Dick heeft een heuse kraamkamer bij zijn dakraam, Frans weet van wie

2 juni om 09:00 • Aangepast 14 juni om 02:03
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij aandacht aan onder meer spuug bij een blad, een nachtvlinder met heel lange voelsprieten, een lange regenworm en een kraamkamer.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Wachten op privacy instellingen...

Bij het dakraam een kraamkamer met allerlei larfjes op een rijtje
Dick de Waal zag allemaal larfjes in een soort cocons bij het dakraam. Hij vraagt zich af welke insecten daaruit voortkomen. Hij stuurde mij een foto van een deel van het dakraam met daar allemaal coconnetjes. We hebben hier te maken met de kraamkamer van een urntjeswesp. Dit zijn totaal onschadelijke insecten, helemaal niet gevaarlijk voor mensen. Deze 'gemetselde' urntjes zijn unieke bouwsels. Dick kan nu mooi zien hoe de diertjes uit hun cocon komen.

Een vrouwtje van de urntjeswesp (foto: Saxifraga/Frits Bink).
Een vrouwtje van de urntjeswesp (foto: Saxifraga/Frits Bink).

Urntjeswespen behoren tot de grote groep van de metselwespen. Dit zijn solitaire wespen die van leem of klei, vaak vermengd met grijs zand, een prachtig urnvormig nest maken. Het randje om de kleine opening biedt houvast aan de poten om de gevangen prooi - een rups - in het urntje te kunnen duwen. Het urntje wordt bevestigd op diverse soorten ondergrond: plantenstengels (nieuwe of soms juist oude), takken, muren, kozijnen of in dit geval een dakraam.

Geen boktor met superlange voelsprieten, maar een geelbandlangsprietmot (foto Riny van Boekel).
Geen boktor met superlange voelsprieten, maar een geelbandlangsprietmot (foto Riny van Boekel).

Klein groepje insecten met superlange voelsprieten
Riny van Boekel zag op een ochtend een insect in een klein groepje op haar vlinderstruik en stuurde mij een foto. Op die foto zie een klein bruin insect met een duidelijke gele band over de vleugels en heel lange voelsprieten. We hebben hier volgens mij te maken met een nachtvlinder met de naam geelbandlangsprietmot. De familie van langsprietmotten valt op doordat de voelsprieten bij deze diertjes veel langer zijn dan de rest van het lichaam en dan vooral bij de mannetjes. Vrouwtjes hebben kortere en dikkere voelsprieten. De volwassen diertjes leven vooral van margrieten, brandnetels en adderwortel, terwijl de rups leeft van de bladresten van berken.

De geelbandlangsprietmot (foto: Thea en Ren Siroen).
De geelbandlangsprietmot (foto: Thea en Ren Siroen).

Thea en René Siroen zagen die nachtvlinder ook, zie de foto hierboven..

Een gele hommelroofvlieg (foto: Gigi Leenaars).
Een gele hommelroofvlieg (foto: Gigi Leenaars).

Een prachtig insect landde op een tafeltje
Gigi Leenaars zag een prachtig insect op hun tafeltje aan de Hofvijver in Den Bosch landen en ze vraagt zich af welk insect het is. Op de foto zie je inderdaad een prachtig insect. Het is best groot, heeft een mooi zwart en geelbruin behaard achterlijf en het borststuk is zwart. We hebben hier te maken met de gele hommelroofvlieg. Deze roofvliegensoort kun je regelmatig tegenkomen in onze provincie. Je ziet ze vooral op zonnige open plekken in naaldbossen op zandgrond. Het zijn roofvliegen dus jagen ze net zoals de andere roofvliegen in de vlucht. Eenmaal een prooi gevangen is en verlamd, zuigen ze die prooi helemaal leeg. De larven van de gele hommelroofvlieg leven in dood hout.

Een gewone regenworm (foto: Do Dekker).
Een gewone regenworm (foto: Do Dekker).

