Vooropgesteld, het is een machtig apparaat. Je komt in contact met mensen overal ter wereld, er ligt een schat aan informatie verborgen en dat allemaal in je binnenzak. Maar er helemaal van loskomen, valt niet mee. Voor wie overstapt op een oldskool Nokia houdt de eerste week zelfs de neiging om telkens op die telefoon te kijken, terwijl er op zo’n oud apparaat vrij weinig gebeurt.

“Dat is puur verslaving”, legt neuropsychiater Theo Compernolle uit. “Dat is net als iemand die stopt met roken. Die grijpt ook nog naar de plek waar het pakje sigaretten zat.”

“Elke like, ieder appje zorgt telkens voor een kick: een shotje dopamine. Dat is een stofje in onze hersenen dat ons alerter maakt, het is een soort fun-hormoon. Je moet het zien als een beloning.”

Maar dat shotje dopamine en dat beloningsgevoel duurt altijd maar héél kort, legt hij uit. “Dat maakt het zo verslavend, je verlangt meteen naar meer.” En op den duur ontstaat zelfs het Pavlov-effect. “Als je alleen al het geluid van een nieuw berichtje hoort, krijg je een shotje dopamine.”

Dat we op onze smartphone continu ‘beloond’ worden, heeft ook effect op taken waar we langer mee bezig moeten zijn.

“Stel je gaat een rapport schrijven en je gaat daar een uur voor zitten. Zonder enige afleiding, dus je telefoon gaat uit. Maar wat gebeurt er als je nergens door afgeleid wordt en dus geen dopamine meer krijgt? Dan wordt het saai, je verveelt je, je mist wat. En dan ben je dus geneigd om tóch even op je telefoon te kijken. Dat doet wat met je brein.”

Het gevolg is dat het schrijven van zo’n rapport je dan veel meer tijd kost. “Door dat multitasken kost je dat vier tot vijf keer meer tijd, het is volslagen inefficiënt. Je maakt ook meer fouten en levert slechter werk af met meer stress.”

Maar ook de makers van smartphones en bijbehorende apps weten hoe ze ons moeten binden. Tijdlijnen van sociale media (die Compernolle steevast ‘asociale media’ noemt) zijn eindeloos en het zogeheten algoritme zorgt ervoor dat we continu beloond worden met beelden waar we een voorkeur voor hebben. Jongeren zijn bang om er niet meer bij te horen, als ze een tijdje offline zijn.

“Die industrie is net zo slecht als de tabaksindustrie, ze gebruikt alle middelen om ons verslaafd te houden. Niet alleen technologisch, maar ook met hulp van psychologen. Ze bedenken de juiste methodes om ons binnen te lokken. De fout zit 'm in het verdienmodel dat erbovenop is gezet.”

Voor zowel voor volwassenen als voor kinderen komt het er volgens hem op neer dat we de baas moeten worden van die technologie. Dat kan vooral door heel bewust je telefoon weg te leggen.

“Ik hoorde laatst over een groep jongens die samen afspraken bij een kanaal om te voetballen en wat te hangen. Zij besloten met z’n allen om allemaal over te stappen op een oude Nokia als ze samen kwamen bij het kanaal. Omdat ze zelf merkten, dat het dan veel gezelliger was."

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Een maand zonder smartphone, is dat mogelijk? Lobke ging terug naar een oude Nokia.