Aanjager van deze conferentie is Toine Timmermans, directeur van de in Veghel gevestigde Stichting 'Samen Tegen Voedselverspilling'. Sinds 2000 is hij al bezig met het thema voedselverspilling. Eerst jaren bij Wageningen University & Research, maar inmiddels niet meer in het onderzoek, maar in de oplossingen.

"Afgelopen november heb ik aan de Europese Commissie gevraagd of het niet een goed idee zou zijn om iedereen uit te nodigen in Veghel. Toen wist ik ook nog niet dat het antwoord 'ja' zou worden."

Conferenties van dit kaliber zou je wellicht eerder in Amsterdam verwachten. Toch is Veghel helemaal geen rare keus, zegt Timmermans. "Hier hebben we de hele keten. Van veevoerbedrijven, voedselproducenten, een grote verwerkende industrie, groothandels en supermarkten. Die hele keten is hier vertegenwoordigd, maar niemand weet het. En de basis voor het coöperatieve gedachtengoed is 125 jaar geleden hier gelegd."

Nu is het dus zover. Een conferentie die er in de ogen van Timmermans al eerder had moeten zijn. Want de cijfers zijn duizelingwekkend. De voedselverspilling alleen al in Nederland is twee miljard kilo per jaar. Geproduceerd voedsel dat uiteindelijk nooit gegeten wordt. Voedsel dat is verbouwd, verwerkt en vervoerd. Waarbij gebruikgemaakt is van land, van veel water en veel energie.

In Nederland gaat het al de goede kant op. Consumenten gaan steeds beter opletten en ook supermarkten hebben al een flinke slag gemaakt. "Beter met je grondstoffen omgaan kan je veel geld opleveren", zegt Timmermans.

De grootste slag moet gemaakt worden aan het begin van de keten. "We produceren wereldwijd te veel." Duidelijker kan Timmermans het niet maken. "We moeten naar een systeem waarbij we niet 30 tot 40 procent te veel produceren en alle voedsel een goede bestemming krijgt. En dat kan echt."

De zorg dat minder produceren ook tot minder opbrengst leidt, is volgens Timmermans ongegrond. "Je ziet nu dat producenten die duurzaam produceren daar een betere prijs voor krijgen. Ik zie dat dat goed gaat komen omdat de rest van de keten die stappen al gemaakt heeft. De supermarkt wil die producten in het schap."

Want bijna alle supermarkten hebben zich inmiddels bij het initiatief van Timmermans aangesloten. Zij willen alles wat geproduceerd wordt gebruiken. Zo kunnen de supermarkten hun footprint (voetafdruk - de impact die een bedrijf heeft op de aarde) zo laag mogelijk houden. Timmermans geeft Albert Heijn als voorbeeld.

"Albert Heijn heeft al hun leveranciers opgeroepen om meer reststromen te gebruiken. De komende periode gaat de supermarktketen vele nieuwe producten lanceren waarin die reststromen zijn verwerkt. Denk aan de 2 procent van de tomaten die niet als verse tomaten in de schappen komen. Of de slechte kwaliteit bananen, daar worden nu bananenkoekjes van gemaakt."

Bijkomend voordeel is dat de relatie met de leveranciers verbetert. De supermarkt neemt immers álles af. Ook als het een keer wat minder is. En de reststromen worden meer waard, dus wordt het verdienmodel voor de producent beter. En onvermijdbare reststromen kunnen prima worden gebruikt als hoogwaardig veevoer.

In Nederland gaat het dus de goede kant op. Maar Nederland produceert maar 20 procent voor de eigen interne markt. De overige 80 procent gaat de grens over, naar landen waar ze nog helemaal niet zo goed bezig zijn met het voorkomen van voedselverspilling. "En daarom zijn ze vandaag en morgen dus allemaal hier in Veghel", lacht Timmermans. “Want we moeten niet alleen hier voedselverspilling halveren, maar zorgen dat we ook goede afspraken en samenwerkingen hebben met de landen die het in Nederland geproduceerde voedsel afnemen.”

Dat het verspillen van voedsel zonde is, en slecht voor het milieu is niet het enige probleem. Voedselzekerheid is dat wel. Zorgen waren er voor het eerst in 2009. Misoogsten in Canada en Rusland zorgden ervoor dat de prijzen van voedsel voor het eerst echt gingen stijgen.

Grote bedrijven zetten het onderwerp op hun agenda, maar toen de prijzen na een paar maanden weer daalden, verdwenen plannen in een la. "Voedselprijzen stijgen nu weer. Bedrijven die met minder grondstoffen aan de slag kunnen, kunnen wel eens de winnaars van de toekomst zijn."

Timmermans verwacht veel van de conferentie. Niet in de laatste plaats omdat Brussel net heeft besloten om aan de ambities voor het verlagen van de voedselverspilling ook echt consequenties te verbinden. Alle 27 lidstaten moeten nu dus echt iets gaan doen. "We zien eindelijk verandering en zijn blij zijn met deze stap in de goede richting, maar wat ons betreft is het nog niet ambitieus genoeg."