Concentratiekamp Vught was in januari 1943 geopend voor joden, verzetsmensen en politieke gevangenen. De SS, de paramilitaire elite-eenheid van de nazi's, was er de baas. Begin juni 1944 waren de laatste joden afgevoerd. Daarna verslechterde de situatie nog verder in ‘Lager Herzogenbusch’, zoals het kamp officieel heette.

Zeker 329 gevangenen werden doodgeschoten in de zomer van 1944. Maar waarschijnlijk waren het er meer. Probleem is dat de administratie ontbreekt. Ook zijn veel lichamen verbrand in het eigen crematorium bij het kamp. Recent onderzoek spreekt van ruim 400 'saboteurs en partisanen' die werden doodgeschoten.

Op 4 en 5 september 1944 alleen al waren er meer dan 100 executies. Dat ging ook de volgende dag door.

Verzetsmensen
De executies worden uitgevoerd door een Duits vuurpeloton op de fusillade-plaats, net buiten het kamp. Een van de vele verzetsmensen die dood wordt geschoten is Sjef Adriaansen (25) uit Woensdrecht. Een ander is kapelaan Alfred Verhaegen (37) uit Hoeven. Hij had Sjef helpen onderduiken. Ook hij sterft op 5 september.

Leden van het verzet denken er in deze dagen over om het kamp te overvallen en iedereen te bevrijden. Een verzetsgroep van 13 mensen met pistolen uit Breda sloop naar het hek, maar bij het zien van de vele SS'ers met machinegeweren werd het afgeblazen.

Op 'Dolle Dinsdag', was gestart met het ontruimen van het kamp. Eerst een grote groep mannen, op 6 september de rest.

Veewagons
Iedere gevangene wordt in veewagons gedreven. Soms meer dan 80 mensen in een wagon, waar kort daarvoor nog koeien in hadden gestaan. Zo dicht opeengepakt, dat ze moeten staan, drie dagen lang. Zonder frisse lucht, sanitaire voorzieningen, drinkwater en zonlicht.

In totaal zo'n 2880 mannen gaan naar concentratiekamp Sachsenhausen. Naar schatting 653 vrouwen worden gedeporteerd naar kamp Ravensbrück. Een groot deel zou dat niet overleven. Onder hen ook de bekende Surinaamse schrijver Anton de Kom (1898-1945).

Als eind oktober 1944 de eerste bevrijders arriveren, treffen ze een leeg kamp aan.

Grote aanval op handen
Het geallieerde leger is in de eerste dagen van september vooral plannen aan het smeden om snel door te stoten naar Duitsland met een grote aanval, over de Rijn bij Arnhem.

Operatie Comet wordt wel keer op keer uitgesteld vanwege slecht weer. Maar ook omdat de grondtroepen nog te ver weg zijn. Die zijn noodzakelijk om bij een grondaanval de para’s af te lossen.

Duits verzet
Maar er is wat veranderd aan het front. Het tempo van de opmars daalt. En de Duitsers graven zich in. Ze versterken overal hun posities. De linies nu zijn het Albertkanaal en Maas-Schelde-kanaal in het noorden van België. Daar raken geallieerden en Duitsers meer en meer slaags. Sinds Normandië was er nauwelijks nog strijd. Hier laait het weer op.

Na de bevrijding van Antwerpen zit het Duitse 15e leger ingesloten in Zeeland. De geallieerden zien weinig dreiging uitgaan van dat leger, maar er komen signalen dat het leger probeert te ontsnappen over Walcheren naar West-Brabant. Dat idee wordt sterker na het ontcijferen van Duitse enigma-codeberichten.

Honderdduizend soldaten
Geallieerde verkenningsvliegtuigen nemen een kijkje. Ze zien druk scheepvaartverkeer tussen Terneuzen en Vlissingen en op andere plekken. Het begint door te dringen dat het complete leger wordt overgezet en geëvacueerd, misschien wel honderdduizend soldaten.

Vast staat dat de voorbije dagen duizenden militairen al konden ontkomen. De Duitsers zijn dus niet bereid zich zomaar over te geven. De soldaten vormen een steeds grotere bedreiging, vooral in Brabant waar een geallieerde aanvalsroute staat gepland, richting Arnhem.

Dit vind je ook interessant

Dodenlijst Kamp Vught niet compleet, veel meer mensen gedood