Want het energienet is flink overbelast. Steeds meer bedrijven krijgen geen aansluiting en zonnepanelen worden op momenten dat het druk is op het net zelfs uitgeschakeld. Het verzwaren van het energienet moet de oplossing bieden, maar is een jarenlange monsterklus.

Promovendi aan de TU/e deden daarom onderzoek naar hoe je mensen kan prikkelen om hun stroomgebruik over de dag te spreiden, zodat we minder last hebben van een overvol energienet. Het onderzoek werd gedaan door Bart van der Holst (28) en Gijs Verhoeven (27). Zij werken momenteel aan hun promotieonderzoek (PhD) aan de TU/e. Door het elektriciteitsnet na te bootsen onderzochten ze de effecten van verschillende maatregelen die netbeheerders momenteel al gebruiken of op tafel hebben liggen om het net te ontlasten.

Tarieven berekenen
Zo keken ze naar drie manieren om tarieven voor het afnemen of leveren van stroom (bijvoorbeeld van zonnepanelen), te berekenen:

• Op basis van bandbreedte. Je betaalt tot een bepaald gebruik een vast bedrag, daarna betaal je meer.
• Op basis van tijdstip. Tijdens zogeheten ‘piekuren’, waarin het net veel gebruikt wordt, betaal je meer. In daluren, als er weinig stroom over het net vervoerd wordt, betaal je minder.
• Op basis van je eigen piek. Je tarief wordt berekend op basis van de hoogte en de timing van je grootste verbruik. Als je piek dus in een dalmoment valt, ben je voordeliger uit.

Daarnaast keken de onderzoekers naar contractvormen. “Voor bedrijven en industrie wordt al met bepaalde contractvormen gewerkt”, weet Bart. “Deze vormen hebben we vertaald naar contracten voor huishoudens.”

Dat ziet er als volgt uit: netbeheerders en bijvoorbeeld energieleveranciers maken afspraken over het verschuiven van het energiegebruik. Als de netbeheerder voor de volgende dag verwacht dat het stroomnet te vol zit, kan deze oproepen om minder of juist meer stroom te gebruiken. Elektrische auto’s worden dan bijvoorbeeld op een ander moment opgeladen.

Geen nadelen voor huishoudens
Voor huishoudens zijn er volgens Bart en Gijs geen echte nadelen. “Of je elektrische auto nu al om middernacht of pas om vier uur ’s nachts wordt opgeladen maakt in principe niet uit, zolang je ’s ochtends maar naar je werk kunt”, legt Bart uit.

“En mensen komen ook echt niet in de kou te zitten omdat bijvoorbeeld hun warmtepomp midden in de winter wordt uitgeschakeld”, voegt Gijs toe. “Maar als de thermostaat tijdelijk een graadje lager staat, en mensen merken dat niet eens, dan kan dit prima werken. Zolang mensen er maar geen last van hebben.”

Hoge bereidheid
Als onderdeel van hetzelfde, overkoepelende project GO-e onderzocht onderzoeksbureau TNO de bereidheid van mensen om zo’n energiecontract te hebben. In een app werd deelnemers gedurende de dag bijvoorbeeld gevraagd of ze het goed zouden vinden als hun thermostaat op dat moment een graad lager zou worden gezet. “80 procent was bereid om hun energieverbruik aan te passen om netcongestie op te lossen. Voor de helft van hen was geld besparen de voornaamste reden”, zegt Bart.

Dat biedt hoop, net als de uitkomst van het onderzoek dat spreiding van het stroomgebruik over de dag werkt. Al moeten we het niet zien als een definitieve oplossing, die ligt nog altijd grotendeels in het verzwaren van het elektriciteitsnet. Gijs: “Op korte termijn is een combinatie van deze maatregelen effectief. De problemen op het stroomnet zijn enorm en alle kleine beetjes helpen momenteel. Uiteindelijk kan het een manier blijven om het netwerk efficiënter te kunnen blijven gebruiken.”

Pieken
De twee vermoeden zelfs dat de maatregelen in de toekomst misschien juist te goed werken. “Als je niet oplet kan het gebeuren dat het de andere kant op slaat", zegt Bart. Nieuwe apparaten zorgen volgens hem immers weer voor stroompieken op het stroomnet, bijvoorbeeld als iedereen tegelijk met de elektrische auto thuiskomt en hem op wil laden, als de zon schijnt en alle zonnepanelen gaan leveren of als alle warmtepompen gaan draaien als het koud is.

“Daar kan je aan de ene kant iets mee door vraag en aanbod te spreiden, zoals wij onderzochten. Maar als iedereen straks slimme apparaten heeft die zelf kunnen bepalen wanneer zij energie gebruiken of opslaan, is de kans groot dat al deze gebruikers op hetzelfde goedkope moment energie gaan gebruiken. Dan verschuif je het probleem, op de lange termijn een risico.”

Het advies van de twee onderzoekers aan netbeheerders is dus dat zij na moeten blijven denken over manieren om spreidingsmaatregelen aan te passen, zodat ze ook in de toekomst effectief blijven.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Netbeheerder TenneT plaatste sensoren op stroomlijnen om de capaciteit te vergroten

Brabant wil zeven projecten voorrang geven bij aanleg nieuw energienet