De Amerikaanse troepen in Grave, Veghel, St Oedenrode en Son nemen hun posities in voor de nacht en verstevigen de verdediging. De Britse grondtroepen bereiken aan het begin van de avond Valkenswaard. Er is afgesproken dat ze geen nachtelijke aanvallen ondernemen. Het doel morgen: oprukken naar Eindhoven en dan verder. Naar de volgende bruggen en Arnhem.

Bruggenhoofd Son is toch een feit. Er is een simpele verbinding met Eindhoven. Dankzij de Amerikaanse genie is er een kleine loopbrug over het Wilhelminakanaal.

Britse tanks vernietigen een paar Duitse 'stugs' onder Valkenswaard. De andere gemotoriseerde kanonnen trekken zich terug richting Eersel. De opmars verloopt traag omdat geallieerde troepen ook de bossen rond de doorgaande weg willen zuiveren.

Tegelijkertijd bereiken de eerste tanks van het grondoffensief de brug over de Dommel onder Valkenswaard. Ze passeren onderweg de wrakken van Duitse kanonnen die eerder zijn uitgeschakeld. Behoedzaam rukken ze verder op.

Onder Valkenswaard hebben de Britse bulldozers geallieerde tankwrakken van de weg geschoven. Het 30e legerkorps kan weer oprukken via de doorgaande weg naar het noorden. Maar ze moeten rekening houden met zwaar Duits verzet en vertraging, nu al.

De bruggen bij Veghel, Grave en St Oedenrode zijn in geallieerde handen. Nu die bij Son nog. Tegen vieren zijn de Amerikanen dicht genaderd. Maar dat zien de Duitsers. Met een zware explosie blazen de Duitsers de brug bij Son op. Het regent hout en puin.

Na het bombardement van de geallieerde vliegtuigen tussen Neerpelt en Valkenswaard kan de opmars verder. De oprukkende geallieerden van het Britse 30e korps onder Valkenswaard komen weer in beweging maar worden steeds opnieuw beschoten en vallen dan weer stil.

In Son hebben de Amerikanen de brug over het Wilhelminakanaal nog niet in handen. Vanuit het dorp vuren twee flak-kanonnen op ze en ook machinegeweren maken het lastig. Maar de Amerikanen komen dichterbij en kunnen het verzet beetje bij beetje uitschakelen, ook de flak, met bazooka’s. Intussen is op de landingzones bij Son een vliegveld gemaakt. Er landen ruim 50 zweefvliegtuigen met medische spullen en voorraden.

De opmars van operatie Garden ligt nog steeds stil. Kolonel ‘Joe’ Vandeleur die achter in de colonne zit, roept via de radio luchtsteun op. Britse tanks vuren rode fakkels af op de Duitse doelen om ze zo te markeren en gele fakkels om de geallieerde posities aan te duiden. Typhoon-jachtvliegtuigen voeren zware luchtaanvallen uit. In een reeks aanvalsgolven vuren ze 427 raketten af op de Duitse stellingen onder Valkenswaard. Er komen intussen bulldozers om de tankwrakken weg te schuiven.

Britse infanterietroepen onder Valkenswaard starten aanvallen in de flanken. Doel is om de ingegraven Duitse troepen in de bossen en loopgraven uit te schakelen

Rond deze tijd is er ook goed nieuws: vanuit Veghel melden de Amerikaanse parachutisten van de 101e airbornedivisie dat ze de vier bruggen in Veghel –over de Aa en het kanaal- in handen hebben.

Geallieerde tankbemanningen verderop in de kolonne openen massaal het vuur op de bosjes en bomen van waaruit de hinderlaag begon. Britse militairen komen aanrennen en beginnen ook te schieten op de Duitsers.

De ene na de andere Shermantank wordt geraakt. Negen geallieerde tanks schakelen de overlevende Duitsers uit. In twee minuten tijd blokkeren de Duitsers de complete geallieerde opmars onder Valkenswaard.

De Duitse Majoor Kerutt ligt in de bossen en overleefde de beschietingen. Hij heeft een val opgezet. De hinderlaag. Duitse soldaten kruipen omhoog en schieten met antitankwapens vanaf de schouder en Sovjet-kanonnen op de passerende tanks.

