Europese verkiezingen: GroenLinks/PvdA en PVV grootst in exitpoll
Liveblog
Dit liveblog is gesloten.
Uiteindelijke landelijke opkomst Ipsos I&O: 46,8 procent
Met 46,8 procent is de opkomst bij deze verkiezingen een stuk hoger dan bij de verkiezingen 5 jaar geleden. Toen was de opkomst 42 procent.
Welke Brabanders gaan naar Brussel?
Hoewel de exitpoll geen definitieve uitslag is, zijn een aantal Brabanders al zeker van een zetel. Dat zijn:
- Tom Berendsen, plek 1 van het CDA
- Mohammed Chahim, plek 2 van GroenLinks/PvdA
Voor deze Brabanders is het nog spannend, want hun zetel valt binnen de foutmarge van 1 zetel:
- Ufuk Kâhya, plek 8 van GroenLinks/PvdA
- Arthur van Angeren, plek 8 van de PVV
- Femke van der Meulen, plek 2 van NSC
Geen verschillen in definitieve exitpoll
In de definitieve exitpoll van Ipsos I&O zijn geen verschillen met de voorlopige exitpoll. Dat betekent dat GroenLinks/PvdA met 8 zetels de grootste blijft in de exitpoll, gevolgd door de PVV met 7 zetels. Voor de exitpoll geldt een foutmarge van 1 zetel. De definitieve uitslag volgt pas na zondagavond. Partijen als de SP en de ChristenUnie, die nu geen zetel halen, kunnen dus alsnog in het parlement komen.
Stembureau Omroep Brabant is al klaar met tellen
Het stembureau bij Omroep Brabant is al klaar met tellen. 24 mensen brachten vandaag hun stem uit in dat stembureau. Daarvan was er 1 blanco.
Landelijke opkomst 44 procent
Volgens Ipsos I&O is de landelijke opkomst 44 procent. Dat is iets hoger dan bij de verkiezingen in 2019, toen was de uiteindelijke opkomst 42 procent.
21.09 Voorlopige exitpoll: GroenLinks/PvdA en PVV het grootst
In de voorlopige exitpoll van de NOS zijn GroenLinks/PvdA en de PVV het grootst. De linkse samenwerking staat nu op 8 zetels en de partij van Geert Wilders op 7. Voor GroenLink/PvdA betekent dat een verlies van 1 zetel. Voor de PVV een winst van 7.
Zo staan andere partijen ervoor in de voorlopige exitpoll. Om 21.30 komt nog een definitieve exitpoll. Voor beide exitpolls geldt een foutmarge van 1 zetel. De definitieve uitslag volgt pas na zondagavond.
Hoe werkt een exitpoll?
Om 21.00 uur wordt de voorlopige exitpoll van Ipsos I&O in opdracht van de NOS verwacht. Een exitpoll is eigenlijk een soort schaduwverkiezing. Onderzoekers vroegen bij 35 geselecteerde stembureaus aan stemmers om nog een keer te stemmen. Een stembureau kan om verschillende redenen, bijvoorbeeld de ligging, vergelijkbare kiezers aantrekken. Om daar rekening mee te houden zijn de stemlocaties zo geselecteerd, dat ze samen een goede dwarsdoorsnede van alle stembureaus in Nederland geven. Ipsos weegt bijvoorbeeld vorige verkiezingsuitslagen en de resultaten van vorige exitpolls mee. Om 21.30 komt Ipstos I&O met de definitieve exitpoll.
Opkomst Den Bosch 40 procent
In Den Bosch had om 20.00 uur 40 procent al gestemd. Dat is te zien op op een website van de gemeente. Om 18.00 uur was de opkomst 30 procent.
Wanneer is de uitslag bekend?
In Nederland stemmen we vandaag als eerste. De rest van de EU volgt in de dagen daarna. Om te voorkomen dat de uitslag in het ene land die in het andere beïnvloedt, hebben landen met elkaar afgesproken dat de eerste voorlopige uitslagen pas bekend worden nádat het allerlaatste stembureau gesloten is. Dat sluit op 9 juni om 23.00 uur in Italië.
Wel verzorgt I&O voor de Nederlandse uitslag op 6 juni bij de NOS een eerste exitpoll om 21.00 uur en een definitieve exitpoll om 21.30 uur.
Landelijke opkomst nu 37 procent
Volgens Ipsos I&O bedroeg de opkomst tot 19.45 uur 37 procent. Het onderzoeksbureau houdt dat bij voor de NOS. Vijf jaar geleden was de opkomst om deze tijd 34 procent. Stemmen kan nog tot 21.00 uur. De uiteindelijke opkomst in 2019 was 42 procent.
Zo haalt Brabant geld uit Europa binnen
Lobbyisten Lieke en Machteld werken voor de provincie Noord-Brabant in Brussel. Hun doel? Brabant zo goed mogelijk op de kaart zetten in Europa. Ze proberen zoveel mogelijk Europees geld binnen te harken voor onze provincie én invloed uit te oefenen op afspraken die in Brussel gemaakt worden. Verslaggever Ilse reisde naar Brussel om te zien hoe ze dat doen.
Winst verwacht voor PVV
Met nog iets minder dan twee uur te gaan voor de stembussen dichtgaan, zal het bij veel partijen al flink spannend worden. Feest zal er vanavond hoe dan ook zijn bij de PVV. De uiterst rechtse partij van Geert Wilders verloor vijf jaar geleden alle 4 haar zetels. Met name Forum voor Democratie haalde toen de wind uit de zeilen. Volgens de peilingen mag de PVV nu het dubbele aantal verwachten, maar zelfs als dat niet uitkomt zullen ze er niet klagen: elke behaalde zetel telt als winst.
Opkomst 25,8 procent in Breda
In Breda heeft tot nu toe iets meer dan een kwart van de kiesgerechtigden hun stem uitgebracht. Dat is hoger dan de opkomst rond dit tijdstip vijf jaar geleden. Toen lag die op 22,6 procent.
Opkomst in Den Bosch 30 procent
In Den Bosch had om 18.00 uur 30 procent van de mensen die mogen stemmen dat al gedaan. Dat is te zien op op een speciale website van de gemeente. Om 16.00 uur was de opkomst 23 procent.
Bijna een derde heeft al gestemd
Nog zo'n 3 uur te gaan tot de stembussen sluiten. Volgens Ipsos I&O was de opkomst tot 17.45 uur 29 procent Het onderzoeksbureau houdt de opkomst bij voor de NOS. Vijf jaar geleden was de opkomst rond deze tijd 24 procent.
Burgemeester Son en Breugel brengt appelflappen rond
Burgemeester Suzanne Otters-Bruijnen (VVD) van Son en Breugel deelt appelflappen uit aan alle medewerkers van stembureaus in haar gemeente. Dat deed ze ook bij het stembureau van Omroep Brabant, waar inwoners van Son en Breugel en mensen met een kiespas kunnen stemmen.
Stemhulp nodig?
Weet je nog niet op welke partij je gaat stemmen? Vul dan hieronder of via deze link het Kieskompas in:
'Brabantse zetels'
Goed om te weten, is dat de Brabantse kiezers samen omgerekend goed zijn voor 4 á 5 van 31 Nederlandse zetels in het Europees parlement. Dat zit zo: bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer in november vorig jaar kwam 15 procent van de mensen die mochten stemmen uit Brabant. 15 procent van de 31 Nederlandse zetels in het Europees parlement, betekent 4,65 zetel.
Opkomst Eindhoven 21,8 procent
Volgens het ANP is de opkomst in Eindhoven nu 21,8 procent. Om half tien vanochtend was de opkomst daar nog 4 procent.
Opkomst in Den Bosch 23 procent
De gemeente Den Bosch meldt een opkomst van 23 procent tot 16.00 uur. De gemeente houdt de opkomst bij op een speciale website. Om 14 uur was de opkomst 18 procent.
Landelijke opkomst nu 23 procent
Onderzoeksbureau Ipsos I&O meldt in een tussenstand bij de NOS dat de landelijke opkomst tot 15.45 uur 23 procent was. Dat is een stuk hoger dan de opkomst rond dezelfde tijd vijf jaar geleden. Toen was deze 19 procent.
Websites PVV en Forum voor Democratie weer bereikbaar
Het lijkt erop dat de websites van de PVV en Forum voor Democratie weer te bereiken zijn. Eerder vanmiddag meldde het ANP dat de partijen, net als het CDA, last hadden van een cyberaanval. Daardoor was het niet mogelijk om de websites te bekijken. Waarschijnlijk is de Russische hackergroep Hacknet verantwoordelijk. Op telegram eist de groep de aanval op.
Opkomst Steenbergen 16,6 procent
De gemeente Steenbergen laat in een persbericht weten wat de opkomst tot 14.00 uur 16,6 procent was.
Opkomst hoger van vijf jaar geleden?
Tot nu toe lijkt de opkomst een klein beetje hoger uit te vallen van bij de vorige verkiezingen vijf jaar geleden. Toen ging uiteindelijk 42 procent van de Nederlandse kiesgerechtigden stemmen. Het is de vraag of dit overtroffen wordt. Een groot deel van de kiezers moet nog naar de stembus gaan.
In Brabant is de opkomst bij Europese verkiezingen tot nu toe altijd lager geweest dan het landelijke gemiddelde. Dat landelijke gemiddelde ligt overigens ook altijd onder de Europese opkomst.
Burgemeester Breda stemt ook
Burgemeester Paul Depla (PvdA) van Breda heeft zijn stem voor het Europees parlement vanmiddag uitgebracht. Hij deed dat in het Stadsarchief Beda. De opkomst was in Breda om 14.30 uur 17,7 procent. In 2019 was dat op hetzelfde tijdstip minder: 15,3 procent.
Opkomst 18 procent in Den Bosch
De gemeente Den Bosch meldt een opkomst van 18 procent tot 14.00 uur. De gemeente houdt de opkomst bij op een speciale website. Om 12 uur was de opkomst 12 procent.
Boekelnaren positief over nieuw stembiljet
Het experiment met kleinere stembiljetten in Boekel lijkt een succes. Op het nieuwe, kleinere biljet staan op de bovenste helft alleen de namen en logo's van de partijen, op de onderste helft de nummers (en geen namen) van de kandidaten. De kiezer brengt zijn stem uit door het vakje rood te maken van de partij van zijn voorkeur, en vervolgens het vakje bij het nummer van de gewenste kandidaat.
Na verkiezingen kijkt het ministerie van Binnenlandse Zaken hoe de proef is verlopen en wat er beter kan. Daarna wordt besloten of het nieuwe stembiljet in heel Nederland wordt ingevoerd.
Ipsos I&O: landelijke opkomst nu 15 procent
Tot 13.45 uur was de landelijke opkomst 15 procent, volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O. Dat is iets hoger dan vijf jaar geleden, toen die op 14 procent lag. In opdracht van de NOS volgt Ipsos I&O de opkomst. Om 10.30 uur was de opkomst nog 7 procent.
In Oss bedroeg de opkomst tot 13.00 uur 13,45 procent. Dat heeft de gemeente laten weten aan Omroep Brabant.
Ook websites PVV en Forum voor Democratie plat door cyberaanval
Niet alleen het CDA, maar ook de PVV en Forum voor Democratie zijn slachtoffer van een buitenlandse cyberaanval. De websites van deze twee partijen zijn nog altijd niet bereikbaar, meldt het ANP.
De verantwoordelijkheid voor de aanvallen lijkt te zijn opgeëist door HackNet, een schimmige pro-Russische groep hackers. Die valt vaker sites aan in landen waar Rusland een conflict mee heeft, vaak in samenwerking met andere groepen hackers. "We gaan door met aanvallen op de websites van Nederland en hun partijen", schrijft de groep op Telegram.
Opkomst Breda 12,5 procent
De gemeente Breda meldde om half één een opkomst van 12,5 procent. Dat is ongeveer hetzelfde al vijf jaar geleden, toen was de opkomst rond die tijd 12,1 procent.
DDOS-aanval op CDA
De website van het CDA was vanochtend tijdelijk minder goed te bereiken door een zware DDOS-aanval. De partij schrijft op X dat ze de aanval op deze verkiezingsdag beschouwt als een aanval op vrije, democratische verkiezingen. Inmiddels is de website weer te bereiken.
Mpanzu Bamenga (D66) brengt stem uit
D66-Kamerlid en Eindhovenaar Mpanzu Bamenga heeft vandaag ook gestemd. Hij deed dat bij het centraal station in Eindhoven.
Esmah Lahlah stemt in Tilburg
Oud-wethouder van Tilburg en huidig Tweede Kamerlid Esmah Lahlah van GroenLinks/PvdA heeft gestemd, zo schrijft ze op X.
Opkomst Den Bosch 12 procent
Tot 12.00 uur vanmiddag heeft 12 procent van de kiesgerechtigden uit Den Bosch een stem uitgebracht. Dat is te zien op de speciale site van de gemeente waarop de opkomst wordt bijgehouden. Om 10.00 uur was de opkomst 6 procent.
Hoe zit de EU ook alweer in elkaar?
We stemmen vandaag voor het Europees parlement, maar 'Europa' bestaat uit nog 6 instituten. Zo zijn er de commissie, de raad van ministers en de centrale bank. Het kan daardoor lastig zijn om te begrijpen wie waarover gaat in de EU.
6 procent van de Steenbergers ging al stemmen
In de gemeente Steenbergen ging tot 10.00 uur vanochtend 6 procent van de kiezers naar de stembus. Dat meldt de gemeente in een persbericht. In 2019 was de totale opkomst in Steenbergen 33,3 procent.
Ipsos I&O: Landelijke opkomst 7 procent, 8,3 in Eindhoven
Volgens onderzoeksbureau Ipsos I&O is de landelijke opkomst tot 10.30 uur ongeveer 7 procent. Dat is precies hetzelfde als de opkomst om die tijd bij de verkiezingen in 2019. In Eindhoven staat de teller inmiddels op 8,3 procent.
