Video

Joe Mann komt om in een schuttersput in Best en bommen op Eindhoven

Vandaag om 07:22 • Aangepast vandaag om 17:30
nl
19 september 1944. Het geallieerde grondleger kan snel oprukken. Maar op verschillende plekken vallen Duitse troepen de bevrijders aan, ook met tanks. Eindhoven is nog steeds in feeststemming als plotseling Duitse vliegtuigen bommen gooien op de binnenstad, met gruwelijke gevolgen.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

De bevrijders in Eindhoven kunnen weer oprukken, want bij Son heeft de geallieerde genie een tijdelijke noodbrug over het kanaal gelegd. Rond 06.00 uur rollen de eerste Sherman-tanks erover. Noordwaarts. Rond 08.45 uur steken ze de Maasbrug bij Grave over, ook onder Amerikaanse controle. De Britten bereiken Nijmegen, maar stoppen vanwege de Duitse tegenaanvallen.

Gevechten breken ook uit bij Best. De Duitsers verrassen de Amerikanen. Die zetten zich schrap om de route en de landingszone te beschermen.

Joe Mann
Weggedoken in de bossen tussen Best en Son zien de Amerikanen de vijand naderen. Daar zit ook soldaat Joe Mann samen met een paar maten in een loopgraaf. Joe is gewond aan beide armen. Ineens valt een Duitse handgranaat naast hem. Hij duikt er met zijn rug op. De granaat ontploft en Joe sterft na een paar minuten. Maar zijn maten overleven de explosie.

22 jaar oud werd Joe Mann. Later zou hij postuum de Medal of Honor krijgen, de hoogste Amerikaanse onderscheiding. In Best zijn ze Joe Mann (1922-1944) niet vergeten.

De Amerikanen slaan keihard terug. Het wordt een bloedbad voor de Duitsers. Zo’n 300 Duitsers sneuvelen, nog veel meer raken gewond. Meer dan 1000 Duitsers worden gevangengenomen. Een deel blijft vermist, soms tot 2021 want toen vond nog iemand de resten van een soldaat in het bos. De verwoeste brug komt tegen de avond in geallieerde handen. Maar Best blijft een bezet dorp.

Duitse krijgsgevangenen van de 59e divisie tussen Best en Son 1944 (foto: US Army)
Duitse krijgsgevangenen van de 59e divisie tussen Best en Son 1944 (foto: US Army)

Een nieuw gevormde pantserbrigade mengt zich in de strijd. Het is de 107e Panzerbrigade van majoor Berndt-Joachim Freiherr Von Maltzahn. Na de strijd aan het Oostfront is die nu via Aken en Venlo onderweg met ruim 2100 man en 36 Panther-tanks. In een café in Nederwetten zet de Duitse commandant een klein hoofdkwartier op.

Rond 17.00 uur naderen zijn Panthertanks Son. 'Door mijn verrekijker zag ik de Britten op hun voertuigen sigaretten roken en theedrinken', zou pelotonscommandant Von Brockdorff opschrijven na de oorlog. Bij de Hooydonkse akkers, maken de Duitsers een scherpe draai, de smalle kanaaldijk op: recht op de Britten af.

De geallieerden zien ze aankomen en vuren bazooka’s af maar zonder effect. De Duitsers denken dat er in de toren van Son een waarnemer zit en mikken ook daar op.

Duitse tanks blazen twee Britse legerwagens met munitie op. Dat zorgt voor enorme rookwolken.

Duitse tegenaanval bij Son, geallieerden zoeken dekking (foto: archief)
Duitse tegenaanval bij Son, geallieerden zoeken dekking (foto: archief)

Duitse granaten slaan in en rond Son in. Een granaat raakt het sanatorium met daarin een noodhospitaal. Vijftien Amerikaanse soldaten sneuvelen door de inslag.

Intussen plaatsen de Britten bij Son een kanon. Dat schakelt de eerste Duitse tank uit. De tank blokkeert de dijk. De Duitsers trekken zich terug. De Amerikanen staan op scherp.

Amerikanen onderzoeken een Duitse tank bij Son (foto: archief)
Amerikanen onderzoeken een Duitse tank bij Son (foto: archief)

In de avond wordt Eindhoven opgeschrikt door gebrom van vliegtuigen. Tussen de 78 en 100 vijandelijke bommenwerpers komen de geallieerde opmars verstoren. Grote Duitse luchtaanvallen zijn zeldzaam in deze periode.

Schuilkelder
De Luftwaffe gooit bommen op onder meer de Aalsterweg, Rechtestraat, Emmasingel, het Stratumseind en bij de Catharinakerk en Philipsfabrieken op Strijp. Op de Biesterweg valt een voltreffer op een schuilkelder. De 41 burgers die er schuilen komen om het leven.

Het aantal slachtoffers is hoog. Alleen al op de lijst met inwoners staan ruim 170 namen. Volgens officiële cijfers waren er 227 doden en 800 gewonden. 400 huizen, winkels, kerken en fabrieken worden verwoest. De impact op de geallieerde opmars is beperkt.

Ooggetuige
Een oorlogscorrespondent is ooggetuige. “Eindhoven stond spoedig in lichterlaaie. Na een onafgebroken bombardement van een half uur loeiden de vlammen over de gehele stad. Overal lagen glas en stenen verspreid. (...) Ik zag talrijke dode burgers op de straten en trottoirs liggen.” Schrijft Ned Russell van de Daily Herald.

In de avond wordt in West-Brabant een Britse bommenwerper neergeschoten. Het is Guy Gibson. Samen met zijn radioman Jim Warwick crashen ze bij Steenbergen. Guy Gibson is een van de grootste Britse oorlogshelden.

Guy Gibson (links) en collega's van de RAF (foto: archief)
Guy Gibson (links) en collega's van de RAF (foto: archief)

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.