Het jaar is nog jong, maar nu heeft ASML al een trampolinepark, sporthal, speeltuin, tennisbanen en een evenementenhal gekocht. Het zijn plekken waar de Veldhovenaar naartoe gaat voor een kinderfeestje, om te sporten of om een evenement te bezoeken. “Nu komt het echt dichtbij. Eerst waren het bedrijfspanden. Nu zijn het voorzieningen en woonhuizen.”

Het zijn precies de zaken waar de Veldhovenaar zich volgens de fractievoorzitter zorgen over maakt. “We hebben het vaak over de krapte op de woningmarkt. Over de mensen die geen huis kunnen vinden. Over het voorzieningenniveau op peil houden. Als ASML dan uitbreidt en voorzieningen opkoopt en woningen uitkoopt en daar vervolgens bedrijfspanden gaat neerzetten, dan raakt dat de Veldhovenaar. Het komt nu echt binnen bij de mensen.”

Mandos is geboren en getogen in Veldhoven. Hij ziet zeker ook de successen van ASML en de voordelen van het bedrijf. ”Ik heb geen anti-ASML-verhaal. Ze mogen van mij groeien, zo lang het in balans is.” Die balans is volgens hem mogelijk al zoek. De politiek moet zich volgens Mandos buigen over de 'schaduwkanten' van de groei. Want de groei van ASML roept vragen op. “In Veldhoven leeft de vraag of ASML niet te groot is geworden. Ook de aankopen roepen veel vragen op. Of wij als gemeente nog wel in controle zijn.”

Woensdag werd bekend dat het bedrijf vorig jaar bijna 8 miljard euro winst heeft gemaakt, terwijl dat in 2022 nog zo'n 5,5 miljard was. Het bedrijf wil verder groeien. ASML-topman Peter Wennink gaf aan dat hij eventueel in het buitenland wil uitbreiden als het aantal arbeidsmigranten hier wordt ingeperkt.

Fractievoorzitter Mandos zat op het puntje van zijn stoel. "Het maakt wel duidelijk dat Wennink en ASML een duidelijke visie hebben voor de toekomst. Ze willen hier groeien en als dat niet kan ergens anders. Dat maakt het juist nog belangrijker om als lokale overheid een visie te hebben over hoe je dat dan ziet in Veldhoven."

De koopdrift van ASML in Veldhoven is groot. Vorig jaar kocht het bedrijf in 38 panden in de gemeente, waaronder een hele rij van dertien woonhuizen. Dit jaar leidde de uitbreidingsdrift tot de aankoop van de hallen op een terrein van vijf voetbalvelden.

“Mensen vragen zich af of de gemeente nog wel de regie heeft. Of wij bepalen wat wel of niet kan. Of dat ASML haar plannen uitvoert en wij daarop reageren. We moeten die discussie in de politiek gaan voeren.”

Veldhoven telt bijna 47.000 inwoners. Het dorp verandert door de aankopen. Plekken waar bewoners hun hond uitlieten, zijn straks niet meer vrij toegankelijk. Met de laatste aankoop van ASML, verdwijnt ook Padelvereniging The Padellers. De club baalt dat er geen andere geschikte plek in Veldhoven is gevonden en gaat daarom verder in Valkenswaard.

De lokale politiek van Veldhoven beslist over een wereldspeler als ASML. “De belangen zijn groot. Het is best opmerkelijk dat wij als middelgrote gemeente bepalen hoe groot ASML mag worden. ASML zit hier, daar mogen we trots op zijn, maar het plaatselijke belang mag niet ondergesneeuwd raken. Veldhoven mag niet het slachtoffer worden."

De gemeente moet eens goed nadenken over een visie voor Veldhoven, vindt Mandos. Daarom heeft hij bij de burgemeester en wethouders een verzoek ingediend. Opvallend, want Mandos is zelf fractievoorzitter van een partij die meeregeert in Veldhoven.

"Er moet een economische visie komen. Over de groei van ASML en over het welzijn van de inwoners. De gemeente heeft geen visie, daarom reageren wij achteraf op de plannen van ASML in plaats van dat we zelf aan het stuur zitten. Misschien hadden we die discussie eerder moeten voeren, maar nu zie je dat het echt begint te schuren.”

In deze uitlegvideo zie je alles over de groeiplannen van ASML: