BRABANT BEVRIJD

Enige tankslag op Nederlandse bodem bij Son: 'Hell's Highway' onder vuur

20 september om 07:00 • Aangepast 28 september om 02:03
nl
20 september 1944. De Duitsers willen de landingszone bij Son vernietigen en bereiden een grote aanval voor met tanks en soldaten. De weg tussen Eindhoven en Uden blijkt heel kwetsbaar.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

Kort na middernacht trekken de eerste Nederlandse troepen Nederland binnen. Bij Borkel en Schaft gaat de Prinses Irene Brigade de grens over, ook zij moeten noordwaarts. Als ze in Eindhoven komen, zien ze de bomkraters en ruïnes in het stadshart.

Na het Duits bombardement van de avond ervoor is de feeststemming omgeslagen in rouw. Maar de Nederlandse troepen moeten door. Mee met de stroom van duizenden trucks en pantserwagens, noordwaarts.

Tanks vallen aan
Dan klinken explosies. Bij Son begint een Duitse aanval, om 06.00 uur, nog in het donker. Vanuit Nederwetten steken fallschirmjäger bij de Hooydonkse watermolen de rivier de Dommel over. De speciale eenheden van Kampfgruppe Walther krijgen ondersteuning van acht Panther-tanks van de 107e Panzerbrigade. Ook bij de buurtschappen Driehoek en richting Bokt en Esp valt de vijand de doorgaande weg naar Son aan.

Geallieerde troepen vechten terug. De eerste Duitse aanvalsgolf mislukt en wordt afgeslagen. Maar het verkeer op de doorgaande route komt stil te liggen.

De tweede aanval volgt een uur later. De geallieerden merken dat ze de druk moeten opvoeren. Bazooka’s, vlammenwerpers: alles werpen ze in de strijd. Britse tanks komen vanuit Eindhoven te hulp.

Amerikanen zoeken dekking bij Son voor de aanval (foto: archief)
Amerikanen zoeken dekking bij Son voor de aanval (foto: archief)

De geallieerde tanks proberen de brigade van achter en opzij aan te vallen. Tanks vuren op elkaar en voeren allerlei manoeuvres in het stroomgebied van de Dommel. Zo worden tanks aan beide kanten uitgeschakeld.

Soldaten van 101 Airborne Division zoeken ook met een patrouille de vijand op. ‘Search and destroy’ is de opdracht, in plaats van een aanval afwachten. Ze springen op Britse tanks en rijden richting Nuenen. Daar lopen ze in een hinderlaag.

Warzone
De hele dag door zijn er tankgevechten in het gebied tussen Son, Nuenen en Nederwetten. Er sneuvelen tientallen soldaten en het gebied verandert in een totale oorlogszone, een 'warzone'. Rokende tankwrakken en stukgeschoten pantserwagens blijven achter op de Hooydonkse akkers, in Nuenen en Nederwetten. Maar ook dode soldaten, koeien en geiten liggen op het land. De Duitse commandant verliest deze dag vijf tanks, drie halftracks en veel paratroopers.

De geallieerden komen er ook niet heelhuids uit maar brengen de Duitsers een flinke klap toe. Nog belangrijker: de route is niet doorbroken en de bruggen staan nog.

Vanwege de zware gevechten dopen de Amerikanen de Corridor om tot Hell's Highway. De tankslag is de enige tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons land.

'Duitse tanks'
Op andere plekken in het gebied waren ook Duitse tanks actief in deze periode, zoals de weken er na deze zelfde tanks in Overloon. Maar dat was in de verdediging als vuursteun voor infanterie, niet in directe gevechten met geallieerde tanks. Ook in oktober bij de strijd rond Meijel (Limburg) en bij Elst (Gelderland) stonden tanks tegenover elkaar, maar er was geen sprake van langdurige en grootschalige tankgevechten zoals bij Son, vaak meer een combinatie met artillerie.

In veel verhalen na de oorlog kwamen vaak 'Duitse tanks' voor maar die waren er niet in grote delen van het land tijdens de bevrijding. De rijdende kanonnen met rupsbanden, zoals de Sturmgeschütze of Jagdpanzer, lijken er op maar het zijn geen tanks.

Panther-tank van de 107e Panzerbrigade, nu in Oorlogsmuseum Overloon (foto: Willem-Jan Joachems)
Panther-tank van de 107e Panzerbrigade, nu in Oorlogsmuseum Overloon (foto: Willem-Jan Joachems)

De 107e Panzerbrigade en de soldaten trekken zich terug, voorlopig. Ze lopen gevaar in de rug te worden aangevallen door het legerkorps dat onderweg is naar Helmond. Het is een van de twee legerkorpsen aan de flank van Hell’s Highway.

Vanuit België rukken die twee legerkorpsen op, al vanaf de start van Market Garden. Ze beschermen de hoofdmacht op de route Valkenswaard-Grave. Het ene korps richting Turnhout en Tilburg, het andere richting Weert en Helmond. Dat betekent de langverwachte bevrijding voor plaatsen als Veldhoven en Steensel en vandaag Heeze, Leende, Someren en Budel.

Nieuwe linie
Als de linkerflank, de Duitse linie in de Kempen, dreigt in te storten, komt Kampfgruppe Chill ‘to the rescue’. Hij bouwt een nieuwe linie tussen Wintelre en Bladel. Daarmee blokkeren ze een grote geallieerde doorbraak naar Tilburg.

In Son zijn er weer luchtlandingen. Met nieuwe voorraden, wapens en manschappen. Ze landen met gliders op de Sonse Heide, net als gisteren.

Noordwaarts, slagen de Amerikanen van de 82 Airborne Divisie er in de brug over de Waal bij Nijmegen in handen te krijgen en over te steken. Het is een belangrijke stap die hoop geeft. Maar de versterkingen moeten opschieten. Want de situatie bij Arnhem wordt kritieker. In Brabant groeit de dreiging.

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.