Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister deze hier:

Lichtgekleurde vogel
Vorige week stelde Marjolein Deryckere een vraag over een lichtgekleurde vogel die ze in de tuin zag. Ik dacht in eerste instantie aan het vrouwtje van de gewone vink, maar ik kreeg nog twee reacties binnen. Nel van Zanten vermoedt dat het gaat om een mannetje van de sneeuwgors in winterkleed.

Toon Brugman denkt eerder dat de vogel op de foto het vrouwtje is van de keep is. Uiteindelijk denk ik nu dat het gaat om een sneeuwgors, met naast Nel ook dank aan Miel Gerards.

Waarom vliegen vogels vooral in de winter massaal naar een boom?
Zowel Henny van Tiel als Berrie Mutsaers hebben een beetje dezelfde vraag. Het gaat om het gedrag van bepaalde vogels. Henny heeft het expliciet over kauwen en Berrie over een grote groep vogels die neerdaalt en dan weer opvliegt. Het zijn niet alleen kauwen die dit doen. In totaal slapen in deze periode liefst tachtig vogelsoorten bij elkaar.

Van veel soorten hoor je niets, maar de kauwen gaan altijd luidruchtig te keer. Daarnaast maken spreeuwen de meest wonderlijke en spectaculaire figuren in de lucht, waardoor ook zij opvallen. Maar al die vogels hebben een paar dingen gemeen. Ten eerste: in de schemer in grote groepen voorverzamelen. Vervolgens vliegen ze ineens massaal naar de vaste plek waar ze dan uiteindelijk gaan slapen. Dit doen ze om zich te behoeden tegen nachtelijke aanvallen van uilen, katten, marters of andere roofdieren. Al die vogels bij elkaar zorgt er namelijk voor dat er altijd wel een paar ogen zijn die de vijand zien aankomen. Dan is een alarmkreet voldoende om heel de groep te laten opvliegen. Samen sterker is het motto en overleven is het doel.

Een grote groep zwarte zwanen, komt dat vaker voor?
Marianne Wijten stuurde mij een foto van een grote groep zwarte zwanen bij Poortvliet op Tholen. Zij vraagt zich af of dit veel voorkomt, zo’n grote groep. Volgens mij gaat dat meer en meer voorkomen, vooral omdat het aantal broedparen van zwarte zwanen steeds meer toeneemt. Na een sterke stijging van de aantallen zwarte zwanen in de jaren negentig van de twintigste eeuw werd het even rustig. Maar de laatste jaren zien we dat het aantal weer in een stijgende lijn is. Er broeden momenteel meer dan zestig broedparen in Nederland en overwinteren er zo’n tweehonderd zwarte zwanen in ons land. Dit laatste doen ze dan ook vaak met meerdere bij elkaar.

Is dit een valse wolfspin?
Op de bovenstaande foto van Falke zie je een mooie spin. Falke dacht aan een valse wolfspin. Daar heeft Falke helemaal gelijk in. Deze spin is mooi lichtbruin/grijs van kleur, al vallen de donkerbruine vlekken iets weg. Dit kan komen door de foto, want je ziet wel de tekeningen. Mannetjes van de valse wolfspin kunnen maximaal dertien millimeter groot worden, vrouwtjes bijna twee centimeter. Deze spinnen kwamen hier oorspronkelijk niet voor, maar in het gebied rond de Middellandse Zee. Valse wolfspinnen lijken heel veel op de bij ons bekende wolfspinnen, vandaar de naam valse - niet echte - wolfspin. Deze (geleedpotige) dieren jagen op vliegen, muggen en andere insectensoorten. Vanuit Zuid-Europa zijn ze langzaam naar onze contreien gekomen. In hun vertrouwde leefgebied vind je deze spinnen vooral onder stenen of boomschorsen en dan in bosgebieden.

Tijdens het schaatsen iets onder het ijs zien zwemmen
Simone Veltman haar man was op 14 januari aan het schaatsen en onder het ijs zag hij wat zwemmen. Simone en hij willen graag weten wat dit is geweest. Op de foto is heel duidelijk te zien, dat het om een geelgerande waterkever gaat.

Deze geelgerande waterkevers behoren tot de familie van waterroofkevers en zijn met een lengte 3,5 centimeter een van de grootste kevers in Nederland. Op het menu van deze vraatzuchtige rovers staan vooral insectenlarven maar ook waterspinnen, dode dieren en kleine vissen. Ze kunnen, net zoals lieveheersbeestjes, heel goed vliegen. Vaak vliegen ze in de avond naar een nieuwe poel, plas of vijver. Maar eenmaal onder het ijs wordt dat wat lastiger.

