Rechters zijn strenger gaan kijken naar hoe burgemeesters omgaan met de sluiting van huizen of bedrijven nadat daar bijvoorbeeld drugs of een hennepkwekerij zijn gevonden. Burgemeesters trekken zich daar lang niet altijd iets van aan. Sommige burgemeesters sluiten drugspanden terwijl ze weten dat het bij de rechter geen stand gaat houden.

Dat blijkt uit onderzoek van Omroep Brabant. Hoogleraar Michel Vols maakt zich zorgen. Hij houdt zich bezig met rechtspraak die met openbare orde te maken heeft. “Je ziet dat burgemeesters niet helemaal begrijpen aan welke eisen ze moeten voldoen om drugspanden te sluiten. Gezinnen zijn daar echt de dupe van en komen door fouten van de overheid op straat te staan.”

Rechters strenger
In februari 2022 deed de Raad van State, de hoogste bestuursrechter in Nederland, een belangrijke uitspraak over het sluiten van drugspanden. Omroep Brabant keek naar 67 uitspraken over sluitingen in Brabant van na die datum. Achttien keer verloor de gemeente, bij ongeveer een kwart van de zaken dus.

Rechters kijken nu bijvoorbeeld strenger of het voor de openbare orde en veiligheid echt nodig is om het pand te sluiten. Bij acht van de verloren zaken in Brabant vond de rechter dat dit niet het geval was. Zo had de burgemeester bijvoorbeeld niet genoeg bewijsmateriaal aangeleverd voor de overlast vanuit het pand of dat er werd gedeald in drugs. Ook vond de rechter drie keer dat de voorgenomen sluiting langer duurde dan nodig was om de openbare orde te herstellen.

Minderjarige kinderen
Ook kijken rechters kritischer naar de persoonlijke omstandigheden van mensen die hun huis verliezen. Bij acht Brabantse zaken vond de rechter dat de burgemeester te weinig rekening hield met bijvoorbeeld medische omstandigheden of dat er minderjarige kinderen in het huis wonen. De rechter schrijft in de uitspraken dat het moeilijk is om vervangende woonruimte te vinden en dat huurders bang zijn om op een zwarte lijst te komen, waardoor ze nog moeilijker een nieuw huis kunnen vinden.

In deze aflevering van HOE..? leggen we je de sluiting van drugspanden uit. Lees daarna verder.

De sluiting gaat vaak al binnen een week in. Om dat te voorkomen, kan iemand naar de rechter stappen om een zogeheten ‘voorlopige voorziening’ aan te vragen. Dat is een soort kort geding om de woning open te houden, terwijl de gemeente opnieuw beoordeelt of de sluiting echt nodig is. Soms komt de gemeente daarna met een betere onderbouwing en mag ze het drugspand alsnog sluiten.

Ingewikkeld en duur
Een deel van de achttien sluitingen bleek misschien later toch terecht, maar daar staan ook sluitingen tegenover die nooit de rechter halen. Niet iedereen gaat naar de rechter om een sluiting aan te vechten. Sommige mensen vinden het te ingewikkeld om naar de rechter te stappen of hebben geen geld om een advocaat in te huren.

Omroep Brabant sprak voor haar onderzoek onder meer met bronnen uit de opsporingswereld, die niet met naam genoemd willen worden. Zij vertellen dat sommige burgemeesters regelmatig drugspanden sluiten, ook al weten ze dat de sluiting geen standhoudt voor de rechter. De burgemeesters willen laten zien dat ze hard optreden tegen drugscriminaliteit. Ze kijken soms minder naar omstandigheden waardoor een drugspand korter of helemaal niet gesloten hoeft te worden. De bronnen willen niet vertellen om welke gemeenten het gaat.

Reactie gemeenten
Sebastiaan van ’t Erve zegt namens het landelijke Genootschap van Burgemeesters: “Ik ben geschrokken van deze cijfers. Het is een vergaand besluit om een woning te sluiten. Dan raken we de grondrechten van mensen. Als we dat doen, moet dat ontzettend grondig gebeuren. Uit deze cijfers blijkt dat we dat beter moeten doen.” Afgelopen maandag heeft Omroep Brabant de gemeenten Tilburg en Eindhoven om een reactie gevraagd. Ze waren nog niet in staat om met een inhoudelijke reactie te komen op de bevindingen van ons onderzoek.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

NOS: Burgemeesters sluiten huizen te snel na drugsvondst, rechter fluit hen terug

Het sluiten van een drugspand duurt een kwartiertje: 'Vaak heel schrijnend'