Totale hel in de bossen bij Borkel en Schaft langs de doorgaande weg: ontploffende granaten, exploderende bomen, schreeuwende Duitsers die diep wegkruipen in hun gecamoufleerde schuttersputjes en het geratel van de Britse rupsbanden. Er sneuvelen tientallen fallschirmjäger. Maar er zijn er ook die ontkomen en zich voorbereiden op een hinderlaag.

Typhoon-jachtvliegen cirkelen boven de oprukkende troepen. Ze kunnen meteen luchtsteun geven waar nodig. Ze hebben ieder acht raketten onder de vleugels. Zo’n negentig jachtbommenwerpers zijn standby om aan te vallen.

Intussen blijven de Britse kanonnen vuren. Ze voeren een barrage uit, ook wel 'vuurwals' genoemd. Ze verplaatsen hun vooraf bepaalde doelwitten iedere minuut 180 meter vooruit. Daarachter rukken de Britse tanks en pantserwagens op. Niet te hard want anders worden ze zelf getroffen.

Tankcommandant Keith Heathcote staat vooraan in de lange colonne en roept via de boordradio ‘driver advance’. De Shermantanks zijn van de Irish Guards. Ze zien het als een eer zien om voorop te mogen gaan in de strijd. In totaal staan zeventig tanks klaar om op te rukken.

Generaal Brian Horrocks beveelt de opmars. Het grondoffensief 'Garden' begint. De immense kolonne van 35.000 voertuigen kan gaan rijden. De Irish Guards staan voorop. Achter hen naar schatting 60.000 man, maar niet allemaal gevechtstroepen.

De verwoestende artillerie-barrage onder Valkenswaard was ruim een half uur oorverdovend. De volgende fase is nu aangebroken. Er komt een ‘vuurwals’ aan.

De geallieerde kanonniers krijgen het bevel het doel 360 meter vooruit te verschuiven. En weer vuren de kanonnen minutenlang. 900 meter aan beide kanten van de weg verandert het bosgebied in een hel van vuur en ontploffende granaten. De doorgaande weg wordt ontzien om kraters te voorkomen die de opmars kunnen vertragen. Want de opmars komt er aan.

Verwarrende berichten druppelen binnen bij de Duitse hoofdkwartieren. Over landingen in Son maar ook een valse melding van een landing in Udenhout, waar een toestel te vroeg neer kwam. Berichten van parachutisten uit Den Bosch Nijmegen Zaltbommel Nijmegen Gorinchem en zelfs ten zuiden van Utrecht. Commandanten sturen militairen de straat op voor tegenacties.

Op diverse plekken breken gevechten uit. In St Oedenrode is het vooral geweervuur. En daar krijgen de Amerikanen de brug snel in handen.

In Son gaat het er heftiger aan toe. Duitsers schieten met twee flak-kanonnen in Son op de Amerikanen. En ze gebruiken machinegeweren. Er breken hevige gevechten uit. Aan beide kanten sneuvelen soldaten. De race naar de bruggen is nog niet afgelopen.

De bemanning van de Britse kanonnen onder Valkenswaard krijgt het bevel het vuur te openen. Massaal bulderen 350 geallieerde kanonnen. Het dichtbegroeide bosgebied onder Valkenswaard en Borkel en Schaft, dat vol zit met ingegraven Duitse troepen, krijgt de volle laag van dit inleidende bombardement, zoals het heet. Want de artillerie heeft nog meer klaar liggen.

De eerste waco-gliders (zweefvliegtuigen) landen op de Sonse Heide. Niet alles loopt soepel. Zeker zes C47-transportvliegtuigen crashen deze middag op of rond de Heide.

Rond Neerpelt onder Valkenswaard maakt de Britse artillerie zich op voor een zware beschieting van het grensgebied dat wemelt van de Duitsers. 350 kanonnen worden geladen. Ze wachten op het schietbevel.

Ook bij Veghel spoeden de paratroopers zich naar de vier bruggen over de Aa en de Zuidwillemsvaart. Het bataljon bij Heeswijk komt ook, maar met vertraging.

