helmond, Waalwijk en Uden mogen niet meedoen aan de proef.
De proef met de nederwiet duurt minstens vier jaar. Wat er daarna gebeurt weet niemand.
Dit vind je ook interessant:
'Eindelijk van die enge achterdeur af', cannabiskweker klaar voor wietproef