Wat houdt de energietransitie in?
De energietransitie is de overgang van een energiesysteem gebaseerd op fossiele energiebronnen naar een energiesysteem gebaseerd op duurzame en CO2-neutrale energiebronnen. Ofwel de overgang van het gebruik van kolen, olie en gas naar het gebruik van zon, wind en water als bron van energie.

De Nederlandse overheid wil in 2030 49 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990. In 2050 moet dat 95 procent minder zijn. Dit is nodig om de temperatuur op aarde niet verder te laten stijgen dan anderhalve graad. Dat is afgesproken in het Nederlandse Klimaatakkoord in 2019.

Wat betekent het voor Brabant?
Nederland is opgedeeld in 30 energieregio's: de RES-regio's. Vier van die regio's liggen in Brabant. Zij maken ieder een eigen Regionale Energiestrategie (RES). Met de RES maken gemeenten, waterschappen en provincie in de regio een plan om invulling te geven aan het Klimaatakkoord. Belangrijke opdracht voor de RES-regio’s is het gezamenlijk opwekken van 35 terrawattuur (TWh) aan duurzame energie in 2030. Dat is ongeveer een kwart van wat er in Nederland nodig is per jaar.

Denk aan zonne- en windenergie, maar ook projecten waar aardwarmte wordt ingezet (geothermie) tellen mee. Er komen dus meer windmolens op het land en grote zonneparken. Ook staat het thema kernenergie weer op de agenda. In Brabant wordt gekeken naar het eventueel plaatsen van kleine zoutreactoren om energie op te kunnen wekken.

Hoe komt het dat Brabant de doelen niet haalt?
Volgens de Zuidelijk Rekenkamer, die onderzoek doet naar de voortgang, gaat het in Brabant niet zo goed. Dat komt zowel omdat Brabant nog veel ambitieuzer is dan nodig (en dus haar hand overspeelt in de plannen) maar ook omdat de provincie de wind er bij de gemeenten niet helemaal onder heeft.

Volgens de rekenkamer is het allemaal te vrijblijvend en moet de provincie veel meer sturen op de uitkomst. Iets dwingender optreden dus. Daarnaast hoopt de provincie op positieve meevallers om de achterstand in te kunnen lopen.

Wat gebeurt er als je je niet aan de afspraken houdt?
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat eerst gekeken wordt of het probleem binnen de regio kan worden opgelost. Lukt dat niet, dan neemt de provincie het voortouw om tot een oplossing te komen.

Komt er geen medewerking, dan kan de provincie bijvoorbeeld een projectbesluit nemen. De gemeente dwingen dus. Komt er dan nog geen vaart in de afspraken, dan kan het rijk de regie overnemen en gemeenten dwingen om mee te werken.

Kunnen we al die duurzame energie wel kwijt op het net?
De 'verstopping' van het stroomnet zorgt voor een rem op de energietransitie. We willen meer duurzame stroom opwekken, maar worden tegengehouden door de beperkingen van het huidige elektriciteitsnet. Grote zonneparken kunnen niet worden aangesloten, of op zonnige dagen worden installaties uitgezet omdat de stroom niet kan worden teruggeleverd.

We hebben het in deze gevallen over te veel opwekken, maar dat is alleen te veel voor de lokale capaciteit van het net op specifieke momenten. Onderaan de streep hebben we helemaal geen overschot aan groene stroom. Het is juist véél te weinig. Daarom worden nu versneld hoogspanningsstations aangepast en uitgebreid, zodat de energietransitie gewoon door kan gaan.