Op de Sonse heide hebben de twee regimenten van de 101e Airborne Divisie zich verzameld voor de opmars. Ze verlaten de landingszone en lopen richting de bruggen bij Son en Best, om die te veroveren. Een van de bataljons trekt door de bossen naar klooster Zonhove aan de doorgaande weg in Son. twee andere bataljons gaan via de doorgaande weg.

De landingen verlopen vlekkeloos. Behalve bij Veghel. Daar komt een eenheid buiten de landingszone. Het is de Amerikaanse commandant Harry Kinnard. 'Wrong field again', zou hij hebben geroepen. In Normandië op D-day was hem dit ook overkomen.

Kinnard zit met zijn mannen bij kasteel Heeswijk, een paar kilometer net noorden van zijn doel. Hij moest toch echt bij de kanaalbruggen van Veghel zijn. Ze zijn afgeweken van de koers omdat hun 'pathfinders' die het landingsgebied moesten markeren, zijn neergestort in België.

Aan de Brabantse kant, bij de oprit naar de brug, openen 16 man van luitenant Thompson meteen de aanval op de Duitse eenheid die de toegangsweg bewaakt.

Ook bij de brug van Grave begint de aanval: de hemel hangt vol met parachutisten. De parachutisten van de 82e Airborne Divisie 'All American' landen aan beide kanten van de Maas.

Rond Son en Veghel maar ook bij Nijmegen en Arnhem zijn de landingen in volle gang. Vele duizenden parachutisten zetten voet aan de grond en verzamelen zich om op te rukken naar de bruggen. Veel Duits verzet komen ze nog niet tegen op de grond.

De Airbornes van de 101e divisie alias 'Screaming Eagles' landen tussen Son en St Oedenrode, bij Veghel en Eerde en kasteel Heeswijk

In de lucht boven Eindhoven staan de eerste Amerikaanse parachutisten 'aangehaakt' voor hun sprong. De deuren gaan open, de wind giert naar binnen. Ze wachten op de lamp naast de uitgang: groen betekent springen. Onderweg worden ze hier en daar nog wel beschoten maar er is veel flak uitgeschakeld de voorbije uren.

Laagvliegende transportvliegtuigen ten westen van Son. Vier teams met ‘pathfinders’ van de 101e Airborne Divisie springen als eerste uit de toestellen. Ze markeren de landingszones op de Sonse heide met fakkels die dikke gekleurde rookwolken verspreiden, goed zichtbaar voor de enorme vloot aan vliegtuigen die onderweg is. En ze leggen panelen op de grond om de exacte landingsplaatsen aan te wijzen.

In Gelderland bij Arnhem vliegt de enorme vloot boven de landingsgebieden. De eerste Britse soldaten springen.

Geallieerde vliegtuigen vliegen in het luchtruim van Nederland en België. Generaal Reinhard, commandant in oostelijk Brabant, is onderweg en wil terug naar zijn hoofdkwartier in Moergestel maar hoort en ziet dat er in de lucht iets aan komt.

Bij Oirschot moet hij dekking zoeken onder de bomen. Hij ziet lange stromen met zweefvliegtuigen overkomen, voortgetrokken door C47’s. Hij springt op een motor en scheurt naar Moergestel.

Bij Dintelsas schiet Duitse luchtafweer een transportvliegtuig in brand. Dat is onderweg naar Grave. 15 Amerikaanse parachutisten van de 82e Airborne Divisie springen er tijdig uit, maar vier bemanningsleden storten neer bij Heijningen.

Op meer plekken worden vandaag toestellen geraakt door Duitse luchtafweer. Crashes worden gemeld bij Boxtel, Oostelbeers, Lage Mierde, Vessem, Bladel, Casteren, Luyksgestel, Hoeven, Landhorst, St Hubert, Erp, Beers en Linden. Bij sommigen wordt het een noodlanding of springt iedereen tijdig. Er vallen ook slachtoffers.

Op steeds meer plekken ratelt en buldert de Duitse luchtafweer. Hier en daar raken ze toestellen.

De voorhoede van de ‘invasievloot’ komt boven bezet gebied. Dat betekent ook binnen bereik van Duitse luchtafweer in Zeeland. De ‘flak’ was doelwit van de reeks luchtaanvallen maar niet alles is vernietigd. Duitsers beschieten de toestellen en geallieerde jagers reageren door de stellingen aan te vallen.

