STUIFMAIL

Dit is waarom kauwen op een hete hooiberg liggen, boswachter Frans legt uit

4 augustus om 11:07 • Aangepast 14 augustus om 02:02
nl
Boswachter Frans Kapteijns deelt wekelijks zijn kennis van de natuur op de radio. Luisteraars kunnen vragen insturen via [email protected]. Dit keer besteedt hij aandacht aan onder meer een zwarte rups op een been, een groene rups, luie kauwen in een hooiberg en geeft hij antwoord op de vraag wat te doen met de grote en kleine hommel die gevonden werden op een wandelpad.

Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Wachten op privacy instellingen...

Kauwen in een hooiberg gezien, waarom doen ze dit?
Sylvester Hoekstra stuurde mij een foto waarop een aantal kauwen te zien zijn die uitgespreid op een hooiberg liggen. Zijn vraag is: waarom doen die kauwen dit? In het algemeen is het zo dat vogels zich niet graag in de hitte bevinden. Gebeurt dit dan toch, dan zie je zo’n vogel vaak zitten hijgen met gespreide veren en met de snavel open. Zo probeert de vogel om via de tong en de bek vocht te verdampen. Je kunt dit vergelijken met zweten, dus zorgt het voor wat verkoeling. Ook zie je vaak vogels met gespreide vleugels volop in de hete zon liggen, zoals de kauwen op de foto hierboven die gemaakt is in de Eindhovense wijk Tongelre. Dat is natuurlijk heel heet voor de vogels, maar door die hoge temperatuur verlaat allerlei ongedierte, zoals luizen en mijten, de vogel want tegen die hitte zijn deze lastpakken niet bestand. Daar hebben die vogels dan best wel een paar minuten volop hitte voor over.

Anke zag tijdens het wandelen deze rups op haar been (foto: Anke de Swart).
Anke zag tijdens het wandelen deze rups op haar been (foto: Anke de Swart).

Tijdens een wandeling een zwarte rups op mijn been
Anke de Swart zag tijdens een wandeling ineens een zwarte rups op haar been. Ze is benieuwd welke rups dit is. De zwarte rups die zij op haar been zag, heeft de mooie naam schilddrager. Schilddragers zijn nachtvlinders die redelijk veel voorkomen in ons land. Ze horen thuis bij de familie van de uilen. Rupsen van deze soort leven op wilgen en populieren en overwinteren als pop. Het meest komen deze rupsen en nachtvlinders voor in vochtige gebieden.

Een schilddrager (foto: Saxifraga/Jaap Schelvis).
Een schilddrager (foto: Saxifraga/Jaap Schelvis).

De volwassen vlinders, die van half april tot in september vliegen, vallen niet erg op omdat ze een mooie camouflage hebben. De naam heeft deze nachtvlinder te danken aan de kenmerkende lichte vlek op achterlijf van de rups. Deze lichte vlek doet qua vorm denken aan het schild van een middeleeuwse ridder. Een andere uitleg is dat de naam slaat op de ringvlek op de voorvleugel van de vlinder.

De rups van de nachtpauwoog (foto: Iris van Roosmalen).
De rups van de nachtpauwoog (foto: Iris van Roosmalen).

Tijdens een wandeling op de Veluwe een mooie groene rups gespot
Iris van Roosmalen zag tijdens een wandeling op de Veluwe een heel mooie groene rups. Ze stuurde mij bovenstaande foto. Volgens mij is dit de rups van de prachtige nachtvlinder met de naam grote nachtpauwoog. Rupsen van deze soort leven op onder meer berken maar ook zomereiken, wilgen en ratelpopulieren. Daarnaast kun je ze ook tegenkomen op de gewone struikhei, sleedoorn en braam.

De grote nachtpauwoog (foto: Saxifraga/Peter Gergely).
De grote nachtpauwoog (foto: Saxifraga/Peter Gergely).

De volwassen grote nachtpauwogen (imago) zijn zowel tijdens de nacht als overdag actief en kun je al vanaf april tegenkomen. Vrouwtjes van deze mooie vlinder kunnen een spanwijdte hebben van wel negen centimeter. Daarmee behoren deze vlinders tot de grootste vlinders in Europa.

Een broodkever (foto: Anne de Mol).
Een broodkever (foto: Anne de Mol).