Wat is de naam van deze paddenstoel die in Beekbergen groeide?
Op de foto van Monique Groenland zie je zwarte hoeden op de grond. Ze wil graag weten wat dit zijn. Deze zwarte hoeden zijn de oude vruchtlichamen van de dennenvoetzwam. De kleur geeft meteen aan dat dit het laatste stadium is van deze vruchtlichamen. Verse hoeden van deze zwam zien er namelijk fris geel fluweelachtig uit, zie de foto hieronder.

Je ziet dat de oude hoeden niet direct aan de stam van een boom vastzitten. Toch zitten deze hoeden van de dennenvoetzwam op iets van een boom, waarschijnlijk een ondergronds deel van de stronk van een dennenboom. Dennenvoetzwwammen zijn echte parasieten en leven op of dichtbij levende naaldbomen. Daar veroorzaken zij stamvoetrot. Je kunt ze ook tegenkomen op boomstobben, maar nooit hoog in een boom. Na een aantal weken zijn deze zwammen volgroeid en zie je een donkere zwam waarvan de hoed kleverig is. Deze zwammen scheiden dan een harsachtige vloeistof uit, wellicht van de naaldbomen. Na nog wat dagen tref je op de plek waar eerst dat prachtige vruchtlichaam zich bevond enkel nog een geheel zwart en hard vruchtlichaam, zoals op de foto van Monique.

Zwarte zwanen – Hans Vijlbrief
De zwarte zwaan is een exoot die uit Australië komt. Als het daar zomer is, is het hier winter. Hierdoor broeden de zwanen in Nederland ook in het najaar en de winter.

Vreemde sprietjes gezien
Marlon van Zoelen trof half november sprietjes aan op een aantal paddenstoelen. Ze vraagt zich af wat voor sprietjes dit zijn. De paddenstoelen waarop die sprietjes groeien, zijn helmmycena’s en de sprietjes zijn vruchtlichamen van de penseelschimmel. Penseelschimmels komen vooral voor in onze soort streken, waar er een gematigd klimaat is. Het zijn bodemschimmels die overal organisch materiaal afbreken. Zeg maar een soort opruimers van de opruimers. Ze komen dus voor op oude paddenstoelen, maar ook met hun netwerk van schimmeldraden op en in het brood. Daarnaast vormen penseelschimmels een antibioticum. Dit wordt gebruikt bij de bestrijding van bacteriële infectieziekten dankzij een stof die de schimmels afgeven. Die stof heet penicilline, vandaar hun wetenschappelijke naam penicillium.

Welke uil is er geland in de loods?
Mary Vulling Leijdekkers ontdekte met haar man in hun loods een uil. Zij vragen zich af of dit een ransuil of een velduil is. De uil is inmiddels gevlogen, maar de foto hebben ze nog. Op de foto onder de rode pijl zie je inderdaad een uil.

Het mooiste kenmerk van een ransuil zijn twee verenpluimen boven op de kop. Ik weet niet waar Mary woont, maar in onze provincie heb je meer kans op ransuilen dan op velduilen. In de winterperiode gaan ransuilen ook nog gewoon op jacht, maar overdag verzamelen ransuilen zich in groepen. Vaak gebeurt dat in een boom.Zo’n boom noemen we roestboom. Overigens ontstaan op die gezamenlijke overwinteringsplekken de paartjes. Wil je meer weten over onze inlandse uilen, kijk dan eens op deze link.

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Marianne van Dinther-Blok. Zij fotografeerde een hele mooie vorm van ijshaar in Oss.

Natuurtip
Zaterdag 27 en zondag 28 januari vindt het Zeven Lagen Voedselbosfestival plaats. Zaterdag van halfeen 's middags tot zeven uur 's avonds en zondag van halfelf 's ochtends tot halfvijf 's middags. Een voedselbos is een landschap vol bomen, struiken en kruiden: van amandelboom tot bramenstruik en van citroenmelisse tot colakruid. Alle bomen, struiken, bodembedekkers, klimplanten en kruiden in de voedselbosjes zijn deels of helemaal eetbaar en leveren gezond voedsel.

Het Zeven Lagen Voedselbos festival wordt georganiseerd door deelnemers van het IVN Groen Traineeship De Voedselbosrevolutie. Op beide dagen zijn er lezingen, workshops en excursies.

Het festival is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in voedselbossen. Leer mensen kennen met dezelfde interesses en raak geïnspireerd om zelf met een Voedselbos aan de slag te gaan.

Meer informatie:
• Op de website van het Zeven Lagen Voedselbosfestival kun je allerlei extra informatie vinden, zie de link.

• Een zaterdagticket kost dertig euro, een zondagticket 25 euro. Een weekendticket kost vijftig euro.

• Het maximaal aantal deelnemers bedraagt tachtig.

• Aanmelden is verplicht.

• Dit festival vindt plaats op De Kleine Aarde aan Het Klaverblad 13 in Boxtel.

• Bellen kan ook, op nummer 06-29 42 69 17.