Iedere zondag is er ook een nieuwe aflevering van de Stuifmail-podcast. Beluister de podcast hier:

Een mooie rups
Karin van Zon dacht dat ze een grote slak of rups gezien had op vakantiepark Wemeldinge. Ze wil graag de naam weten. Wat Karin gezien heeft is geen slak, maar een heel bijzondere rups: de rups van de doodshoofdvlinder. Dit is een gelige rups met blauwe dwarsstrepen en op het achtereind een langere punt of pijl. Ook deze prachtige rups en vlinder horen - vanwege die pijl - bij de mooie familie van de pijlstaarten. Tot deze nachtvlinderfamilie behoren allemaal rupsen met een pijl op het achterste deel van hun lichaam, vandaar de naam pijlstaartfamilie. Na de rupsperiode volgt de verpopping, die ondergronds plaatsvindt. De losse cocon van deze soort kan soms wel meer dan dertig centimeter diep in de grond liggen. In Nederland kun je deze vlinder en rups gewoon tegenkomen, maar ze overwinteren hier niet.

De naam van deze doodshoofdvlinder, zie de foto hierboven, heeft dit dier te danken aan het feit dat op het borststuk van de vlinder een op een schedel lijkende vlek staat.

Wat heeft deze kleine wesp buitgemaakt?
René van Weert stuurde mij bovenstaande een foto met de vraag; “Wat heeft deze kleine wesp buitgemaakt?” Op die foto zie je inderdaad twee insecten met bovenop een insect met geelzwarte strepen en een mooie zwarte, wat grote kop. Daarnaast heeft dat diertje breed uitstaande poten, dus dacht ik aan een bijenwolf. Van het dier wat gevangen is, zie je niet zoveel. Enkel een lang bruin lichaam. Dat lichaam doet mij denken aan een langpootmug. Helaas is de naam bijenwolf verkeerd, want die vangen geen langpootmuggen. Dit meldde mij Marcel Mutsaers en hij kwam met een op de bijenwolf lijkende soort en de naam is Crossocerus Vagabundus, geen Nederlandse naam. Ook de vrouwtjes van deze graafwespsoort vangen de prooidieren door boven die gelokaliseerde prooien te blijven hangen tot de kans rijp is. Dan storten ze zich op die prooien en grijpen ze die met hun poten. Tegelijkertijd geven die graafwespen de prooidieren een verlammende steek met hun giftige angel. Daarna stoppen ze de verlamde prooien in hun gegraven holletjes en leggen ze een ei op ieder prooidier. Zodra dit eitje uitkomt, eet de larve de verse verlamde prooi op.

Valt deze plant onder de orchideeën?
Patricia de Ruijter dacht dat ze tijdens een wandeling een orchidee gezien had. Ze stuurde mij een foto van die plant. Ik zag meteen dat het geen orchidee is. Als je goed naar de bloem kijkt, zie je duidelijk dat de bladen van de bloem niet uit drie en drie bestaan. Wilde Europese orchideeën hebben namelijk drie kelkbladen en drie kroonbladen.

De drie buitenste kelkbladen zijn meestal direct te herkennen (op de foto hierboven van de wespenorchis de bovenste drie), maar de drie kroonbladen (de onderste drie) wat minder. Daarnaast heeft het middelste kroonblad meestal een zeer afwijkend vorm. Vaak is dat blad erg vergroot. Dit noemen we de lip waarop insecten gemakkelijk kunnen landen. Het is een soort platform. Dit platvorm ziet er ook nog eens aantrekkelijk uit, zodat de insecten zeker komen om het nectar op te drinken. Daarmee nemen ze stuifmeelkorrels mee en zo bevruchten ze andere planten. Toch moet ik toegeven dat bloemen van de familie vlinderbloemen erg lijken op wilde orchideeën, dus ik kan me wel voorstellen dat Patricia bij het zien van de wilde lathyrus dacht aan een van de wilde Europese orchideeën.

