“Ratten zijn pioniers”, zegt Telkamp. “Ze ruimen in de natuur ook allerlei dode dieren als eenden en vogels op. Ratten hebben zijn alleseters. Ze hebben bijvoorbeeld een dode eend of vogel allang geroken, nog voordat wij dat hebben gedaan. Ze ruimen ook onze rotzooi op. Zodra ze op een terrein komen met veel zwerfafval en er is van alles te eten dan blijven ze daar en gaan planten zich sneller voort. Dan ontstaat er overlast."

In een schone omgeving voelt de rat zich niet echt thuis. Volgens Telkamp kunnen ratten zichzelf prima aanpassen aan veranderende omstandigheden: "Als je vandaag zorgt dat daar niets meer te eten is, bijvoorbeeld door het op te ruimen, dan is de rat in mum van tijd vertrokken. In een straal van een kilometer zijn er dan hooguit nog tien ratten te vinden. Die zie je niet en hoor je niet, want die horen daar gewoon."

Een rattenplaag is de schuld van de mens zelf. "De rat heeft een slecht imago, maar hoeft niet voor overlast te zorgen. Daar zorgt de mens zelf voor. Het is wel een beetje eigen schuld, dikke bult."

Diederick Luijten is manager van La Place en het hotel Gr8 in Oosterhout. Hij baalt van de rattenplaag. "De beesten komen op afval af. We zijn blij met de hulp van de gemeente bij de bestrijding. Gelukkig hebben we de ratten buiten gehouden. Bruine ratten komen bovendien niet snel naar binnen. Dat wordt ook regelmatig gecontroleerd door toezichthouder NVWA."

De KFC-vestiging in Oosterhout zegt dat er op drie momenten van de dag het zwerfafval op het terrein wordt opgeruimd.

Volgens gedragswetenschapper Kees Keizer storen mensen zich enorm aan zwerfafval. Toch gaat het vaker wel goed dan niet. “Bij veel mensen is de basis goed en is opruimen de norm. En die gooien dus ook netjes hun rommel in de afvalbak. Maar dat valt niet op, omdat we dat normaal vinden. Maar als iemand achteloos zijn autoraampje opendraait en een blikje naar buiten gooit, dan valt dat op.”

Volgens Keizer belandt veel zwerfafval gelukkig niet expres op de grond. “Je wilt een leeg blikje in de prullenbak doen, maar die zit eigenlijk net te vol. Dus zet je het blikje maar op de vuilnisbak. Zonder dat je er rekening mee houdt dat het blikje dan weg kan waaien en dus op de grond valt.”

Maar hoe zit het dan met de berm naast de op- en afrit van de A50, die vol rotzooi ligt? Waarom gooien we dat naar buiten? “Gemakzucht”, zegt Keizer. “Vooral als er al ander zwerfafval ligt, doe je dat sneller. Het is kuddegedrag.”

Campagnes die laten zien hoeveel rommel er op straat ligt, werken om die reden volgens Keizer ook averechts. "De focus ligt dan op het verkeerde gedrag. Je kunt beter het goede gedrag laten zien. Daardoor kun je het gedrag ook beïnvloeden.”

Wat ook werkt is als mensen op elkaar letten. "Parkeerplaatsen langs de snelweg, steegjes of industrieterreinen zijn allemaal anonieme plekken, met weinig sociale controle. Je gooit niet zo snel je blikje weg in een hofje waar allemaal mensen wonen.”

DIT VIND JE VAST OOK INTERESSANT:

Rattenplaag bij fastfoodrestaurants: 'Al 100 ratten afgeschoten'

Geen gif of klemmen meer, maar een luchtbuks om ratten dood te schieten