Erg veel kleine zwarte beestjes gezien bij een huis, wat zijn het?
Anne de Mol stuurde mij een foto van een van de kleine beestjes die bij haar thuis naar binnen kwamen. Volgens mij is dit een broodkever. Deze kevers kan je inderdaad in huis tegenkomen. Deze keversoort is de meest voorkomende van de kleine kevers in huis. Broodkevers zijn familie van de houtwormkevers en kunnen allebei enorme plaaggeesten worden. Ze leven en planten zich voort in allerlei harde, droge zetmeelhoudende producten. Vooral de larven veroorzaken vraatschade, volwassen broodkevers eten helemaal niets. Het best kan Anne dus gaan zoeken naar de bron en daar maatregelen nemen. Een goede tip: kijk eens op de website van het Kennis- en Adviescentrum Dierplagen.

Een scholekster (foto: Petra van Oers).
Een scholekster (foto: Petra van Oers).

Twee keer dezelfde vogel gezien op het parkeerterrein bij het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven
Petra van Oers kwam op het terrein van het Máxima Medisch Centrum in Veldhoven twee keer dezelfde vogel tegen. Ze vraagt zich af om welke vogel het gaat. Haar vader dacht dat het een scholekster is. Hij heeft gelijk. Op de foto zie je namelijk een zwart-witte vogel met een oranje snavel, maar ook met bruine poten. Dan hebben we te maken met een juveniele (jonge) scholekster. Volwassen scholekster hebben namelijk oranje poten. Maar wat doet zo’n scholekster in Veldhoven? De laatste jaren is steeds duidelijker geworden dat in de originele broedgebieden (kwelders en weilanden aan de kust) het aantal broedende scholeksters aan het verdwijnen is. Daarentegen hebben scholeksters de steden (en dorpen) ontdekt en zijn ze nu daar volop aan het broeden. Je kunt dus stellen dat de scholekster een echte stadsvogel geworden is.

Wachten op privacy instellingen...

Scholeksters op het dak – Vroege Vogels
De aantallen scholeksters in Nederland nemen in hoog tempo af. Tegelijkertijd verruilen scholeksters hun eigenlijke broedgebieden - in weilanden en langs de kust - steeds vaker voor platte daken van gebouwen. Vooral platte daken waar grind of kiezelsteentjes op liggen zijn favoriet bij de scholekster. Daar vallen hun zwartbruin gespikkelde eieren namelijk niet op. Bekijk ook de uitzending van Vroege Vogels over de weidevogels van de Friese Greidhoeke.

De inhoud van een plastic maatbeker (foto; Ine Houtkamp).
De inhoud van een plastic maatbeker (foto; Ine Houtkamp).

Vreemde inhoud van een plastic regenpeilmeter-bekertje
Ine Houtkamp stuurde mij een foto waarop een plastic regenpeilmeter-bekertje staat. Wat haar verbaast, is dat de inhoud haar een beetje doet denken aan een monster van een onderzoek op de planeet Mars. Wat zij zag zijn allerlei slijmerige rossige deeltjes in de maatbeker. Volgens mij heeft dit te maken met dat er in die tijd - tussen begin en half juli - er heel veel Saharazand in Nederland viel. Ook mijn auto zat vol met dit oranjerode spul. Dit heeft te maken met het feit dat er allerlei brongebieden zijn in die Sahara. Dankzij die verschillende brongebieden wordt ons land overdekt met diverse kleuren als dat Saharazand hier naar waait. De kleuren variëren van lichtgrijs tot rood of bruin en er zitten allerlei verschillende mineralen in. Dit keer was de boventoon oranjerood.

Een rozenkever (foto: Carel Kuijten).
Een rozenkever (foto: Carel Kuijten).

