Dood op Brabantse landweg: film over dubbele burgemeestersmoord
Piet Smulders was burgemeester in Someren. Willem Wijnen zat op het pluche in Asten. Beiden waren erg geliefd bij de bevolking. Toen de oorlog uitbrak, kregen de burgemeesters de opdracht om in hun functie te blijven om de bevolking zo goed mogelijk door de oorlog heen te helpen.
Beiden burgemeesters kwamen voor erg moeilijke dilemma’s te staan. En uiteindelijk moesten ze dit met de dood bekopen.
Filmmaker Daan Blommers was bij het maken van de film erg geïnteresseerd in die duivelse dilemma’s. “Als ze het de bezetter te moeilijk maakten, werden ze vervangen door een NSB-burgemeester”, zegt Blommers. “Ze moesten voortdurend de balans weten te vinden. Hoe ver kan ik gaan?”
'Voortdurende angst waaraan je niet kunt ontsnappen'
Bij beide burgemeesters stond het dorp voorop. Ze verzetten zich tegen het te werkstellen van mensen in Duitsland. Ze zorgden voor valse papieren. En weigerden namen te noemen van mensen die in Duitsland konden gaan werken.
“De moord is wel bekend bij mensen in Someren en Asten,” zegt Blommers. “Maar ze weten vaak niet het hele verhaal erachter. Ik hoop de jongere generaties ook aan te spreken. Dat oorlog niet alleen maar bestaat uit grote veldslagen. Maar dat je in een voortdurende angst leeft, waaraan je niet kunt ontsnappen.”
"Twaalf burgemeesters zijn opgepakt, zij zijn nooit meer thuisgekomen."
Volgens Blommers reikt het verhaal over de burgemeesters verder dan alleen Asten en Someren. “In Brabant zijn twaalf burgemeesters opgepakt. Deze burgemeesters zijn nooit meer thuisgekomen. Slechts eentje heeft het overleefd.”
LEES OOK: Brute moord op twee oorlogsburgemeesters: 'Duivelse dilemma's kostten hen het leven'
De film probeert zo dicht mogelijk bij de realiteit in de buurt te komen. Daarvoor doken de makers in de archieven. “Bij de moord zelf hebben we geprobeerd de letterlijke teksten over te nemen, zoals in het oude proces-verbaal staat”, zegt Blommers. Uiteindelijk werden de daders gevonden en veroordeeld.
"We hebben als team vaak de zon zien ondergaan en weer opkomen."
Blommers is erg te spreken over de gemeenschap in Someren en Asten. De film is met een harde kern van vijftig mensen gemaakt. In totaal werkten meer dan 400 mensen mee aan de film. Iedereen was vrijwilliger. De financiering is vooral verzorgd door de gemeentes en grote bedrijven. “Ik ben echt super dankbaar”, zegt Blommers.
Het is volgens hem erg moeilijk om in kwaliteit dicht bij films op Netflix te komen als amateurproductie. “Maar wij hadden een heel bijzonder team. We hebben vaak de zon zien ondergaan en weer zien opkomen. Menig bedrijf zal jaloers zijn op deze inzet. Echt niet normaal.”
Kijk hier naar de trailer van de nieuwe film over de burgemeestersmoord:
De film is in bioscopen te zien in Someren, Breda, Eindhoven, Helmond en Panningen. “Maar we zijn nog steeds aan het groeien. Kaartjes zijn gewoon te verkrijgen.” Een amateurproductie in een reguliere bioscoop brengen is overigens geen sinecure. “Je moet bijvoorbeeld een Kijkwijzer hebben. Het is heel moeilijk voor een amateurproductie om daar aan te komen”, zegt Blommers. Bij de première zullen ook de nabestaanden van beide burgemeesters aanwezig zijn.
Een aantal jaar geleden werd in het gemeentehuis van Asten een kleine expositie ingericht over de twee vermoorde burgemeesters. Bekijk hier de beelden van toen: