Provinciale Staten werden daarover op het provinciehuis bijgepraat door experts. Een van die experts is Ties Dams van het Clingendael Instituut. Dams onderzocht waarom China banden tussen provincies en gemeenten stimuleert.

Grijze vrienden
“China ziet de wereld in vrienden, vijanden en grijze gebieden”, vertelt Dams aan de Statenleden. “Grijze landen zijn geen natuurlijke partners en zullen ook nooit bondgenoot worden, maar zijn wel bruikbaar voor het versterken van China. Nederland, en dus ook Brabant, is zo’n bruikbaar grijs gebied.”

Als communistisch land was China in de jaren '50 geïsoleerd van het Westen. "Om toch diplomatiek te kunnen voeren, gingen Chinese gemeenten en provincies vriendschappen aan in het buitenland. Zo kon het land beter meedoen in de wereld en blijven er deuren open als het tussen nationale overheden niet zo lekker loopt."

Rijke regio met technologische kennis
Wat voor regio is Jiangsu eigenlijk? “Een zeer kansrijke regio in het achterland van Shanghai met meer dan 80 miljoen inwoners”, volgens de Brabantse Ontwikkelmaatschappij (BOM). Dat is de club van de provincie die onder meer bedrijven helpt met hun internationale ambities.

Verder schrijft de BOM: “Het is een regio met een sterke economie, hoogtechnologische kennis en breed gedragen innovatiestrategie. Er is een duidelijke parallel met Brabant.” De relatie is vooral gericht op de sectoren landbouw, hightech en gezondheid.

Maar in veel zaken lijken Brabant en Jiangsu helemaal niet zoveel op elkaar. Zo pleegt China een genocide (volkerenmoord) op de Oeigoerse moslimminderheid en richtte het land in Nederland geheime politiebureaus in die Chinese Nederlanders bespioneren en intimideren. Begin dit jaar bleek dat de Chinese overheid op (computer)netwerken van Nederlandse overheden spioneert, waaronder bij defensie.

Opzeggen of opwarmen?
Het was aanleiding voor de provincie Utrecht, maar ook voor de gemeenten Breda, Tilburg en Eindhoven om de band met hun zusterprovincie en -steden op te zeggen.

De provincie Noord-Brabant kiest voor een andere koers. Hoewel er sinds de coronacrisis tussen de provinciebesturen geen bezoeken over en weer zijn geweest, lijkt de band weer op te warmen. Over twee weken komt een delegatie vanuit Jiangsu op bezoek naar Brabant. Vorig jaar organiseerde de BOM weer een handelsmissie en ook dit jaar staat er een op de agenda.

Al langere tijd roepen Statenleden van JA21, de PVV en de Partij voor de Dieren het college op om de vriendschapsband met Jiangsu af te schaffen, maar er is momenteel geen meerderheid in Provinciale Staten voor het opzeggen van de vriendschapsband. In het coalitieakkoord staat dat het internationale beleid zou worden ‘geactualiseerd’.

Aanspreken op mensenrechten
In dat geactualiseerde buitenlandbeleid blijft de inzet dat de band met Jiangsu wordt behouden. De provincie blijft bedrijven en universiteiten helpen in de regio, omdat deze zonder hulp niet of minder succesvol zouden zijn.

Wel wordt samenwerking op ‘gevoelige technologieën’, zoals die van chipfabrikant ASML, vermeden en heeft de provincie ‘aandacht voor haar rol op het gebied van mensenrechten’. Een groot verschil met voorheen is dat overigens niet. Volgens de provincie was er al aandacht voor mensenrechten, maar was dat nog niet in het beleid opgeschreven.

Voor JA21-Statenlid Kevin Nuijten is dat bij lange na niet voldoende. “Het nieuwe beleid is een lege huls. Als je mensenrechten belangrijk vindt, verbreek je het contact.”

Volgens Dams is dat inderdaad een optie. “Je kan ervoor kiezen de band te laten verwateren, om conflict en consequenties voor bedrijven te voorkomen. Maar je kan er ook voor kiezen een signaal af te geven en publiekelijk de relatie te beëindigen. In de geopolitiek zijn symbolische daden nooit leeg.”

Ontkoppelen
Nederland heeft als het om China gaat de risico's niet goed in beeld, vindt Dams. "Onze tegenmaatregelen en risico-inschattingen zijn niet op orde, maar dat wordt de laatste jaren wel snel beter." We moeten volgens hem anders naar het begrip veiligheid kijken. "Veiligheid is niet een vaststaand iets, maar hangt af van de belangen van beide partijen. We moeten ons goed afvragen wat we willen bereiken met deze relatie en of dat kan."

Maar volledig onafhankelijk worden van China zou heel moeilijk zijn, denkt hij. “De banden met overheden werken als een toegangspoort. Bedrijven, instellingen en opleidingen hebben zich allemaal verbonden met Chinese partners. Als ontkoppeling van Rusland het beklimmen van de Grebbeberg is, is ontkoppeling van China als het beklimmen van de Himalaya."

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Als China Taiwan binnenvalt, kan ASML de chipmachines in China uitzetten

De Amerikaanse overheid zette Nederland onder druk om ASML op de vinger te tikken, omdat het bedrijf veel chipmachines aan China verkocht