Op een tuinstoel een Japanse kever of toch een andere soort?
Carel Kuijten stuurde mij de bovenstaande foto van een kever op zijn tuinstoel. Ik zag meteen dat het ging om een rozenkever. De kop en het borststuk van deze kever zijn groen en de dekschilden bruin. We hebben hier te maken met een van de kevers uit de familie van de bladsprietkevers, zoals bijvoorbeeld de meikever. In dit geval hebben we te maken met de rozenkever ook wel Johanneskever genoemd. Dit laatste heeft vermoedelijk te maken met het feit dat de kever rond 24 juni veel te zien is. Tegenwoordig komen ze vroeger tevoorschijn, zelfs al half mei. Dus laten we hen maar gewoon rozenkever of tuinkever noemen. Deze laatste naam past nog het best bij dit diertje. Volwassen tuinkevers eten plantendelen zoals bloemknoppen, wat enigszins schadelijk is. De vele larven (engerlingen) van deze kever zijn echt schadelijk. Die vreten aan de wortels van grassen maar ook van andere planten. In je gazon kun je dat 'mooi' zien, want het gras komt dan los te liggen. In veel gevallen sterft het af. Daarnaast maken de vijanden van engerlingen - diverse vogels maar ook mollen - een puinhoop van je gazon als ze op zoek gaan naar die engerlingen. Ze ploegen zo’n gazon dan helemaal om. Je kunt dit tegengaan met biologische bestrijdingsmiddelen. Op internet is hier veel over te vinden.

Weidehommels op de grond (foto: Tamara_Oerlemans).
Weidehommels op de grond (foto: Tamara_Oerlemans).

Wat doen die grote en kleine hommel op het pad?
Tamara Oerlemans zag twee hommels, een kleine en een grote, midden op een wandelpad. Met behulp van wat blad heeft ze beiden op een braamstruik gezet. Op zich zou je denken:wat goed van Tamara, want wellicht lopen er veel mensen over dat pad en dan worden die twee arme diertjes misschien wel verpletterd. Helaas is er wat anders aan de hand, want Tamara heeft ingegrepen tijdens een liefdesmoment. De dieren waren aan het paren of bereidden zich daarop voor. De paring van hommels vindt in het algemeen namelijk plaats op de grond. Die paring duurt ook best lang, het kan wel zo’n vijftien tot dertig minuten duren. Daarna sterft de kleinere hommel, het mannetje, ook meteen. Als hij verstoord wordt voor de paring, dan wil hij het graag nog eens proberen. Maar als de paring eropzat, of bijna, dan was dat daar meteen einde verhaal voor hem. De bevruchte grotere hommel - het vrouwtje, de koningin - gaat na de paring, zonder omkijken naar het mannetje, op zoek naar een overwinteringsplaats. Meer over parende hommels op de grond zie je in dit mooie filmpje van Venice.

Een koninginnenpage op een vlinderstruik (foto: Bets Vriens).
Een koninginnenpage op een vlinderstruik (foto: Bets Vriens).

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Bets Vriens. Ze legde een koninginnenpage vast. Je Voor het maken van zo'n foto heb je wat geluk hebben en dat had Bets. Opeens zag ze deze vlinder en daarvan moest ze een foto maken.

Schapen helpen mee met het beheer (foto; Frans Kapteijns).
Schapen helpen mee met het beheer (foto; Frans Kapteijns).

Natuurtip
Zaterdag 10 augustus kun je van tien uur 's ochtends tot een uur 's middags deelnemen aan de excursie 'De herder en zijn kudde' in de Loonse en Drunense Duinen. De startplaats is waarschijnlijk parkeerplaats Bosch en Duin in Udenhout. Dit kan echter wijzigen, dit is namelijk afhankelijk van waar de kudde op dat moment in het gebied is. Alléén bij wijziging van de startlocatie ontvangen deelnemers vooraf een mail. Mogelijke startplaatsen zijn naast de parkeerplaats van Bosch en Duin in Udenhout, De Roestelberg in Kaatsheuvel of de Rustende Jager in Udenhout.

Meer informatie:
• Aanmelden is verplicht en kan via deze link.

• Vertrekplek parkeerplaats Bosch en Duin is gelegen aan de Schoorstraat in Udenhout.

• Deelname kost vijftien euro, kinderen tot en met 12 jaar betalen 7,50 euro. Volwassen leden van Natuurmonumenten betalen 10,50 euro en kinderen tot en met 12 jaar 5,25 euro.

• Deze excursie is gericht op volwassenen, maar oudere kinderen zijn onder begeleiding van een volwassene ook welkom.

• Trek stevige wandelschoenen aan.

• Draag kleren die passen bij het weer.

• Controleer jezelf achteraf altijd op teken!

• Honden mogen niet mee!

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.

Download de app en draag het gevoel van hier altijd bij je!