Het blijft een hoofdpijndossier: de verplichte stalaanpassingen voor Brabantse veehouders. Opnieuw werd er vrijdag over gesproken. Deze keer ingeleid door een aantal insprekers die er geen doekjes om wonden. Zoals jonge varkensboer Cas van Zutphen uit Zijtaart. "Onze noodkreet is aan dovemansoren gericht. Ik kan dit niet meer."

Strostal voor dierenwelzijn
Cas wil het bedrijf met ruim 500 zeugen graag overnemen. Hij is geen boer die 'geen zin heeft' in maatregelen. Of alles maar te veel gedoe vindt. In 2009 bouwde het gezin een stal met stro en natuurlijke ventilatie. Goed voor het dierenwelzijn. Maar nu moet het anders. Nog dit jaar moet er een luchtwasser op de stal.

Een luchtwasser die met gemak 70.000 euro kost maar waarvan niet duidelijk is hoe goed die precies werkt. Daarnaast moet de stal potdicht worden gemaakt, wat slecht is voor het welzijn van zijn varkens. Hij wíl het gewoon niet, want de stalvorm die hij nu heeft is juist precies wat de provincie wil, zegt hij. De vergunning is aangevraagd, maar of die strostal wordt aangepast, dat is nog maar de vraag.

Goed advies onmogelijk
Ook de directeur van adviesbureau Van Dun uitte zijn zorgen. Het bureau moet boeren adviseren over de soort luchtwasser en de vergunningsaanvraag. Maar dat gaat helemaal niet, zegt Fonny van de Heijning. Onduidelijkheid over de werking van de verschillende systemen maakt het onmogelijk om een keuze te maken, zegt hij.

Daarnaast belandt de vergunningaanvraag op een grote stapel. De natuurvergunningen kunnen namelijk niet worden verleend omdat er een vergunningenstop is afgekondigd. En zónder die natuurvergunning, kan een boer bij de gemeente geen milieutoestemming aanvragen en geen bouwvergunning om de luchtwasser daadwerkelijk te plaatsen. "Dus het is onmogelijk dat op 1 juli van dit jaar de benodigde stalaanpassingen uitgevoerd zijn", zegt van de Heijning.

Niet meer stilzitten
Gedeputeerde Dirken blijft standvastig. Het beleid is in 2017 al ingezet en er zijn ook heel veel ondernemers die wél al aanpassingen hebben gedaan om hun stikstofuitstoot naar beneden te brengen. "De tijd van stilzitten en niks doen is voorbij." Daarnaast moet Brabant wel. Nergens zijn zoveel dieren en is de natuur in zo'n slechte staat. Voor boeren die hun best doen is er coulance.

Boeren die volgens afspraak vóór 1 oktober 2023 een vergunning voor een luchtwasser hebben aangevraagd, maar die door omstandigheden nog niet hebben geplaatst, houdt de provincie uit de wind. Is de vergunning niet aangevraagd, dan is de ondernemer in overtreding. De provincie gaat eerst kijken wat de reden is, bijvoorbeeld omdat de boer wil stoppen of minder dieren gaat houden. Is er geen goede reden voor het niet aanvragen, dan kan de provincie handhaven.

Angst voor illegaliteit
Daarover zijn grote zorgen bij de ZLTO, de boerenbelangenorganisatie. "Wij hebben de angst dat veel veehouders op 1 juli 2024 illegaal worden verklaard", zegt Angelique Huijben. "Vergunningaanvragen liggen nog steeds op de plank bij de omgevingsdiensten. De provincie belooft niet te handhaven, maar de angst is er voor anderen die naar de rechter stappen."

De organisatie is bang voor een 'PAS-crisis 2.0'. "U weet net zo goed als ik dat er een actiegroep in ons land is die onmiddellijk de juridische messen zal slijpen en een gedoogbeleid bij een rechtbank zal aanvechten."

Deadline voor melkvee uitgesteld
Eerder werd de deadline voor emissie-arme stalvloeren voor melkvee en kalveren wel uitgesteld. Die stallen hoeven pas op 1 januari 2026 te zijn aangepast. De scheiding is gemaakt omdat uit onderzoek is gebleken dat de bestaande stalvloeren voor rundvee nauwelijks resultaat leveren. Voor de andere diergroepen zijn die resultaten beter, maar nog steeds omstreden.

De provincie benadrukt overigens dat er ook andere mogelijkheden zijn om de stikstofuitstoot te verminderen. Zo kunnen boeren ook minder dieren houden, meer grond aankopen, overschakelen op biologische landbouw of eventueel hun bedrijf verplaatsen. Daarnaast staan de landelijke uitkoopregelingen nog open.