Een jonge baby kan zich hoogstwaarschijnlijk niets meer van de mishandelingen herinneren. Maar dat wil niet zeggen dat het kind er later niets van zal merken. “Een baby heeft nog geen taal”, zegt Van Ee. “En het geheugen werkt op zo’n jonge leeftijd nog niet zo dat er beelden zijn. Het kind zal wellicht nog geen nachtmerries ervan hebben. Maar wat we wel weten is dat de mishandeling wordt opgeslagen in de vorm van een fysieke herinnering. Je krijgt een onprettig gevoel in je lijf en je weet niet waar het vandaan komt.”

Van Ee is bijzonder hoogleraar psychotrauma en verbonden aan de instelling voor geestelijke gezondheidszorg Reinier van Arkel in ’s-Hertogenbosch. Zij ziet regelmatig hoe de drie vormen van kindermishandeling door elkaar lopen. Emotionele mishandeling, uitschelden, negeren of denigreren, komen het meest voor. En is het moeilijkst voor mensen om te herkennen. “Het heeft grote gevolgen voor je zelfbeeld. Je gaat je afvragen of je er nog mag zijn. ”

Een baby heeft veiligheid nodig. “Je bent volledig afhankelijk van een volwassene”, zegt Van Ee. “Het is erg belangrijk dat die relatie veilig is. Vanuit die relatie ga je de wereld verkennen. Als er sprake is van mishandeling raakt dat verstoord. Het kindje komt onder stress te staan en dat uit zich onder andere door huilen. Het roept de verzorger op om geborgenheid te brengen, maar de verzorger is juist de bron van onveiligheid.”

Volgens Van Ee kan een baby daar erg beschadigd door raken. “Als je zo vroeg onder stress staat, heeft dat grote gevolgen voor de ontwikkeling van je brein. Je kunt moeilijker je emoties controleren. Je bent makkelijker boos en kan je moeilijk concentreren. Je kunt jezelf moeilijk tot rust brengen.” Soms kunnen mishandelde kinderen als ouder zelf gaan mishandelen. “De grote meerderheid doet dat niet, maar het risico is wel twee tot drie keer zo groot.”

Een mishandelde baby kan herstellen. Hoe jonger er wordt ingegrepen, hoe beter. “Kinderen kunnen ook zeer veerkrachtig zijn, als ze worden opgevangen in een stabiel gezin, waar alsnog de veiligheid kan terugkeren en de stress tot rust kan komen. Structuur en voorspelbaarheid zijn hier heel belangrijk. Maar een nieuwe veilige plek is niet vanzelfsprekend. Het tekort aan pleeggezinnen is groot. En van pleegouders wordt veel verwacht. Het ideale plaatje is er niet altijd.”

Van Ee vindt dat het niet altijd slecht hoeft te zijn als een kind toch weer contact wil met de biologische ouders na een mishandeling. “Kinderen willen ook graag weten waar ze vandaan komen. Het is wel belangrijk voor een kind om iets te weten van het verleden zonder dat je alle details gaat vertellen. En het is ook goed om empathisch over de ouder te spreken. Het maakt de mishandeling niet goed, maar het kan wel helpen om het te begrijpen.”

Volgens Van Ee is er nog veel te winnen als het gaat om voorkomen van mishandelingem zoals bij de baby in Budel-Schoot. Vooral als het gaat om ondersteuning van moeders of vaders die worstelen met ouderschap. “Er is te weinig geld en aandacht voor. We kunnen veel voorkomen als ouders met problemen een netwerk om zich heen hebben die steun kan geven. Maar de gemeenschap is ook uit elkaar gevallen. Het is makkelijker gezegd dan gedaan.”

Daarnaast zijn de wachtlijsten in de zorg een groot probleem. “Als er een melding binnenkomt van kindermishandeling, kom je op de wachtlijst. Ik vraag me soms af, hoe kan dat in Nederland? Er zijn zulke goede behandelingen.” Ook als je inmiddels volwassen bent en last hebt van mishandelingen in je jeugd, kun je er nog iets aan doen. “Een goed voorbeeld is EMDR. Een psycholoog neemt je mee langs de ergste gebeurtenissen, waardoor je het anders opslaat dan ten tijde van de mishandeling. De angst komt dan tot rust.”

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Moeder smeet baby in box: eis vijf jaar cel en TBS met dwangverpleging