Nog nooit zo'n lange regenworm gezien
Do Dekker vond in de tuin een lange regenworm en vroeg zich af om welke soort het gaat. Zo’n lange had Do nog niet eerder gezien. Onlangs de lengte hebben we hier toch te maken met de gewone regenworm. Een gewone regenworm kan een lengte hebben tussen de negen en dertig centimeter, maar er zijn ook exemplaren gevonden van 35 centimeter. Die variabele lengte heeft te naken met het feit dat deze worm tijdens zijn of haar leven segmenten kan blijven maken aan het achtereinde. De lichaamslengte hangt dus af van de ouderdom van zo’n gewone regenworm. De naam is dus gewone regenworm, maar je kunt ook namen tegenkomen zoals grote blauwkopworm, dauwpier of pier. Je kunt de gewone regenworm tegenkomen in allerlei soorten strooisellagen. Bij nat weer kruipen ze naar boven en zie je ze. Dit zijn zoals Darwin al aangaf de belangrijkste dieren in het ecosysteem op aarde. Dit omdat zij in de bodem organisch materiaal verteren en zodoende de bodem weer vruchtbaar maken. Daarnaast maken ze door hun gegraaf de bodem luchtig. Tevens vormen ze een grote voedselbron voor veel vogels, zoals merels, maar ook veel zoogdieren en vooral mollen en dassen. Bekijk ook dit filmpje eens van Vroege Vogels.

Een geelzwarte ribbelboktor (foto: Marion van Ogtrop).
Een geelzwarte ribbelboktor (foto: Marion van Ogtrop).

Tijdens een wandeling gespot, wat is het?
Marion van Ogtrop zag tijdens een wandeling in het bos- en heidegebied op de Galgenberg bij Vaasen een insect. Ze vermoedde een boktor. Op de foto zie ik inderdaad een mooie lichtbruine boktor met zwarte vlekken. Volgens mij is dit een geelzwarte ribbelboktor. Deze grote boktorren van twee tot drie centimeter groot komen vrij veel voor op de Veluwe en in Zuid-Limburg. Je ziet ze dan vaak op eiken en beuken en vooral op houtstapels. Ze zijn als volwassen dier aanwezig van april tot augustus en dan kun je ze soms ook op bloemen zien. De vrouwtjes leggen hun eitjes in dood of rottend hout. Uit die eitjes komen vervolgens larven, die twee jaar in dat hout leven. Aan het eind van het tweede jaar maken ze een popkamer en vullen die met geknaagd houtboorsel. Aan het einde van de zomer kruipen de larven uit de pop. Maar ze blijven tot het volgende voorjaar als volwassen kever in die kamer. Vanaf april komen ze pas uit die popkamer.

Wachten op privacy instellingen...

Boomvalk jaagt op libellen - highmoorhero43
Boomvalken komen begin mei uit Afrika terug naar Europa om bij ons te broeden. Juist dan sluipen smaragdlibellen massaal uit. Boomvalken jagen op libellen, maar ook op zangvogels zoals de zwaluw en de kwikstaart. Boomvalken zijn kleine valken met lange, spitse vleugels en een relatief korte staart. Volwassen vogels hebben een blauwgrijze bovenkant en een kenmerkende roodbruine 'broek'. Opvallend zijn de witte wangen, die contrasteren met de zwarte kopkap. Vrouwtjes van de boomvalk zijn iets groter dan de mannetjes. Jonge boomvalken zijn bruiner, missen de rode broek en lijken op andere kleine valken, vooral op de roodpootvalk. Ze jagen dus 's zomers vaak op libellen tijdens hun vlucht en ze bidden niet zoals torenvalken.

Een kraamwebspin (foto: Johannes Sonnemans).
Een kraamwebspin (foto: Johannes Sonnemans).

