Temperaturen van 37 graden of hoger, het is uitzonderlijk. Maar volgens wetenschappers zet klimaatverandering door en moeten we rekening houden met extreme warmte. In de binnenstad van Tilburg kan het acht graden warmer worden dan in het buitengebied. Het verbaast Bert Heusinkveld, onderzoeker van de Wageningen University & Research, niet dat Tilburg moordend heet kan worden.

“Waar in Eindhoven groene gebieden ver de stad inlopen heeft Tilburg veel bebouwing", geeft hij aan. Dat komt volgens de onderzoeker omdat Tilburg vroeger een industriestad was. "Bomen werden gekapt en struiken moesten wijken. Er is ook niet veel schaduw van bomen of verkoelend water. Waardoor de hitte blijft hangen. Tilburg is ook nog eens op zandgrond gebouwd, die warmt snel op.”

Kwetsbare ouderen, jonge kinderen of mensen met een chronische aandoening voelen de hitte het hardst. Zij lopen het risico op uitdroging als het kwik oploopt.

De hitte in 2018 was dus een wake-upcall voor de gemeente Tilburg. “Er is veel verstening in de binnenstad. Denk aan stenen daken, muren en tegels. We komen van ver”, zegt wethouder Evelien Kostermans. “Het is heet en het is te nat", gaat ze verder.

"Daar doen we in rap tempo iets tegen. In buurten en bij schoolpleinen gaan stenen eruit en gaan planten, struiken en bomen erin." "We zorgen dat het rioolsysteem niet overstroomt bij forse buien. Daarnaast koppelen we waar dat kan regenpijpen af van het riool. Het regenwater loopt vervolgens de groenstroken in en planten en bomen maken er dankbaar gebruik van.”

Volgens Dieuwertje Vorstenbosch, een van de vijf klimaatburgemeester van Tilburg, gebeurt er veel in de stad, maar kan het beter. Als klimaatburgemeester inspireert ze inwoners om ook duurzamer te leven. “Er zijn goede plannen, maar het gaat niet snel genoeg. Actie is noodzakelijk”, zegt ze strijdvaardig. Als het aan onderzoeker Heusinkveld ligt, krijgen huizen in Tilburg lichte kleuren, zoals in Griekenland.

“Zonlicht wordt daardoor teruggekaatst en warmt de stenen niet op.” Ook in andere gemeenten in de provincie wordt volgens gedeputeerde Saskia Boelema van onder meer Water en Bodem hard gewerkt. “Brabant is niet overal hetzelfde. Je hebt bebouwd gebied, landelijk gebied, beekdalen, zand- en kleigronden. Elke gemeente heeft een andere aanpak nodig”, geeft ze aan.

Breda ligt bijvoorbeeld op de overgang van droogtegevoelige zandgronden naar kleigronden die juist sneller een probleem hebben bij te veel water. Voor deze gemeente is het een uitdaging om verdroging én overstromingen te voorkomen. Boelema: “Breda wil een ‘stad in een park’ zijn. Zo werkt de gemeente met inwoners en organisaties aan het verhogen van de grondwaterstand van polders. Ook wordt de rivier de Mark weer zichtbaar in het centrum.”

Verderop in Den Bosch is het spannend als het dagenlang regent in de provincie. Dan stroomt al dat water via de stad weg naar de Maas. In geval van nood moet de stad 36 miljoen kubieke meter water uit de regio kunnen opvangen. Dat is net zoveel als driehonderdmiljoen badkuipen. De waterschappen, gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat werken samen aan maatregelen om dit voor elkaar te krijgen.

Denk aan waterbergingsgebieden zoals sloten die tijdelijk water opvangen. Ook zijn polders aangewezen die kunnen onderlopen als de rivier dreigt te overstromen.“Water speelt een hoofdrol bij het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering”, gaat gedeputeerde Boelema verder. “Veilig, schoon en voldoende zoet water en een gezonde bodem zijn enorm belangrijk. Samen met de waterschappen werkt de provincie daarom bijvoorbeeld aan waterbergingsgebieden.”

Boelema benadrukt dat de provincie het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering meeneemt in alle andere opgaven die ze heeft: “Het heeft effect op onze gezondheid, arbeidsproductiviteit en het werkt door in natuur, landbouw, hoe we onze steden en dorpen inrichten en hoe we omgaan met drinkwater.”

Gemeenten delen hun kennis via het Platform Klimaatadaptatie Zuid-Nederland. Wethouder Kostermans hierover: “Tilburg leefbaar houden, kunnen we niet alleen. We hebben hulp nodig van gemeenten, provincie, bedrijven en inwoners. Zo’n zeventig procent van de grond is in handen van particulieren.”

Reden voor bijvoorbeeld de gemeente Helmond om een groene-daken-subsidie in te stellen. Met planten en mos op je dak kun je regenwater namelijk beter opvangen. “Brabantse gemeenten zijn goed bezig. Tegelijkertijd moet er nog veel gebeuren”, vindt gedeputeerde Boelema. “We kunnen klimaatverandering vertragen, maar we moeten leren leven met een overvloed aan water en met droge periodes.”

DIT VIND JE VAST OOK INTERESSANT

Verdroging van haar stad maakt Lucy verdrietig: 'Doet me pijn'

Dit verhaal is mede tot stand gekomen met ondersteuning van het Tilburgs Mediafonds.