De praktijk is duidelijk: levenslang kan worden opgelegd aan iedereen boven de 18 jaar bij een of meerdere moorden, een aanslag op de koning of de regering en voor het plegen van een terreurdaad.

Landelijk wordt levenslang jaarlijks hooguit een paar keer opgelegd. Naar schatting zitten ruim veertig mensen in de cel met levenslang, vooral zware criminelen. Een deel is voortvluchtig, zoals de Russen die vlucht MH17 boven Oekraïne hebben neergehaald. Bij een vijftiental veroordeelden is de straf nog niet definitief, zoals bij Jan S.

Dood
Maar als de straf onherroepelijk wordt, woon je de rest van je leven in de gevangenis. Tenzij je na dik 25 jaar gratie aanvraagt. Maar de praktijk leert: vrijlating is onwaarschijnlijk.

Levenslang blijft een zeldzaam verschijnsel als je het afzet tegen de tienduizenden straffen die rechters jaarlijks uitdelen. Deze eeuw ging het om in ieder geval vijf Brabantse zaken waarbij levenslang is opgelegd. Er is een grote gemene deler: het ging altijd om een dader die was betrokken bij meerdere moorden:

• De Koerdische zakenman Huseyin Baybasin uit Rijen. Hij gaf opdracht tot diverse moorden en gijzelingen (2002).
• Een Tsjetsjeense huurmoordenaar doodde tijdens een ripdeal drie mannen in de Helmondse wijk Brandevoort. Zowel schutter als opdrachtgever kregen levenslang (2003).
• Een man stak in de Jan Hollanderstraat in Eindhoven het huis van de buren in brand. Twee broertjes kwamen om in de vlammen (2004).
• Een man schoot in Helmond en Zwijndrecht vier vrouwen dood, onder wie zijn ex-vriendin (2011).
• Onur K. doodde in Etten-Leur zijn beide kinderen, zijn vrouw en zijn moeder (2020).

Eisen
De straf levenslang wordt weinig opgelegd, zo blijkt uit cijfers. De zwaarste straf wordt wel vaker geëist door het Openbaar Ministerie (OM). Als levenslang al wordt opgelegd, kan hij van tafel worden geveegd door een hogere rechter.

Levenslang kregen de daders van de basisschoolmoord (2006) in Hoogerheide en de moord op Kelly in Tilburg (2009). Maar het gerechtshof maakte er daarna alsnog een tijdelijke straf van of een combinatie met tbs. Wat meespeelde was de geringe omvang van een strafblad of de leeftijd van de verdachte.

Hoger beroep
Het kan ook andersom. In de zaak van de geruchtmakende viervoudige gezinsmoord in Etten-Leur in 2020 kreeg de vader eerst dertig jaar celstraf. De veroordeling was voor een enkele moord en drie maal doodslag. Het gerechtshof zag juist wel een drievoudige moord en een doodslag. En dat leverde levenslang op. Hoger beroep kan verschil maken en een veroordeelde een sprankje hoop geven.

Dat kan in de zaak van Rob Sengers ook gebeuren. Want Jan S. is nu veroordeeld voor een 'enkelvoudige' moord op Rob Sengers in 2004. Zijn straf van 18 jaar voor de moord op Mohamed Yaacoubi in 2002 heeft hij al uitgezeten. Het OM suggereerde tijdens het proces dat beide moorden bij elkaar opgeteld, levenslang hadden opgeleverd. Ook volgens de geldende wetten van toen. Daar moesten de rechters zich nu ook aan houden.

'Kil en meedogenloos'
Voorop stonden 'vergelding' en 'krachtig optreden' voor de rechtbank in Breda. Er was geen enkele reden om de straf te matigen, zo klonk het. Waar de rechters zwaar aan tilden was het lange strafblad van Jan S. met bankovervallen en die eerdere moord.

De rechtbank hekelde ook zijn houding: kil, meedogenloos en respectloos omgaan met het leven van anderen. Bovendien vrezen de rechters de kans op herhaling. De rechters vonden een tijdelijke en lage straf onvoldoende. Bleef over: levenslang.

Of er een hoger beroep komt is nog onbekend. Maar het ligt wel voor de hand.

Levenslange celstraf voor man die Rob Sengers doodschoot op parkeerplaats