Bergingsleider Hans bracht bijna alle slachtoffers van de MH17 thuis
In een van de hangars op vliegbasis Gilze-Rijen staat tien jaar later nog altijd de reconstructie van het vliegtuigwrak. De tientallen gaten van de raketinslag bij de cockpit zijn duidelijk zichtbaar. Het is de plek waar we Hans spreken over de loodzware taak: het thuisbrengen van de slachtoffers.
Het weerzien met de wrakstukken raakt hem zichtbaar. "Toen ik hier net aan kwam lopen en het wrak zag staan, kreeg ik koude rillingen over mijn rug. Het is de plek waar heel veel mensen hun leven hebben verloren."
"En een plek die heel nabij komt, omdat ik heel veel van deze wrakstukken in het veld heb zien liggen of zelf heb vastgehouden. Het geeft een heel onbehaaglijk gevoel om het te zien en om er weer zo dichtbij te zijn. Het brengt de ramp weer heel dichtbij."
17 juli 2014, de dag dat vlucht MH17 boven Oost-Oekraïne uit de lucht werd geschoten. Alle 298 inzittenden kwamen om. Hans was op dat moment voor Defensie op dienstreis in Pakistan.
Zijn zoon belde hem met het nieuws dat er een vliegtuig afkomstig van Schiphol was neergestort in Oekraïne. "Hij vertelde dat er waarschijnlijk veel Nederlandse slachtoffers aan boord waren. Mijn zoon vroeg mij: 'jij werkt voor een reddingsteam, moet jij daar niet naartoe'."
"De situatie op de rampplek was heel chaotisch."
"Toen zei ik nog tegen hem: 'nee dat hoeft niet, wij redden alleen levende mensen, dus voor een vliegtuigramp gaan ze mij niet bellen'. Kort daarna kreeg ik een telefoontje van Defensie of ik snel naar Kyiv kon gaan om te helpen bij het terug naar Nederland halen van de slachtoffers van de vliegramp." Wat Hans toen nooit had kunnen bedenken, is dat hij daar uiteindelijk tien maanden bijna onafgebroken zou zijn.
Drie dagen na het telefoontje is hij in de Oekraïense stad Charkiv, nog altijd zo'n 350 kilometer van de plek waar MH17 neerstortte. "De situatie op de rampplek was heel chaotisch. Het vliegtuig lag op de frontline van aan de ene kant het Oekraïense leger en aan de andere kant de separatisten met Russische hulp. En er werd gevochten."
Toen er in Nederland meer en meer duidelijk werd wat er zich had afgespeeld in Oost-Oekraïne, doken er in de media ook beelden op van een rebellenleider die, als een soort van trofee, een pluchen aapje omhoog hield richting de pers.
Het zorgde voor woedende reacties in Nederland, weet Hans nog. "Terwijl om ons heen de brandweer en de lokale mensen bezig waren met de berging van de slachtoffers, hebben de separatisten daar voor zichzelf een mediamoment van gemaakt door een aapje omhoog te houden en te zeggen: ‘het is een vreselijke ramp, er zijn ook kinderen bij omgekomen. En kijk eens hier: ik heb een knuffel van zo’n kind'."
"Het leek of ze op een bijna militaire manier door het veld werden gesleept, maar daar was helemaal geen sprake van."
"Het beeld ontstond dat er niet met respect met de geliefden om gegaan. Het leek of ze op een bijna militaire manier door het veld werden gesleept, maar daar was helemaal geen sprake van. De brandweer en de lokale mensen deden dat met de grootste zorgvuldigheid. Het heeft lang geduurd voordat we dat beeld recht hebben kunnen zetten."
Vier dagen na de ramp werden de lichamen en lichaamsdelen met speciaal geregelde koelwagons uiteindelijk per trein naar Charkiv gebracht. "Daar konden wij met alle respect de stoffelijke overschotten kisten en op transport naar Nederland sturen. Het was het begin van de lange reis die deze slachtoffers hebben gemaakt om terug te kunnen keren bij hun geliefden."
Hans denkt er nog vaak aan terug, niet alleen op 17 juli. "Deze ramp gaat nooit uit onze Nederlandse geschiedenis. Het zal altijd een plek houden in ons hart en in ons hoofd, op welk moment dan ook."
Documentaire over MH17 bij Omroep Brabant
In de indrukwekkende documentaire ‘MH17: 10 jaar later – als je alles kwijt bent’ blikken nabestaanden en betrokkenen terug op de ramp. De documentaire van Tessel Linders en Ferenc Triki is zondag 14 juli vanaf twaalf uur 's middags te zien via Brabant+ en op Omroep Brabant (Ziggo-kanaal 30, KPN-kanaal 507).