Nederland had jarenlang een uitzondering op de regel. Omdat het groeiseizoen van gras hier lang is, mocht er meer dierlijke mest worden gebruikt dan in andere landen. Maar wel met de afspraak dat de waterkwaliteit er niet onder zou lijden.

Slechte waterkwaliteit
In dierlijke mest en in kunstmest zit nitraat. Dat hebben planten nodig om te groeien. Maar als de planten niet alle nitraat opnemen, zeker als ze groeien op droge zandgrond, dan kan een deel van dat nitraat 'uitspoelen' en in het grondwater terechtkomen. De waterkwaliteit gaat daardoor achteruit. Brabant heeft veel droge zandgrond. Vooral in Zuid-Oost Brabant is de waterkwaliteit daarom niet top.

De EU vindt dat Nederland niet voldoende doet om de waterkwaliteit te verbeteren. Daarom zal de EU de uitzonderingspositie (ook wel derogatie genoemd) in de komende drie jaar afbouwen. Dan mogen boeren geen 250 kilo stikstof per hectare op het land brengen, maar maar 170 kilo. Deze ruimte mogen ze dan weer met kunstmest opvullen.

Kostenpost
De mest die boeren nu overhouden moet worden afgevoerd. En dat kost veel geld. Volgens Jan Roefs, directeur van het Nederlands Centrum Mestverwaarding loopt dat enorm in de papieren. "Het kost een heel gemiddelde melkveehouder al snel 30 duizend euro per jaar om dat overschot aan mest af te voeren." En dat doet extra pijn, omdat veel van die melkveehouders voor het vervallen van die uitzonderingspositie precies goed uitkwamen. De hoeveelheid geproduceerde mest kon allemaal op het land worden uitgereden.

"Het kromme is, dat gewassen die in Nederland groeien bijna allemaal méér meststoffen nodig hebben dan die toegestane 170 kilo per hectare. Daardoor moeten boeren extra kunstmest aankopen om in die behoefte te voorzien. Dat is naast het prijskaartje voor het afvoeren van de dierlijke mest weer een kostenpost. Net zo belangrijk is dat volgens wetenschappelijke inzichten het niet zal leiden tot een betere waterkwaliteit, terwijl dat juist de bedoeling is."

Kunstmestvervanger
En dat terwijl er van dat 'overschot' aan dierlijke mest een prima kunstmestvervanger te maken valt: RENURE heet dat. Bij het bewerken van de dierlijke mest wordt deze gesplitst in twee delen. De organische delen en de zouten. De zouten (nitraat) zijn vergelijkbaar met kunstmest en werken het snelst.

"Die snelwerkende stikstof geef je aan de plant op het moment dat die dat het hardst nodig heeft", zegt Roefs. ""Daardoor kan de plant die beter benutten en spoelt er veel minder nitraat uit. Ook de ammoniakemissie daalt en er hoeft minder kunstmest te worden gemaakt. Zo kan je de kringloop op een bedrijf veel beter rond krijgen. Dit is wetenschappelijk overtuigend aangetoond."

Nederland is voor
In Nederland is er nauwelijks twijfel over nut en noodzaak van RENURE. Demissionair Minister Adema van LNV loopt zich het vuur uit de sloffen om de Europese Commissie ervan te overtuigen RENURE snel toe te laten op de Europese markt. En nu heeft ook Demissionair premier Mark Rutte een oproep gedaan aan de Europese commissie. Maar Brussel is huiverig. Zo zijn er gefronste wenkbrauwen bij enkele lidstaten. Zij zeggen dat als de toepassing van dierlijke mest teruggebracht moet worden, het niet eerlijk is om diezelfde dierlijke mest 'via een trucje' alsnog te kunnen gebruiken.

Krimp veestapel
Daarnaast zijn groene partijen in de Europese Commissie bang dat het toestaan van RENURE ervoor zorgt dat de veestapel niet krimpt. Het vermarkten van mest levert immers geld op, dus is de prikkel voor krimp minder groot. Een nieuw geitenpaadje, wordt er gezegd.

Volgens Roefs is die angst onterecht. De veestapel krimpt al door maatregelen vanuit Europa en Nederland. "Daarnaast is het voorkomen van het gesleep met mest en het terugschroeven van het kunstmestgebruik alleen maar goed. Bij de productie van kunstmest is veel aardgas nodig komt veel CO2 vrij en dat is uiteraard slecht voor het klimaat", zegt Roefs.

"Voor alle gewassen die wij produceren zijn nou eenmaal meststoffen nodig. Zelfs veel méér dan dat er aan dierlijke mest in Nederland beschikbaar is. Ik zeg niet dat RENURE dé oplossing is voor alle problemen die er zijn, maar het is in elk geval een belangrijk deel van de oplossing. Laten we daar alsjeblieft goed naar kijken."