DNA-expert Lex identificeerde slachtoffers MH17: 'Echt heel pijnlijk'
Het was een gekke dag, weet Lex nog. Een dag die eigenlijk helemaal in het teken stond van 'groot nieuws'. In Utrecht zou bekend worden gemaakt dat dankzij een DNA-match de Utrechtse serieverkrachter was ontmaskerd. Iets waar Lex heel blij mee was.
Maar dat er diezelfde middag nog veel groter nieuws naar buiten zou komen, dat kon niemand nog bevroeden. Toen de omvang van de ramp eenmaal duidelijk was, duurde het nog een paar dagen voordat er een beroep werd gedaan op het Nederlands Forensisch Instituut (NFI).
"Het was eerst onduidelijk of de hele operatie in Oekraïne plaats zou vinden. Normaal vindt onderzoek plaats op de plek van de ramp zelf. Maar dit was aan alle kanten bijzonder. Nog nooit eerder was er een identificatie-onderzoek op zo'n grote schaal."
"in het begin konden er slachtoffers geïdentificeerd worden aan de hand van uiterlijke kenmerken."
Op 23 juli, zes dagen na de ramp, kwamen de eerste lichamen van slachtoffers aan op de vliegbasis in Eindhoven. Dat was ook de start van het identificatieproces. In eerste instantie in de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum. Het hakte er flink in bij Lex en zijn medewerkers.
"Kijk, in het begin konden best een relatief groot aantal slachtoffers geïdentificeerd worden aan de hand van uiterlijke kenmerken. Maar gaandeweg werden de lichaamsdelen steeds kleiner en in slechtere staat. Dan kwam er DNA aan te pas", zegt Lex.
Dat DNA werd afgestaan door familieleden van de slachtoffers. Zo kon er later vergelijkend onderzoek plaatsvinden. 106 familierechercheurs bezochten alle nabestaanden om DNA-profielen te verzamelen. Maar dat was nog niet alles. Het was ook belangrijk om DNA te verzamelen van degenen die in het vliegtuig zaten.
"Dat was echt heel pijnlijk. We kregen tandenborstels, haarborstels, scheermesjes. Maar ook bijvoorbeeld een luiertje van een baby'tje in het vliegtuig. Dat luiertje was thuis achtergebleven, dat was wel heel confronterend."
De meeste medewerkers van het NFI konden overdag, terwijl ze aan het werk waren, zich nog wel afsluiten voor de emotie, maar in de avond stortten mensen in, vertelt Lex. "Dan zag je beelden op tv, van nabestaanden en foto's van de slachtoffers en dan kregen mensen een gezicht."
Het lukte uiteindelijk om 296 slachtoffers te identificeren. Een waanzinnig resultaat waar niemand op had gerekend. Toch zit het Lex tot op de dag van vandaag niet lekker dat dat voor twee slachtoffers niet gelukt is. "Het voelt ergens niet 'af': je wil niemand ongeïdentificeerd laten."
Maar dat het bij 130 slachtoffers puur en alleen op DNA wél gelukt is, maakt Lex ook trots. "Wat ik heb geleerd is dat hoe klein het stukje bot ook is dat is gevonden, dat het voor nabestaanden heel waardevol is geweest dat wij een naam konden koppelen aan dat stukje. Wij konden dat wel geven, je geliefde is geïdentificeerd."
"De hardheid van de ramp heb ik wel gevoeld, terwijl ik een buitenstaander was."
Lex schreef een aantal jaar na de ramp een boekje. Daarvoor sprak hij met nabestaanden. Dat maakte diepe indruk op hem. "Dat mensen hun ouders, hun kinderen kwijt zijn. Dat is zo wreed. De hardheid van zo'n ramp die heb ik wel gevoeld, ja. Terwijl ik eigenlijk gewoon een buitenstaander was."
"De gevolgen zijn zo heftig, dat houdt ook nooit meer op. Die levens zijn voor altijd veranderd. Ik heb dat van dichtbij meegemaakt, gezien hoe zwaar het is voor mensen. En dan zijn wij hier bij het NFI blij dat we in elk geval iets konden doen."
Documentaire over MH17 bij Omroep Brabant
In de indrukwekkende documentaire ‘MH17: 10 jaar later – als je alles kwijt bent’ blikken nabestaanden en betrokkenen terug op de ramp. De documentaire van Tessel Linders en Ferenc Triki is zondag 14 juli vanaf twaalf uur 's middags te zien via Brabant+ en op Omroep Brabant (Ziggo-kanaal 30, KPN-kanaal 507).