Opkomst Breda nu iets hoger dan in 2019
In Breda is de opkomst tot nu toe 6,5 procent. Dat meldt de gemeente op X. Dat is iets hoger dan de opkomst rond deze tijd in 2019, toen was deze 5,9 procent. Volgens het ANP was de opkomst in Zundert om 10.00 uur 7,5 procent.
Niet alle stembureaus toegankelijk voor mindervaliden
Bijna 5 procent van de Nederlandse stembureaus is niet toegankelijk en/of bereikbaar voor mindervaliden. Dit is sinds 2019 verplicht. In principe moet elk stemlokaal minstens één stemhokje met een verlaagd schrijfblad hebben voor mensen in een rolstoel. Ook moet er zo dicht mogelijk bij de ingang parkeerruimte zijn voor mindervaliden. Naar verhouding is Roosendaal het minst toegankelijk voor mindervalide kiezers in Brabant: een kwart van de stembureaus voldoet daar niet aan de voorwaarden.
Opkomst Eindhoven iets boven de 4 procent
De opkomst in Eindhoven was rond 9.15 uur volgens de gemeente zo'n 4,3 procent. Dat meldt het ANP.
48 Brabanders om op te stemmen
Van de 497 kandidaten op wie jij je stem vandaag uit kunt brengen, zijn er 48 Brabander. Dat is 10 procent van alle kandidaten. Volgens de laatste peilingen krijgen 5 Brabanders straks een zetel in het Europees parlement. Dat zijn:
- Tom Berendsen, plek 1 van het CDA
- Femke van de Meulen, plek 2 van NSC
- Mohammed Chahim, plek 2 van GroenLinks/PvdA
- Ufuk Kâhya, plek 8 van GroenLinks/PvdA
- Arthur van Angeren, plek 8 van de PVV
Hier zie je hoe de Brabanders over de partijen verdeeld zijn:
Vorige verkiezingsuitslag
De vorige verkiezingen voor het Europees parlement waren in 2019. Grote winnaars waren toen de PvdA en nieuwkomer Forum voor Democratie. Het lijkt er niet op dat Forum weer ruim 10 procent van de Brabantse stemmen zal krijgen. En ook voor de PvdA zal het, zelfs samen met GroenLinks, niet makkelijk zijn om hier weer de grootste te worden. In de peilingen gaat de lijstcombinatie gelijk op met de PVV.
Zo stemde Brabant bij de Europese verkiezingen van 2019:
Geen slecht weer verwacht
Hoewel de opkomst bij Europese verkiezingen altijd laag is, zal dat vandaag niet aan het weer liggen. Het is vandaag wisselend bewolkt met zon en er wordt in de middag slechts een enkel buitje verwacht. In de loop van de middag wordt het vanuit het westen zonniger. Het wordt circa 17 graden bij een matige westenwind. Slecht weer kan een (beperkte) negatieve invloed hebben op de opkomst bij verkiezingen.
Brabanders positief over de EU, maar niet alles in handen van Brussel
Brabanders zijn redelijk blij met de EU, maar niet alles hoeft door Brussel bepaald te worden. Als het gaat om een aantal onderwerpen willen we juist wél een grotere rol voor de EU. Dat blijkt uit gegevens uit het Europees Kieskompas, dat inmiddels door zevenduizend Brabanders is ingevuld.
Proef met klein stembiljet in Boekel
In Boekel kunnen kiezers hun stem uitbrengen op een nieuw, klein stembiljet. Het is een proef die wordt gedaan in vijf Nederlandse gemeenten. Het stembiljet ziet er heel anders uit dan de reguliere stembiljetten, het is 40 bij 30 centimeter.
Het belangrijkste verschil is de opmaak. Op het nieuwe biljet staan op de bovenste helft alleen de namen en logo's van de partijen, op de onderste helft de nummers (en geen namen) van de kandidaten. De kiezer brengt zijn stem uit door het vakje rood te maken van de partij van zijn voorkeur, en vervolgens het vakje bij het nummer van de gewenste kandidaat.
Na verkiezingen kijkt het ministerie van Binnenlandse Zaken hoe de proef is verlopen en wat er beter kan. Daarna wordt besloten of het nieuwe stembiljet in heel Nederland wordt ingevoerd.
Stembussen geopend
Stemmen doe je, behalve als je een kiespas hebt aangevraagd, bij een stembureau in je eigen gemeente. Het overgrote deel blijft open tot 21.00 uur. Hier zie je waar alle stembureaus zijn:
Vroeg uit de veren? Stemmen op stations
Op drie treinstations gaan de stembureaus al eerder open. Dat zijn die in:
- Breda vanaf 05.15 uur
- Den Bosch vanaf 06.00 uur op het mobiele stembureau
- Tilburg vanaf 06.30 uur
Op deze stations kun je vanaf 07.30 uur stemmen, net als op elk ander stembureau:
- Eindhoven Centraal
- Boxtel
- Bergen op Zoom
- Oss
- Roosendaal