Dat Brabant zo laag scoort, vindt ecoloog Kars Veling van De Vlinderstichting verbazingwekkend. “Dit soort cijfers verwacht je eerder in dichtbevolkte provincies als Noord- en Zuid-Holland. In Brabant is er relatief veel groen, dus ik had een hogere uitslag verwacht.”

Het aantal vlinders neemt gestaag af. In de meetperiodes tussen 2009 en 2016 werden er nog zestien vlinders per telling gespot. De afgelopen jaren waren dit er telkens acht. Dit jaar is het aantal nog verder afgenomen. Een gemiddelde van vijf vlinders per tuin is erg laag en voor Veling een reden om zich zorgen te maken: “Vlinders zijn erg afhankelijk van hun leefomgeving en het klimaat. Wanneer dit aantal afneemt, is dat een goede indicator van de toestand van de natuur. Ik verwacht dat ook andere insecten in aantal zijn afgenomen.”

Natuurinclusieve akkers
Als we deze ontwikkeling een halt toe willen roepen, moeten er volgens Veling flinke maatregelen getroffen worden. Vooral boeren kunnen een steentje bijdragen door hun akkers natuurinclusief in te richten. Er moeten meer bloemen om en in de buurt van landbouwgrond worden geplant en er moeten minder bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. Die zijn namelijk erg slecht voor vlinders. “Je ziet steeds vaker dat boeren natuurinclusief te werk gaan”, vertelt de ecoloog. “Maar de meerderheid van de boeren maakt nog steeds intensief gebruik van hun land, waardoor vlinders hier niet kunnen overleven.”

Iedereen kan de vlinders een handje helpen. Volgens Veling kunnen we ieder individueel de vlinder ‘niet redden, maar wel een steuntje in de rug geven’. Een versteende tuin vinden vlinders niks. De Vlinderstichting raadt mensen daarom aan om zoveel mogelijk tegels uit de tuin te halen en deze te vervangen door groen. Vlinders houden vooral van bloemrijke tuinen, het liefst met zoveel mogelijk inheemse plantensoorten. Ook raadt de stichting aan om thuis geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken.

Bosvlinders in opkomst
De meest voorkomende vlindersoort in Nederland is de atalanta, een zwart/oranje vlinder met witte stippen. Dit is al jaren zo. Maar wat Veling opviel tijdens deze telling, is dat er negen keer een keizersmantel is gespot. Deze felgekleurde bosvlinder vindt het normaal gesproken te koud in Nederland, maar door het veranderende klimaat is hij nu toch gezien. Ook zijn andere bosvlinders steeds meer in opkomst. Naast dat het steeds warmer wordt in Nederland, snoeien bosbeheerders tegenwoordig wat intensiever waardoor er meer zon wordt toegelaten. Ook heeft stikstof minder invloed in bossen, waardoor de bosvlinders vergeleken met andere soorten minder last hebben van stikstofuitstoot.

Om te voorkomen dat dezelfde vlinder vaker wordt geteld, is er een bepaalde methodiek die De Vlinderstichting handhaaft. Veling: “Stel je ziet om de vijf minuten een dagpauwoog, dan rapporteer je niet dat je in een kwartier tellen deze vlinder drie keer hebt gezien. Om dubbelingen tegen te gaan krijgen tellers de instructie om enkel te tellen hoeveel vlinders van een bepaalde soort ze in één keer tegelijk zien.”

De meest voorkomende vlindersoorten in Brabant (2024) (Foto's: ANP):

1. Atalanta, 567 keer geteld

2. Klein koolwitje, 333 keer geteld

3. Bont zandoogje, 329 keer geteld

4. Citroenvlinder, 229 keer geteld

5. Dagpauwoog, 228 keer geteld