Geen insect maar een spinachtige
Hen S. zag een insect en wil graag weten welk insect het is. Maar op de bovenstaande foto zie je geen insect, maar een spin. De naam is kraamwebspin. Deze wordt ook weleens grote wolfspin genoemd. Toch gebruik ik liever de naam kraamwenspin, want vrouwtjes van de kraamwebspin maken - nadat ze gepaard hebben - met spinrag grote bolletjes (cocons) waarin dan de eitjes zitten. Als de bolletjes af zijn, houden de vrouwtjes met behulp van hun kaken en palpen die bolletjes onder zich vast en gaan daarmee aan de wandel. Op het moment dat de eitjes dreigen uit te komen, maken de vrouwtjes de bolletjes vast aan de aanwezige vegetatie. Maar dat niet alleen. Ze spinnen ook een soort tentvormig web om die bolletjes. Dat wordt het kraamweb genoemd, vandaar de naam.

Een soort spuug op een plant (foto: Lettie Nieuwenhuizen).
Een soort spuug op een plant (foto: Lettie Nieuwenhuizen).

Schuimvlokje of spuug op een plant, wie heeft dit gedaan?
Lettie Nieuwenhuizen kwam tijdens een wandeling zogenaamde schuimvlokjes tegen. Het lijkt een beetje op spuug. Degene die dit veroorzaakt, is een diertje met de naam schuimcicade. Sommige mensen noemen dit insect ook wel schuimbeestje of spuugbeestje.

Een zogenoemd schuimbeestje (foto: Saxifraga/Rutger Barendse).
Een zogenoemd schuimbeestje (foto: Saxifraga/Rutger Barendse).

Vrouwtjes van de schuimcicade leggen een eitje op een plant en uit dat eitje komt vervolgens een halfvolwassen insect, ook wel nimf genoemd. Dit diertje zit bloot op die plant. Om te voorkomen dat het opgegeten wordt of uitdroogt, maakt zo’n nimf dit schuim aan. Dit doet die door sap uit de plant te zuigen.

Een Spaanse aardslak (foto: Yolanda de Jongh).
Een Spaanse aardslak (foto: Yolanda de Jongh).

Wat voor soort naaktslak zit er op het raam?
Yolanda de Jongh had, zoals zoveel mensen dit jaar, wat slakken uit haar moestuin gehaald toen ze vervolgens op het raam een vreemde lichtgekleurde naaktslak zag. Ze is benieuwd welke slak dit is. Op het raam van Yolanda zag ze een Spaanse aardslak. Deze wat kleinere naaktslak heeft een wat rozebruine kleur, maar deze kan soms ook dof geelachtig of grijs zijn en allerlei variabele kleuren daar tussenin. Van oorsprong kwamen deze aardslakken, zoals de naam al enigszins aangeeft, voor in Zuid Europa, maar omdat het hier ook warmer is geworden, kun je ze nu ook vinden in onze tuinen. Vaak zijn ze meegekomen met de plantenmaterialen voor de glastuinbouw. Daar zijn ze echt een plaag geworden.

Een weverboktor (foto: Bas van Boxtel).
Een weverboktor (foto: Bas van Boxtel).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een prachtige foto die gemaakt is door Bas van Boxtel. Hij fotografeerde de zeldzame weverboktor in een natuurgebied dicht bij Limburg.

Natuurtip
Zondag 9 juni wordt van tien uur 's ochtends tot twaalf uur 's middags een wandeling georganiseerd door de Oisterwijkse bossen en vennen. Tijdens deze boeiende wandeling zal de excursieleider je meenemen op een ontdekkingstocht naar de fascinerende sporen van de bewoners van de Oisterwijkse bossen en vennen. Leer waar je op moet letten om de sporen van verschillende dieren te herkennen. Denk hierbij aan de afdrukken van poten, de schuursporen die ze achterlaten, de sporen van vraat maar ook de plekken waar ze slapen en hun uitwerpselen achterlaten zullen we tijdens deze tocht ontdekken. Elk spoor onthult een verhaal over het leven van de dieren in die in het bos en rond de vennen leven.

Meer informatie:
• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Parkeren kan bij het bezoekerscentrum aan de Van Tienhovenlaan 4, in Oisterwijk.

• Deelname kost leden van Natuurmonumenten zeven euro, niet-leden betalen tien euro.

• Deze excursie is gericht op volwassenen, oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

• Trek stevige wandelschoenen of laarzen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken!

• Honden mogen niet mee!

• Neem een loeppotje mee of een loep!

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!