Welke rups zat er op mijn been?
Op de foto die Gerry Robben mij gestuurd heeft zie je op het been van Gerry een langharige oranje rups met zwart omrande witte cirkels in het midden. Deze wat bont uitziende rups draagt de mooie naam bont schaapje. Deze naam heeft de rups te danken aan het harige, wollige uiterlijk, wat een beetje doet denken aan een schaap. Daarnaast heeft het bont schaapje lange haren die in kleur variëren tussen geel, oranje en rood. Vandaar de naam bont. Wellicht is de rups op Gerry’s been op zoek gegaan naar een plek om te verpoppen. Normaal bevindt de rups zich in diverse soorten bomen om te eten.

Tussen juni en oktober gaan de rupsen verpoppen. Dit ze doen ze meestal in dood hout. Ze knagen zelf een gang in een stuk dood hout en maken de uitgang vervolgens dicht met een soort zijde. In zo’n gang overwintert de pop van het bont schaapje dan. Dit kan soms meerdere jaren zijn. Meestal begin mei van het jaar daarop komen uit de poppen grijze nachtvlinders, zie de bijgevoegde foto.

Welk plantje groeit er op mijn gazon?
Wim van der Zanden zag een plantje in zijn tuin maar kende het niet, dus stuurde hij een foto naar Stuifmail. Op de foto zie je een lange plant met onderaan bladeren en daarboven tot in de top mooie witte bloemen. Volgens mij hebben we hier te maken met de plant met de mooie naam mottenkruid. Deze planten zijn tweejarig en behoren tot de helmkruidfamilie. Directe familieleden zijn de koningskaars en de zwarte toorts. Op deze laatste soort lijkt mottenkruid lijkt enigszins. Het grote verschil is dat mottenkruid tweejarig is en de zwarte toorts een vaste plant is. Daarnaast heeft de zwarte toorts wat doffere bladeren. Die van mottenkruid zijn veel meer glimmend en golvend. De lange stengel kan 1,20 meter lang worden en soms nog langer.

De stengel is dicht behaard met klierharen. Er zijn twee mogelijke redenen waarom de plant deze naam heeft gekregen. Ten eerste: mottenkruid trekt insecten aan, onder meer motten. Dus dachten mensen - doordat de insecten in de bloemen gingen zitten - dat deze plant de insecten ving. De tweede verklaring voor de naam: doordat mottenkruid uitstekende meeldraden heeft, lijken die op de antennes van de vlinders (motten) of andere insecten.

Welke bij is dit?
De familie Van Engelen maakte een foto van een insect, met de vraag: welke bij is dit? Ik kan me die vraag helemaal voorstellen, want het gefotografeerde insect doet aan mimicry en wil dus op een bij of wesp lijken. Daarmee zet ze de natuurlijke vijand op een verkeerd spoor en vaak ook de mens. Als je goed kijkt naar het insect zie dat het maar twee vleugels heeft. Het diertje hoort dus thuis bij de vliegen en muggen en niet bij de bijen of wespen, want die hebben vier vleugels. Het insect op de foto is een heel mooie zweefvlieg die bij de familie van de pendelvliegen hoort. De naam is citroenpendelvlieg waarbij het woord citroen slaat op de grote lichtgele vlekken op het achterlijf. De citroenpendelvlieg lijkt een beetje op een wesp en wordt daar helaas ook vaak voor aangezien. Met als gevolg dat deze mooie zweefvlieg vaak doodgeslagen wordt. Je komt deze zweefvlieg het meest tegen in een vochtige bloemrijke omgeving zoals heidegebieden en moerassen. In tuinen zie ze ook vaak. Het voedsel van de citroenpendelvlieg bestaat uit de nectar van verschillende bloemen.

