Video

Thijs en Roxanne duiken in de roze geschiedenis van Brabant

26 juli om 13:30 • Aangepast 9 augustus om 02:04
nl
'Potten', 'flikkers' en 'nichten', dat kun je tegenwoordig écht niet meer zeggen. Maar in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw werden die termen nog volop gebruikt. Juist door leden van de lhbti+-gemeenschap. Het was een manier van zelfexpressie en protest. Dat ontdekten Thijs de Leeuw en Roxanne Lokin. Zij doken in de ‘queer-geschiedenis’ van Brabant.
Profielfoto van Floortje Steigenga
Geschreven door

Thijs en Roxanne werken bij het Brabants Historisch Informatiecentrum (BHIC) en vonden dat het archief dat daar bewaard wordt wel erg ‘wit, hetero en mannelijk’ is. Terwijl ook de lhbti+-gemeenschap een rijke geschiedenis kent. Daarom deden ze een oproep: "Breng ons je archiefmateriaal dat te maken heeft met de emancipatie van roze Brabanders. Dan zorgen wij dat het Brabants verleden steeds meer van iedereen wordt." En dat hebben ze geweten.

Ik ben zo'n echte trien
Er staat een enorme kar vol binnengekomen archiefmateriaal bij het BHIC, Thijs laat een van zijn pareltjes zien: een protestplaat uit 1982. Wanneer hij de plaat afspeelt, klinken er mannen in koor. Ze zingen: 'Je kunt het aan mij wel zien. Ik ben zo’n echte trien. Niet van hetzelfde en ook niet normaal. Ik ben een nicht als een kathedraal.'

De songtekst van de protestplaat (foto: Floortje Steigenga)
De songtekst van de protestplaat (foto: Floortje Steigenga)

"Dat is een actielied van de Eindhovense homoactiegroep 'De Roze Driehoek'", vertelt Thijs. De tekst: 'Ik ben een nicht als een kathedraal' is een protest tegen de uitspraken van de Limburgse Bisschop Gijsen, toen hij homoseksuelen in 1979 tot tweederangsburgers verklaarde. Duizenden mensen trokken daarna door de binnenstad van Roermond met grote spandoeken waarop ‘Gijsen, flikker op’ stond. Het nummer ‘Je kunt het aan mij wel zien’ van de Eindhovense actiegroep werd hier luidkeels gezongen, op de eerste onofficiële Roze Zaterdag.

Protest tegen bisschop Gijssen in Roermond (foto: Hans van Dijk / Anefo, collectie Nationaal Archief)
Protest tegen bisschop Gijssen in Roermond (foto: Hans van Dijk / Anefo, collectie Nationaal Archief)

Behangrollen
De oproep van Thijs en Roxanne voor het archief zorgde ook voor nieuw materiaal uit de feministische golf. Zo begonnen hun ogen te glunderen toen er een vrouw het BHIC binnen kwam gelopen met haar armen vol behangrollen. "Deze rollen staan vol met posters uit de tweede feministische golf. Ze hingen in het huis van Bosschenaar Gemma", zegt Thijs.

Op de posters is onder meer te lezen over de hulplijnen 'Vrouwen bellen vrouwen', met daarop de tekst: 'Bel ons als je seksuele problemen hebt met je vriend of vriendin, als je de straat niet meer op durft of als de muren op je afkomen.' Maar er zijn ook posters met reclame voor nationale vrouwendag in Den Bosch, vrouwenfestivals en programmeringen van het Bossche vrouwenhuis.

Roxanne legt uit hoe het extreem feministische leven dat het behang laat zien ook nauw samenhangt met een lesbisch leven: "Sommige ultieme feministen kozen voor een lesbisch bestaan, ze wilden alleen maar met vrouwen omgaan en ook een relatie met een vrouw. Alles om maar niet met mannen om te hoeven gaan.”

De behangrollen met posters komen uit het huis van de Gemma. Zij werkte eind jaren 70 achter de bar in het vrouwenhuis in Den Bosch. “Het was een gekraakt pand en diende als een plek waar vrouwen ideeën konden uitwisselen en echt zichzelf konden zijn.” vertelt Thijs.

Thijs en Roxanne kijken vol bewondering naar het behang van posters. Foto: Floortje Steigenga
Thijs en Roxanne kijken vol bewondering naar het behang van posters. Foto: Floortje Steigenga

Strijdlustige 'Flikkers' en 'potten'
Bovenop de grote kar met vers archiefmateriaal ligt een stapel agenda’s. Thijs bladert erdoorheen. “Dit zijn ‘flikkeragenda’s’ uit de jaren 80. Dat zou je nu nooit meer zo noemen. Maar toen was het juist een uitdagend woord. Het is een woord dat we in al dit materiaal best veel tegenkomen.”

Net als bijvoorbeeld het woord ‘potten’. “Het was een radicale lesbische beweging die dat woord gebruikte. Om dezelfde reden: om dat strijdlustige gevoel voorop te zetten.”

De collectie aan 'Flikkeragenda's' Foto: Floortje Steigenga
De collectie aan 'Flikkeragenda's' Foto: Floortje Steigenga

Thijs en Roxanne zijn blij met al het materiaal dat ze hebben gekregen. “Het feit dat wij nu kunnen leven zoals we willen, hebben we te danken aan heel veel mensen die voor ons op de barricades hebben gestaan. Hun verhalen horen daarom gewoon in onze archieven.”

Het BHIC is voor de werkgroep 'Queer Brabant' nog steeds op zoek naar nieuwe verhalen en stukken om toe te voegen aan het archief. Geïnteresseerden kunnen mailen naar [email protected].

Pride

In de week van Roze Maandag op de Tilburgse kermis besteedt Omroep Brabant aandacht aan Pride. Deze hele week verschijnen op onze kanalen verhalen over thema's die spelen bij de lhbti+-gemeenschap.

De afkorting lhbti+ staat voor lesbiennes, homo's, biseksuelen, transgender- en intersekse personen. De + staat voor alle vormen van gender en seksuele geaardheid die niet onder de andere letters vallen.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Deel dit artikel
Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!