Daar zijn twee grote verklaringen voor, legt gedragspsycholoog Chantal van der Leest uit. "Allereerst is ramptoerisme voor veel mensen de manier om iets mega spannends te ervaren, zonder daarbij zelf in gevaar te raken. Vergelijk het met het lezen van een thriller, het kijken van een horrorfilm of een ritje in een achtbaan." Dit is volgens de psychologe de vervelende kant van het verhaal. "Het betekent dat mensen plezier beleven aan andermans leed."

De andere verklaring stemt in die zin wat optimistischer. "Het komt ook voort uit ons oerinstinct. Als je iemand iets vervelends ziet overkomen, dan weet je dat je dat moet zien te voorkomen. Zo leer je als het ware van de gevaren die anderen lopen."

LEES OOK: Tientallen mensen filmen heftige crash: hierom worden we ramptoeristen

En dat leren doen we nou eenmaal het best van negatieve situaties, weet Van der Leest. "Onze hersenen zijn zo geprogrammeerd om slechte dingen voorrang te geven. Denk aan die ene slechte recensie, die je leest. Of wanneer je baas na tien complimenten één puntje van kritiek heeft. Dát is wat blijft hangen."

Niet voor niks vertellen we volgens de psychologe ook sprookjes. "Dat zijn eigenlijk verhalen over ongelukken. Ga niet in het donkere bos lopen, want dan kom je de wolf tegen en die vreet je op."

Wat niet bepaald helpt, is het bestaan van social media. "We zijn het normaal gaan vinden om gelijk dat telefoontje erbij te pakken en zo'n ongeluk te filmen." En dan 'loont' het ook nog eens om die filmpjes te plaatsen. "Ze worden als een gek bekeken. Terwijl je er eigenlijk onder zou moeten zetten dat dit echt niet door de beugel kan." Al lijkt het haar niet waarschijnlijk dat dat snel gaat gebeuren. "Heel Dumpert draait bijvoorbeeld op dit soort beelden."

Maar wat kunnen we er dan wel aan doen om die ontwikkeling tegen te gaan? "Er was een campagne om het filmen bij ongelukken tegen te gaan. Maar daarmee geef je eigenlijk al het signaal dat het de norm is. Beter zou zijn om juist te laten zien wat mensen wél moeten doen. Ga uit de weg, rijd door en laat hulpverleners hun werk doen."

Een ander goed voorbeeld zag Van der Leest in Duitsland, waar het filmen en fotograferen van ongelukken strafbaar is. "Daar zie je in een reclame hoe je een nieuwsgierige jongen door de blokkade van de brandweer loopt om te kijken bij een ongeluk. Hij belt zijn moeder om haar erover te vertellen, maar hoort dan vanuit het autowrak de telefoon afgaan. Kippenvel."

Dat soort filmpjes raken de kern van het probleem, denkt Van der Leest. "Het laat heel duidelijk zien dat het om mensen gaat. We zijn die slachtoffers te veel gaan objectiveren. We zien ze haast als een soort acteurs. Maar dit zijn échte personen, met familie en vrienden."

In Nederland is het filmen na ongelukken nog niet strafbaar, tenzij je de telefoon gebruikt vanuit een rijdende auto uiteraard. Eind 2020 wilden het CDA, de PvdA en GroenLinks daar verandering in brengen. Zij pleitten zelfs voor een boete van 21.000 euro of celstraf. Tot op heden is die wet niet aangenomen.

Hieronder de Duitse video waar Chantal van der Leest het over heeft.

Dit is een geactualiseerde versie van een verhaal dat op 28 augustus op de website van Omroep Brabant verscheen.

DIT VIND JE VAST OOK INTERESSANT:

Bij het ongeluk op de A2 raakten twee mensen gewond