2000 transport- en zweefvliegtuigen zijn grotendeels onderweg vanuit Engeland. Volgepakt met parachutisten en materieel vliegen ze boven de Noordzee en zetten ze koers richting de landingsgebieden. Enkele toestellen kwamen al in de problemen en moesten noodlandingen maken. Reddingsschepen volgen de luchtvloot en helpen waar nodig. Jachtvliegtuigen beschermen de routes van de konvooien.

Op de Sonse Heide nemen geallieerde jachtbommenwerpers Duitsers onder vuur. Vijf inwoners van Son komen daarbij om het leven, twee van hen in een Rode Kruiswagen.

In Zeelst bij Veldhoven, onder meer in Cobbeek en de Heuvelstraat, vallen ook bommen. Ze zijn eigenlijk bedoeld voor de Duitse stellingen maar vallen per ongeluk in een woonwijk. 19 inwoners komen om, moeders, kinderen. Het jongste slachtoffer is 1 jaar, het oudste zestig.

Op en rond het vliegveld bij Eindhoven wordt gebombardeerd. ‘Flak’ is doelwit maar daar staan ook Duitse jagers en bommenwerpers. Zeker 18 vijandelijke toestellen worden vernietigd.

Overal gaan sirenes af voor de geallieerde luchtaanvallen en moet de bevolking de schuilkelders in. Ook de Moerdijkbruggen liggen onder vuur. De Duitse luchtafweer aan beide kanten van het Hollandsch Diep wordt bestookt. Tientallen Duitsers sneuvelen. Acht inwoners van Moerdijk komen ook om het leven.

Er verschijnen overal vliegtuigen in het luchtruim boven bezet gebied. Het zijn zo’n 1400 geallieerde bommenwerpers. Ze vallen overal doelen aan in vooral Brabant en Gelderland. De piloten moeten eerst Duitse stellingen, waaronder de gevreesde luchtafweer -'flak'- uitschakelen, voordat de luchtlandingen straks beginnen.

Vanaf Engelse vliegvelden vertrekken de eerste troepentransporten vol 'Airbornes'. Bestemming: Brabant en Gelderland. Het vertrek van alle 2000 vliegtuigen en zweeftoestellen zal bijna 2,5 uur in beslag nemen.

Op diverse Engelse vliegvelden gaan de luchtlandingstroepen aan boord van de tweeduizend vliegtuigen en gliders. Ze moeten zo een uitgestippelde route volgen, over twee hoofdroutes. Een zuidelijke over Vlaanderen, onder Antwerpen door, de ander over Schouwen-Duiveland, Zeeland. Er zijn ook toestellen geladen met jeeps, munitie, kanonnen en eten en drinken. Onderweg krijgen ze bescherming van meer dan duizend jachtvliegtuigen.

Generaal Hans Wolfgang Reinhard verlaat deze ochtend zijn hoofdkwartier in Moergestel voor een inspectie en afspraak over de grens in Turnhout en daarna door naar Eersel. Reinhard is de commandant van de troepen in een groot deel van Brabant en België. De Duitsers weten dat de geallieerden iets van plan zijn maar niet waar en wanneer.

Net zoals op D-day zijn er toespraken. In ieder vliegtuig wordt een brief voorgelezen van generaal Taylor, commandant van de 101e Airbornedivisie. ‘Men, at last we have the real thing.’ ('Mannen, eindelijk gaan we ervoor.'). Ze moeten snel werken, benadrukt de generaal en ze moeten de Britten helpen om de wegen voor de opmars vrij te houden van vijanden. Bovendien moeten ze ‘ambassadeurs’ zijn van Amerika. De brief moet worden vernietigd na het voorlezen, want de geheime militaire doelen staan erin.

Zondag 17 september 1944. Een rustige nazomerdag in bezet Nederland. Niets wijst erop dat er iets in de lucht hangt. Maar op tientallen Engelse en Belgische vliegvelden en onder Valkenswaard brengen tienduizenden soldaten en piloten zich in gereedheid voor een van de grootste militaire aanvallen in de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden.