De tienduizenden arbeidsmigranten in Brabant zijn cruciaal voor onze economie. Toch worden ze behandeld als tweederangs burger. Journalist Zoran Bogdanovic duikt in de huisvestingsproblemen in de stad.

De arbeidsinspectie controleerde de afgelopen drie jaar 1304 uitzendbureaus en constateerde overtredingen van arbeidsrechten bij 67 procent van de bureaus. Vaak worden gastarbeiders in hun land van herkomst geronseld voor werk in Nederland. Ze krijgen daarbij een alles-in-één pakket: huisvesting, vervoer naar werk en een baan.

Hoewel dit in veel gevallen goed gaat, belanden arbeidsmigranten wel in een kwetsbare situatie. Is er even geen werk meer, of krijgen ze te maken met een ongeluk, dan lopen ze het risico om van de ene op de andere dag op straat te worden gezet. Of ze komen in slechte woonomstandigheden terecht.

30 graden in de zomer
“Wij slapen in een kamer van vijftien vierkante meter die je deelt met een ander", vertelt Maciek. Bij de helft van de kamers kunnen volgens hem de ramen niet open. “Dit jaar werd het in de zomer tot wel 30 graden in de kamers. Slapen was een echte nachtmerrie. Ik zweette als een varken in bed. En de huismeesters hebben weleens mensen zonder geldige reden uit huis gezet.”

Zoran loopt met een tolk het terrein op. Door de ramen zijn inderdaad kleine kamers te zien, uitgerust met twee bedden. We kloppen aan bij de huismeesters: een Poolse man en een Poolse vrouw. Meteen nadat Zoran zich voorstelt, pakt de man de telefoon en begint in het Pools te bellen. “We moeten hier weg”, zegt de tolk. “Ze sturen hetzelfde beveiligingsbureau dat hardhandig mensen heeft verwijderd uit huizen. Mij ook.”

Nog geen minuut later is van een afstand te zien hoe een busje met beveiligers het terrein op rijdt. Drie forse mannen stappen uit.

'Systeem ontregeld'
Later spreekt Zoran een anonieme manager van uitzendbureau E&A die wel wat uitleg wil geven: “Die hoge temperaturen in kamers, dat lag aan de bewoners zelf”, zegt hij. “We hebben een werkend ventilatiesysteem, maar sommige mensen vonden de koeling binnen niet voldoende. Ze hebben aan de ventielen lopen draaien waardoor het systeem ontregeld is. Voordat wij dat konden oplossen, moeten we op elke kamer geweest zijn. En dat vereist toestemming van iedereen, dus dat duurde lang.”

Maar als iemand met het draaien aan een ventiel het hele ventilatiesysteem in een gebouw kan ontregelen, dan klopt het hele systeem toch niet? “Toegegeven, dit is een van onze mindere locaties”, zegt de manager. “Maar ik vind het frappant dat uitzendbureaus door de media in een slecht daglicht worden gezet. Wij hebben goede contacten met instanties die hulp bieden aan dakloze arbeidsmigranten. Ook bieden we extreem goede huisvesting.”

En de ramen, die aan één kant van het gebouw niet open kunnen? “Aan die kant ligt een metaalbedrijf. Als je daar het raam open doet, waait er fijnstof binnen.” De manager geeft toe dat dit gebouw niet per se onder ‘extreem goede huisvesting’ valt.

“Ik zeg niet dat ik blij ben met alle omstandigheden op deze locatie, maar het valt binnen de wettelijke normen. We zijn niet illegaal bezig.”

Gebrek aan inspectie
Ook het kabinet ziet dat woonproblemen bij een grote groep arbeidsmigranten weerbarstig zijn. Daarom neemt de overheid verschillende maatregelen. Zo mogen uitzendbureaus vanaf afgelopen zomer géén contracten meer verschaffen waarin werk en wonen in één document zijn geregeld. Zo lopen arbeidsmigranten minder risico om na het wegvallen van hun werk, ook het dak boven hun hoofd te verliezen. Ook investeert het Rijk in meer inspecties bij huisvesting. Dat is nodig ook, want de afgelopen jaren is er juist veel op bezuinigd.

De gemeente Tilburg zegt op de hoogte te zijn van de problemen rond arbeidsmigranten. Ze opent dit jaar een loket waar arbeidsmigranten terecht kunnen met vragen over wonen en werken. “Het Huurteam, dat huurders helpt met advies en ondersteuning, is ook hieraan gekoppeld. Samen met verschillende hulpinstanties helpen we ook dakloze arbeidsmigranten aan nieuw werk, of bij de terugkeer naar het land van herkomst.”

Eigen woonruimte
Op het bankje buiten de woonruimte van E&A zit Maciek te snotteren. Dat komt door zijn ventilator die in zijn bezwete gezicht blaast, zegt hij. Zijn oude werk-en-wooncontract is nog geldig, maar zodra die verloopt wil hij zelf woonruimte zoeken. “Inspectie? Die heb ik niet zien langskomen. Ik spaar voor een kamer in een woning, want hier weet je nooit wie je volgende kamergenoot wordt. Als het een junk is, heb je pech.”

*Om de privacy van de arbeidsmigranten te bewaren, worden in dit verhaal niet hun echte namen gebruikt.

OOK HET LEZEN WAARD:

Arbeidsmigranten zijn vaak 'wegwerparbeiders'