Martin laat roze geschiedenis in zijn stad zien: 'Huppelend naar beneden'
Martin loopt met een groepje van zo'n vijftien mensen door de Tilburgse straten. Hij neemt de groep bijvoorbeeld mee naar plekken waar de Werkgroep Homoseksualiteit samenkwam. Zelf sloot hij zich hierbij aan toen hij in 1973 als student naar Tilburg kwam. "We kwamen eerst altijd samen op een studentenkamer van acht vierkante meter. Dan zat je met z'n drieën op het bed en nog twee op een stoel. Maar de groep werd steeds groter, dus dat werkte al snel niet meer."
De werkgroep mocht vervolgens van een stadsgenoot samenkomen in haar studio aan de Mariastraat. Daar was genoeg plek voor zo'n vijftien mensen. "Iedere dinsdagavond hielden we hier gesprekken met mensen die bijvoorbeeld uit de kast wilden komen en advies wilden", vertelt Martin. De studio zat op de eerste verdieping. "We zeiden over het doel van onze bijeenkomsten altijd: met lood in de schoenen naar boven en huppelend weer naar beneden."
Later voegde de werkgroep zich bij belangenvereniging COC. In 1981 kreeg de groep een ruimte van de gemeente om bijeenkomsten te houden. Martin wandelt met de groep naar de Poststraat. "Hier is het ooit begonnen. Dit was het allereerste COC-pand", zegt hij terwijl hij wijst naar een grote grijze deur.
De wandeling gaat ook langs plekken waar de eerste homobars zaten. Martin neemt de groep mee naar zijn favoriete uitgaansplek van vroeger, Sans Rancune. Inmiddels wonen er mensen in het pand. Maar vroeger was dit de plek waar de regenbooggemeenschap veilig uit kon gaan. "Ik was 22 toen ik hierheen ging. De ramen waren met houten balken dichtgetimmerd. In de voordeur zat een klein luikje dat openging als er werd aangebeld. Dan kon eerst worden gekeken of degene die naar binnen wilde geen bedreiging vormde."
Er waren dus nogal wat drempels om de kroeg binnen te gaan, concludeert Martin. "Met de werkgroep homoseksualiteit patrouilleerden we daarom soms buiten. Als we mensen zagen die naar binnen wilden, maar dat niet durfden, namen we ze mee", legt hij uit. "Eenmaal binnen was het hartstikke veilig en gezellig."
Bij de begraafplaats aan de Bredaseweg neemt Anne Marie Mulder, voorzitter van het COC Tilburg-Breda, het woord. Hier ligt een gezamenlijk graf van twee vrouwen, Johanna Ledel (1857-1944) en Florina Troch (1865-1935). Ze woonden samen en vermoedelijk is dit het eerste Tilburgse openlijke lesbische koppel.
Het graf zou vier jaar geleden weggehaald worden door de gemeente, maar het COC besloot de grafrechten te betalen om dit te voorkomen. Nu is het een monument. "Homo zijn was in die tijd verboden, maar mensen stonden er niet zo bij stil dat vrouwen ook een relatie konden hebben. Dit graf staat voor ons symbool voor het feit dat lesbische relaties er toen ook al waren. Dat vinden we belangrijk om te laten zien", zegt Anne Marie.
De wandeling is zo'n succes dat het COC in Den Bosch nu de mogelijkheden bekijkt om daar volgend jaar ook dit soort rondleidingen te geven.
Wil je ook mee wandelen? Op 28 augustus trekt Martin er in Tilburg weer met een groep op uit.
Pride
In de week van Roze Maandag op de Tilburgse kermis besteedt Omroep Brabant aandacht aan Pride. Deze hele week verschijnen op onze kanalen verhalen over thema's die spelen bij de lhbti+-gemeenschap.
De afkorting lhbti+ staat voor lesbiennes, homo's, biseksuelen, transgender- en intersekse personen. De + staat voor alle vormen van gender en seksuele geaardheid die niet onder de andere letters vallen.