Beewolf Hunt – Steve Everett
Hierboven zie je in een mooi Engels filmpje hoe een bijenwolf (vrouwtje) eerst een gang en holte graaft en daarna op zoek gaat naar een prooidier. Ze komt terug met een honingbij. De bijenwolf is een grote wesp, maar mannetjes zijn veel kleiner dan de vrouwtjes. De kleur is zwart. Ze hebben gele poten en een gele onderbroken bandering op het achterlijf. De grote kop is duidelijk ingesnoerd en de antennes zijn plat en breed.

Wat voor soort naaktslakken troffen we aan in Noorwegen?
Jan Baartmans was tijdens zijn verblijf in Noorwegen veel vreemde slakken tegengekomen. Hij stuurde mij foto’s van twee van die slakken. De donkere slak van Jan heb ik ooit op een foto van een vriend van mij gezien. Wij waren toen tot de conclusie gekomen dat dit de duistere wegslak is. In principe horen deze maximaal vijftien centimeter lange duistere wegslakken thuis in Noord-Europa en Noord-Amerika. Hoe noordelijker, des te donkerder de slak gekleurd is.

Op de tweede foto, hierboven, staat een geheel witte slak. Deze naaktslak heet witte akkerslak. Deze naaktslak komt zelden in ons land voor, maar wel in ons buurtland Duitsland en ook in Noord Europa. Witte akkerslakken leven vooral in vochtige graslanden en moerassige gebieden. Op hun menu staan dood en levend plantaardig materiaal, maar deze naaktslakken staan in sommige landen ook bekend als plaagdier op vooral slavelden.

Nog nooit gezien in Deurne, wat is het?
Tjeu Lammers zag een insect dat hij nooit eerder gezien had. Zelf heb ik dit insect ook nog nooit live gezien, maar ik ken het uit verhalen en boeken. Het insect heet Aziatische langsteelgraafwesp. Dit insect hoort bij de familie van de graafwespen, maar vormt daarbinnen een aparte groep. Er zijn overigens verschillende soorten langsteelgraafwespen, die ook variëren qua kleur. Er zijn erbij die roodzwart gekleurd zijn, die zijn vaak slank. Er zijn er ook bij die minder slank zijn, maar meer robuust en die zijn vaak geelzwart. De Aziatische langsteelgraafwesp, soms ook Oosterse langsteelwesp genoemd, is net zoals veel andere soorten aan een opmars bezig. Oorspronkelijk kwamen ze enkel voor in Zuid-Europa, maar inmiddels zijn in Nederland op twee plekken in 2006/2007 broedcellen gevonden en dus wordt Nederland ook langzamerhand een 'Aziatische langsteelgraafwespland. Een tip voor Tjeu Lammers: meldt even bij Waarneming.nl waar je het insect gevonden hebt en wanneer.

Rubriek mooie foto’s
In de rubriek mooie foto's dit keer een foto die gemaakt is door Patricia Smulders. Zij legde prachtig het paringswiel van koraaljuffers vast in de Oisterwijkse bossen en vennen.

Natuurtip; Hoera, 100 jaar Kampina
Volgende week zondag 8 september wordt van tien uur 's ochtends tot vier uur 's middags het eeuwfeest van natuurgebied Kampina gevierd. Het is dan precieshonderd jaar geleden dat Natuurmonumenten het eerste deel van de Kampina kon aankopen. Inmiddels is 1600 hectare van de Kampina natuurgebied en kun je hier nog steeds genieten van eindeloze heidevelden, vennen, bossen en kronkelende beken.

De festiviteiten vinden plaats rond de oude werkschuur tegenover Huize Kampina, de plek waar het honderd jaar geleden allemaal begon. Bij verschillende natuurkramen kom je meer te weten over de Kampina en kun je in gesprek gaan met organisaties, boswachters en anderen die graag hun kennis en passie voor de Kampina met je delen. Er zijn diverse excursies en kinderen kunnen op pad met de OERRR-avonturenkaart. Kijk voor meer informatie en alle (OERRR)activiteiten en excursies op de feestpagina, zie deze link.