Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Prachtige kever
Liam Hoogen (5) stuurde mij een leuk bericht: "Hoi boswachter, ik heb een heel mooi insect in mijn moestuin gezien en vind het erg leuk om aan jou te laten zien." Wat gaaf van Liam en ik ben het met hem eens: het insect is heel mooi en ook zijn foto is heel mooi gemaakt. Als je naar de foto kijkt, zie je een prachtige kever met een metallic groene basiskleur en een paar gouden banden die verticaal over het lichaam lopen. Heel fraai, maar er zit een vervelend kantje aan dit insect.

De naam is rozemarijngoudhaantje. De naam van dit dier is dus ook mooi, maar dit zijn erg schadelijke invasieve exoten, die oorspronkelijk voorkwamen in het gebied rond de Middellandse Zee. Naar alle waarschijnlijkheid zijn deze goudhaantjes als eitjes in Nederland terechtgekomen, via mensen die planten meenamen uit Italië, Spanje of Zuid-Frankrijk. Ze vreten vooral heel veel kruiden op zoals lavendel, rozemarijn en tijm. De eitjes vallen ook bijna niet op, want ze zijn ongeveer twee millimeter groot en langwerpig. Daarnaast moet je aan de onderkant van de bladeren van planten kijken, want daar zet het vrouwtje de eitjes af.

Is dit een nachtuil?
De moeder van Anja Thompson heeft een diertje gefotografeerd en nu vraagt ze zich af welke nachtuil dit is. Heel mooi dat de moeder al weet dat dit een nachtvlinder is die tot de uilenfamilie behoort. Het is de gamma-uil. Als je goed naar de foto kijkt, zie je in het midden van de voorvleugels witte vlekken. Soms lijken deze vlekken op een Griekse Y, ook wel gamma genoemd. Vandaar de naam van deze nachtvlinder: gamma-uil. Maar soms kom je een andere naam tegen: pistooltje. Dit omdat het gammateken iets weg heeft van een ouderwets pistool.

De voorvleugels van deze vlinder zijn bruin en grijs, met soms een paarsachtige tint. Gamma-uilen zijn echte trekvlinders die vanuit het gebied rond de Middellandse Zee - in de nacht, maar ook overdag - naar ons land trekken. Ze bezoeken overdag geregeld bloemen en worden dan weleens verward met de kolibrievlinder. Dit omdat ze, wanneer ze eenmaal op zo’n bloem geland zijn, met trillende vleugels op die bloem zitten.

Gekronkel op het fietspad naast de Chaamseweg in Ulvenhout
John Joossen zag op het fietspad langs de Chaamseweg in Ulvenhout iets kronkelen. Hij dacht eerst aan een slang, maar later bedacht hij dat het misschien ook een hazelworm zou kunnen zijn. Dit laatste klopt, het dier op de foto van John is inderdaad een hazelworm. Hazelwormen zijn pootloze hagedissen, die maximaal veertig centimeter lang kunnen worden. Ze kunnen net zoals de andere hagedissen een stuk van hun staart loslaten. Slangen kunnen dit niet. Een ander verschil tussen hazelwormen en slangen is dat hazelwormen hun ogen kunnen sluiten - slangen niet - en zo zijn er nog veel meer verschillen. Die zijn allemaal na te lezen bij Ravon op de website. Overigens zie je hazelwormen bijna nooit, omdat ze een zeer verborgen leven leiden. Meestal in heel dichte vegetatie of in holen in de grond. Je hebt dus heel veel geluk als je zo’n hazelworm tegenkomt.

Mot op de muur bij een bed and breakfast in Haren
Op de muur van de bed and breakfast van Eveline Thomassen in Haren zat een mooie mot of vlinder. Zij vraagt zich af of dit een inheems beestje is. Dit is inderdaad een inheemse nachtvlinder, geen mot, en de naam is lindepijlstaart. Lindepijlstaarten zijn prachtige grote, vaak groenige nachtvlinders met ook wat bruine kleuren. Het zijn nachtactieve nachtvlinders, die tot de mooie kleurrijke familie van de pijlstaarten behoren. Het vrouwtje heeft een spanwijdte van ongeveer tachtig millimeter. Bij een mannetje is de spanwijdte zestig millimeter. Lindepijlstaarten zijn echte nachtvlinders, die overdag rusten in de kruin van lindebomen, maar ook op boomstammen en muren.

De rupsen van deze fraaie vlinder leven, zoals de naam al aangeeft, vooral op lindebomen. Maar je ziet ze ook wel op de zoete kers, berk, iep of els.

Wesp met daaronder iets paniekerigs
Petra zag een wespje op haar balkon omhoogvliegen en ze zag er ook iets vreemds paniekerigs onder hangen. Ze vraagt zich af wat dat was. Volgens mij is het bovenste insect een bijenwolf en hangt daaronder een gevangen prooi. Helaas is de foto niet duidelijk genoeg om te zien welke prooi er precies onder hangt. Bijenwolven zijn trouwens graafwespen die als prooidier meestal honingbijen, solitaire bijen (zie foto) pakken, maar ook andere insecten.

Vrouwtjes van de bijenwolven vangen de prooidieren door boven de gelokaliseerde prooien te blijven hangen tot de kans rijp is. Dan storten ze zich op die prooien en grijpen ze die met hun poten vast. Tegelijkertijd geven de bijenwolven de prooidieren een verlammende steek met hun giftige angel. Daarmee verlammen ze de prooien. Daarna stoppen ze de verlamde prooien in hun gegraven holletjes en leggen ze een ei op ieder prooidier. Zodra het eitje uitkomt, eet de larve de verse verlamde prooi op.

Dit zat in de serre, wat is het?
Sylvia Kools zag iets in haar serre en vroeg zich af wat het was. Als je op haar foto kijkt, zie je een insect met een lang achterlijf en vier doorzichtige vleugels. Dit soort insecten behoren binnen de groep van de libellen tot de familie van de echte libellen. In dit geval hebben we te maken met een smaragdlibel. Deze libellen kunnen een maximale lengte krijgen van ongeveer vijf centimeter. Ze hebben een achterlijf dat enigszins glanzend donkergroen is, zonder vlekken op de bovenkant. Direct achter de kop zit een metaalgroen borststuk dat in de zon een gouden glans heeft. De in het water levende larven kruipen ergens tussen half april tot eind juni, met een piek in mei, uit het water. Ze klemmen zich dan vast aan een stengel en dan begint het uitsluipen van deze mooie libellensoort, achter de kop van die larve (ook wel nimf genoemd). Later zie je dan deze mooie soort rond onze Brabantse vennen of rond stilstaande, niet te grote plassen vliegen.

Gewone oeverlibel raakt vleugellam door de harde wind - Jozef van der Heijden
Als je 's morgens vroeg opstaat om een uitsluipende libel te filmen, kun je je niet inbeelden dat een uitsluiping fout kan aflopen. Maar soms wordt een libel die tegen een boom of plantenstengel hangt door een predator gegrepen. Een uitsluiping kan gemakkelijk drie uur in beslag nemen. Gedurende die periode zijn de libellen erg kwetsbaar. Maar op de ochtend dat bovenstaand filmpje werd gemaakt, was de harde wind de oorzaak van de foute afloop.

Verwoede pogingen van het onfortuinlijke beestje om de vleugels uit te kunnen slaan, leidden tot niets. De voorvleugels bleven in elkaar gehaakt, waardoor vliegen onmogelijk werd. Uiteindelijk is de libel, mogelijk door uitputting, van de boom gewaaid en in het water terechtgekomen. Zo eindigde het landleven van deze mooie libel veel vroeger dan gebruikelijk. Normaal leven libellen twee tot drie maanden nadat ze uit het water zijn gekomen. Hun taak boven water is volwassen worden en zich voortplanten.

Grote kever van zes centimeter groot
Martien van Helmond was op vakantie in de Elzas en daar zag hij een grote kever van wel zes centimeter groot. Hij wil graag weten welke kever dit is. Martien is voor Nederlandse begrippen iets bijzonders tegengekomen, namelijk een mannetje van de keversoort vliegend hert. Helaas is deze kever een dekschild kwijtgeraakt. Vandaar dat je op de foto van Martien een 'blote' vleugel ziet. Waar deze kever de naam aan te danken heeft, is wel duidelijk: aan zijn grote geweivormige kaken. Die enorme kaken zijn niet bedoeld om prooien mee te pakken of om mee te eten. Nee, ze zijn er om te gebruiken tijdens de gevechten met andere mannetjes. Ze zijn er ook om de vrouwelijke vliegende herten te imponeren. Mannetjes van het vliegende hert kunnen een maximum lengte krijgen van negen centimeter. De vrouwtjes, die er minder opvallend uitzien omdat ze die imposante kaken missen, worden maximaal zes centimeter groot. Maar meestal zijn ze kleiner.

In ons land is het vliegend hert de grootste Nederlandse kever, maar deze keversoort is hier heel zeldzaam geworden. Dit komt doordat het areaal de laatste decennia heel sterk is achteruitgegaan. Het aantal waarnemingen is weliswaar groter dan vroeger, maar dit komt door intensiever onderzoek naar de kever en niet door een stijging van het aantal exemplaren.

Dier gespot bij de Galgenberg bij Vaassen
Marion van Ogtrop kwam op de Galgenberg bij Vaassen een bijzonder dier tegen. Ze dacht aan een zandhagedis. Dat klopt helemaal. Met name de groene kleur aan de zijkant en onderkant geven dit duidelijk aan. De levendbarende hagedis heeft soms ook wel een wat groenige kleur, maar die is niet zo opvallend aanwezig als bij de zandhagedis. Daarnaast is de kop van de zandhagedis iets zwaarder gebouwd en heeft de levendbarende hagedis een zeer variabele tekening op het lichaam, zie de tweede foto.

Op het menu van de zandhagedis staan enkel geleedpotige dieren, vooral spinnen en insecten. Je komt in ons land de zandhagedis tegen in duin- en heidegebieden en bijna nergens anders. In tegenstelling tot levendbarende hagedis leggen zandhagedissen hun eitjes in kuiltjes, die ze later afdekken, in vooral onbegroeide zonnige plekken. De zon doet dan de rest.

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Ruut Ausems. Hij legde een hangaderkameel vast. Hij spreekt van een mooie ontmoeting. Tijdens zeventien jaar intensief inventariseren van de Stratumse heide heb ik dit dier pas zeven keer gezien.

Natuurtip
Zondag 26 mei wordt van tien uur 's ochtends tot twaalf uur 's middags een wandeling georganiseerd door de Loonse en Drunense Duinen. Weet je dat de natuur een buitengewoon positief effect heeft op onze gezondheid? Het is bewezen dat tijd doorbrengen in een natuurlijke omgeving niet alleen bijdraagt aan ontspanning, maar ook aan de verbetering van onze mentale en fysieke gezondheid. Je zult onder het wandelen genieten van de prachtige landschappen in de Loonse en Drunense Duinen.

Meer informatie:
• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Vertrekplek is de parkeerplaats aan de Giersbergen 9-10 in Drunen.

• Deelname kost tien euro, leden van Natuurmonumenten betalen zeven euro.

• Houdt rekening met een tocht van vijf kilometer, deze kan gaan door rul zand.

• Deze excursie is gericht op volwassenen. Oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan en draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken.

• Honden mogen niet mee.