Gemeente handhaafde nauwelijks in Efteling tijdens coronacrisis
Dat beeld komt naar voren uit documenten die Omroep Brabant heeft opgevraagd bij de gemeente Loon op Zand. Bestuurskundige Julien van Ostaaijen noemt het opvallend dat er weinig op papier is vastgelegd door de gemeente, terwijl ambtenaren in Nederland dat normaal juist wel doen.
Gezamenlijke controle
Na het uitbreken van het coronavirus in Nederland en de lockdown, ging de Efteling in maart 2020 dicht. Het bedrijf maakte plannen waarin stond hoe de anderhalve meter in het park nageleefd kon worden. Met succes, want in mei van dat jaar mochten de poorten weer open.
Niet lang daarna kreeg de gemeente de eerste mailtjes van bezoekers die zich zorgen maakten over de drukte in de Efteling. De gemeente reageerde dat ze elke week toezicht hielden in het park. Maar die controles werden amper vastgelegd: de gemeente kon tussen maart en december 2020 vier verslagen van toezichthouders vinden in de archieven.
In een verslag uit augustus 2020 staat dat met name bij wachtrijen niet altijd de anderhalve meter werd aangehouden. “De Efteling voorziet in bijna alle gevallen in voldoende ruimte voor de bezoeker en hygiënische voorzieningen. Het niet naleven van de anderhalvemeterregel is in vrijwel de meeste gevallen toe te rekenen aan de bezoeker zelf.”
Waarschuwing
Het neerleggen van de verantwoordelijkheid bij de bezoekers zelf, kwam ook terug in mails die de gemeente stuurde naar mensen die zich zorgen maakten hierover. Die zorgen bleken niet onterecht. In november 2020 verscheen een filmpje op sociale media, waarin hossende mensen te zien zijn die geen afstand houden.
De burgemeester van Loon op Zand stuurde op 1 december 2020 een formele waarschuwingsbrief naar de Efteling. Daarin staat onder andere: “Ik betreur met u en met alle medewerkers van de Efteling dat we al te grote en uitbundige gezelligheid dezer dagen moeten indammen. Juist in deze moeilijke en voor velen uitzichtloze tijden is een onbezorgd dagje uit in de Efteling voor velen zo gewenst.” Na de brief worden enkele terrassen weggehaald en andere maatregelen genomen.
Klachten blijven
Ruim twee weken na de waarschuwing, moest het park vanaf 19 december 2020 toch dicht vanwege de landelijke lockdown. Op 19 mei 2021 mocht de Efteling weer open. Toch lijkt het erop dat het ook na de heropening niet altijd even goed is gegaan met het naleven van de coronaregels.
Zo schrijft een bezorgde bezoeker op 21 juli 2021 aan de gemeente: “Het is veel te druk. Wachtrijen tussen de 50 en 70 minuten, waarbij het onmogelijk is je aan de coronaregels te houden. Niemand in de rijen houdt afstand en dat kan ook niet.” Een ambtenaar stuurde de mail door naar een collega, met de vraag of die het oppakt. Daarop reageerde de andere ambtenaar: “Zeker, heb er kennis van genomen ;)".
Controles
Van die onrust is in het papierwerk van de gemeente weinig terug te zien. Vanaf het moment van de waarschuwing van de burgemeester in december 2020 tot het moment waarop de coronamaatregelen zijn opgeheven in januari 2022, is door toezichthouders in totaal één verslag op papier gezet. De gemeente wil dat verslag niet openbaar maken, omdat er volgens de gemeente gegevens in staan die de concurrentiepositie van de Efteling kunnen schaden.
“Ik weet niet hoe dat hier is gegaan”, zegt Van Ostaaijen. “Wel is het in Nederland zo dat als gevoelige dingen openbaar kunnen worden, dat ambtenaren en bestuurders daar rekening mee houden. Bijvoorbeeld door minder vast te leggen.”
Reactie gemeente
De gemeente Loon op Zand laat in een reactie weten dat toezichthouders van de gemeente gemiddeld twee tot drie keer per week het park onaangekondigd bezochten en daarnaast aangekondigde controles uitvoerde voor zaken waarvoor een vergunning of gedoogverklaring was afgegeven.
Over het gebrek aan papierwerk zegt de gemeente dat er alleen verslagen werden gemaakt, als er overtredingen werden vastgesteld. “Door de beperkte capaciteit documenteren we alleen afwijkingen; zaken die goed gaan werden niet genoteerd. Deze werkwijze is gebruikelijk voor onze afdeling Vergunningverlening, Toezicht en Veiligheid.”
Reactie Efteling
De Efteling zegt in een reactie: “De coronaperiode was een ingewikkelde tijd waarin veel onduidelijkheid was, vanwege de vele nieuwe en wisselende maatregelen. Na iedere persconferentie was het zoeken naar wat de nieuwe maatregelen voor de Efteling zouden betekenen.” Het park zegt verder: “We hebben altijd naar eer en geweten de coronamaatregelen doorgevoerd en daarop toegezien in de wereld van de Efteling.”
Verantwoording
Omroep Brabant vroeg in maart 2023 bij de gemeente Loon op Zand documenten op over hoe de gemeente tijdens de coronacrisis is omgegaan met de Efteling. In november dat jaar maakte de gemeente enkele honderden A4-tjes aan documenten openbaar. Naar aanleiding daarvan schreven we dat de Efteling een streepje voor had tegenover andere ondernemers in de gemeente Loon op Zand.
In sommige documenten werd volgens Omroep Brabant onterecht tekst onleesbaar gemaakt. Ook dachten we dat er meer documenten zouden moeten zijn, dan de gemeente had aangeleverd. Daarom ging Omroep Brabant in bezwaar bij de gemeente, die opnieuw in de systemen ging zoeken of ze wel alle documenten hadden gevonden waar we om hadden gevraagd. Begin juni dit jaar liet de gemeente weten dat er geen aanvullende documenten zijn gevonden en dat het toezichtrapport van na de formele waarschuwing inderdaad geheim blijft.
DIT VIND JE OOK INTERESSANT:
Efteling voorgetrokken tijdens coronacrisis met terrassen en supermarkt
Deskundige: Efteling zocht grenzen van de wet op en de gemeente dacht mee
Hugo de Jonge: Efteling overtreedt regels en moet ook QR-code scannen