BRABANT BEVRIJD

De bevrijding begint! Vliegtuigen, parachutisten en kanongebulder

17 september om 07:00 • Aangepast 26 september om 02:02
nl
17 september 1944 is een historische dag. De langverwachte bevrijding begint in Brabant. Maar dat betekent ook dat de oorlog voelbaar en zichtbaar wordt in een heel groot gebied. Met de grootste luchtlandingsoperatie aller tijden komt een einde aan jarenlange bezetting en onderdrukking, maar niet aan de oorlog.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Het is een zondagochtend in het zuiden. In de ochtend duiken overal geallieerde bommenwerpers op, zo'n 1400. Ze koersen ook af op de Moerdijkbruggen. Aan beide kanten staat Duitse luchtafweer. Die vormt een bedreiging voor de luchtvloot die in aantocht is. De ‘flak’ krijgt de volle laag. De bruggen zelf blijven staan. Tientallen Duitse soldaten sneuvelen, ook zeker acht inwoners van Moerdijk komen om.

Burgers dood
Duitse stellingen rond het vliegveld van Eindhoven en Son worden ook bestookt. Op de Zeelsterstraat vallen de bommen op huizen. Daarbij komen zeker achttien burgers om. Bij Son vallen vijf burgerdoden bij de geallieerde beschietingen.

Veel Brabanders horen ontploffingen terwijl ze in de kerk zitten. De vliegtuigen blijven komen. Rond het middaguur verschijnen transporttoestellen met zweefvliegtuigen aan de hemel.

Aanvalsgolf
Boven de Sonse heide gaan de deuren op: eerst springen verkenners. Met rookbommen markeren ze de landingszones. Gevolgd door de 101e Airbornedivisie. Ze vullen het luchtruim boven Son, St Oedenrode en Veghel. Ruim 6600 ‘Screaming Eagles’ landen in Brabant in deze eerste aanvalsgolf.

Amerikaanse Airborne op de Sonse hei (foto: NIMH)
Amerikaanse Airborne op de Sonse hei (foto: NIMH)

Tegelijkertijd komen de andere divisies in actie. Ruim 7200 parachutisten springen allemaal in vijandelijk gebied. Amerikaanse para’s van de 82’e Airbornedivisie landen bij de brug van Grave, Overasselt en Groesbeek. Bij de brug van Grave zijn weinig Duitse verdedigers, ze geven zich snel over. Bij Arnhem landen Britse eenheden. Zij hebben de brug bij Arnhem als doel. Operatie Market is in volle gang.

Tanks
Als het ze lukt, hebben ze gauw een springplank over de rivier de Rijn naar Nazi-Duitsland. Nu is het zaak om een veilige route te maken voor het grondleger dat staat te trappelen onder Valkenswaard. Maar het lastige bij Arnhem is dat ze hier heel ver van de brug landen. Bovendien vinden ze ook nog eens Duitse tanks tegenover zich.

De landingen lopen vlekkeloos. Beide Amerikaanse eenheden sprongen ook al op D-Day, maar toen ‘s nachts en dat leidde tot chaos. Alleen een kleine groep wijkt per ongeluk uit en landt bij het kasteel van Heeswijk Dinther.

Bruggen
Bijna alle Brabantse bruggen worden snel en intact veroverd. Hier en daar woeden korte en hevige gevechten maar de Duitse weerstand is beperkt, omdat er weinig vijandelijke soldaten zijn. Amerikanen krijgen in Veghel alle vier bruggen in handen en ook die in St Oedenrode. Alleen de kanaalbrug in Son wordt opgeblazen.

Paratroopers van het 502nd Parachute Infantry Regiment verzamelen zich tussen Son en Best. Foto: NIMH
Paratroopers van het 502nd Parachute Infantry Regiment verzamelen zich tussen Son en Best. Foto: NIMH

Ten zuiden van de grens onder Valkenswaard staan de grondtroepen klaar voor operatie Garden. Het 30e legerkorps van generaal Horrocks is een immense legermacht van wel 60.000 militairen en 35.000 voertuigen. Met aan de flanken nog eens tienduizenden soldaten. Gevechtstroepen maar ook genie met bruggen, bulldozers en boten.

Helse beschieting
In de middag breekt de hel los onder Valkenswaard. Een barrage van 350 Britse kanonnen buldert. Ingegraven Duitse troepen aan de grens in de bossen worden weggevaagd. Kort daarna gaan de tanks rijden. Operatie Garden is ook gestart.

De Britse kanonnen blijven schieten. Ze veroorzaken een ‘vuurwals’. Want direct achter die explosies rollen de geallieerde tanks.

Ingegraven Duitsers die het overleven duiken omhoog. Met granaatwerpers schieten ze de voorste negen tanks stuk. Ook Fallschirmjäger en soldaten van Kampfgruppe Walther verstoren de opmars.

Luchtsteun
Geallieerde jachtbommenwerpers cirkelen rond en worden opgeroepen. Ze vallen de vijandelijke doelen aan in de bossen onder Valkenswaard om het verzet te breken.

Pas tegen de avondschemering bereiken de Britse grondtroepen Valkenswaard. Ze hebben twee tot maximaal vier dagen tot Arnhem. Het wordt spannend of dat wel haalbaar is.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.