Chris en Bastiaan portretteren daklozen: 'Niemand is meer of minder'
De inspiratie voor het project Cozy Tuk ontstond in Amerika, waar Chris wilde zien hoe de steden van bekende straatfotografen uit de jaren 50 en 60 er nu bij liggen. "Terwijl ik daar ronddwaalde, viel me op hoeveel dak- en thuislozen er waren", vertelt hij. "Of het nou Las Vegas was of San Francisco, overal zag ik mensen die op straat leefden."
Het raakte de 63-jarige Chris enorm. "Ik sprak sommigen aan en zette ze op de foto. Eenmaal terug besefte ik dat in Tilburg precies hetzelfde gebeurt. Precieze cijfers zijn er niet, maar je ziet regelmatig mensen op straat lopen met een volgeladen winkelwagentje of veel te veel tassen. Sommigen vragen om geld, anderen zoeken in de vuilnisbak naar blikjes voor wat statiegeld. Als iemand op straat zit om te bedelen, dan doet-ie dat niet omdat hij het leuk vindt. Ergens in het leven is het spaak gelopen."
"Eigenlijk hadden we dezelfde vooroordelen als iedereen."
De mannen, die al eerder hadden samengewerkt, besloten het rauwe bestaan op straat vast te leggen. Chris achter de lens van de fotocamera, Bastiaan (46) als enthousiaste prater. "Het was best spannend", blikt Bastiaan terug. "We wisten niet wat we tegen zouden komen. Eigenlijk hadden we dezelfde vooroordelen als iedereen. Zijn ze agressief, gebruiken ze drugs? Het was de angst voor het onbekende."
Het tegendeel bleek waar, hun aanpak was de sleutel tot toenadering en openheid. "Door ze gelijkwaardig aan te spreken, ontstond er gaandeweg echt contact", zegt Bastiaan.
Zo ontmoetten ze Louis, die de mensen opvrolijkt met deuntjes uit zijn blokfluit. En Jacky, alias Centje, een bijnaam die hij kreeg omdat hij altijd met een gestrekte arm rondloopt en passanten om kleingeld vraagt. "Ze deelden ontzettend mooie, maar ook moeilijke dingen met ons", zegt Chris. "Verhalen die ons aan het lachen maakten en die door je ziel sneden, waar we net als hen een traan om moesten laten."
Het verhaal van Rigo met zijn warrige baard en een brilletje op de gegroefde neus maakte diepe indruk op de twee. "Ooit werkte hij als infrastructuurspecialist in de ICT. Maar door stress en een scheiding belandde hij op straat. Hij kon het allemaal niet goed meer handelen en gleed steeds verder af. Zijn nachten brengt hij door in een parkeergarage. Soms roepen mensen hem na. 'Geloof me', zei hij tegen ons, 'ik zou heel graag huur betalen om die parkeergarage te ontwijken.'"
"Zijn hond hield hem warm bij koude nachten."
"Rigo had een hond, een dier dat nooit van zijn zijde week. Ze hielden elkaar warm bij koude nachten. Op een gegeven moment zou-ie agressief zijn geweest naar handhavers. Toen hebben ze zijn hond afgepakt. Waar het dier gebleven is en of-ie nog leeft, dat weet hij niet. Hij is kapot van verdriet."
"De meesten zijn ernstig beschadigd in het intermenselijke contact", zegt Bastiaan. "Ze worden genegeerd of er is een oordeel. Het gevoel dat iedereen met een boog om ze heen loopt, dat niemand vraagt hoe het me ze is, dat blijft plakken. We hebben mensen gesproken met dromen, idealen en verlangens, maar hun hoop begint langzamerhand te verdwijnen omdat er niets is waar ze zich aan vast kunnen houden. Ze zitten in een negatieve spiraal."
De Tilburgers realiseren zich dat er maar iets hoeft te gebeuren en je staat zelf ook aan de rand van de maatschappij. "Iedereen maakt dingen mee waardoor je bestaan kan gaan wankelen", zegt Chris. "Een verkeerde keuze, domme pech of je kunt je weg niet meer vinden in deze snelle wereld. Gelukkig hebben de meesten een vangnet, hulp van familie en vrienden die ervoor waken dat je op straat eindigt. Maar dat is niet bij iedereen zo."
Alle verhalen, straatobservaties en zwart-witfoto's van Cozy Tuk zijn gebundeld in het boek 'Dakloos. Dak- en thuislozen in beeld in Tilburg'. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel.