Jan Brzeski kwam uit het Poolse Rytro en was samen met de 101 jaar oude luitenant Eugeniusz Niedzielski, een van de twee laatste nog levende veteranen van de Eerste Poolse Pantserdivisie die Breda heeft bevrijd.

Eerder deze week legde hij nog bloemen bij het graf van Luitenant Generaal Stanislaw Maczek in Breda. Brzeski diende voor deze generaal. De Poolse kapitein zou 26 oktober ook aanwezig zijn bij de wedstrijd NAC tegen RKC.

'Mooie laatste week'
Wendy Dujardin, vrijwilliger namens het Maczek Memorial en fan van NAC, overhandigde vorige week een NAC-shirt aan Brzeski. "Heel bijzonder en hij bedankte me in het Pools dat hij het een hele eer vond", zegt ze. Volgens haar was het al goed te zien dat hij op zijn einde was. "Niet zo gek als je 101 bent. Hij heeft de hele week nog allerlei herdenkingen rond Market Garden in België en Nederland bijgewoond. Wat dat betreft heeft hij vast een mooie laatste week gehad."

Brzeski, die 16 jaar was toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, ontsnapte in het door de Duitsers bezette Polen en ging in 1940 naar het westen. Net als zijn oudere broer Wincenty, wilde hij bij het Poolse leger in Frankrijk te dienen. Na de val van Frankrijk evacueerde hij naar Groot-Brittannië, waar hij diende voor het Jaz lowiecki Ulan Regiment.

Als soldaat nam kapitein Jan Brzeski deel aan belangrijke gevechten bij de bevrijding van West-Europa. De kapitein was bij de landing in Normandië op 8 augustus 1944, de bevrijding van Tielt in België en Breda en de verovering van het Duitse Wilhelmshaven.

Na de oorlog ging hij samen met zijn broer, op verzoek van zijn vader, terug naar Polen. Hij had geen notie van de nieuwe politieke ontwikkelingen in zijn land en ook geen idee hoe het nieuwe communistische regime hem zou behandelen.

Spijt
Hij kreeg al vrij snel spijt van deze beslissing. Brzeski kreeg een baan als vrachtwagenchauffeur bij de bouw van de Roznów-dam, maar werd ontslagen door ingrijpen van de Poolse geheime dienst. Soldaten die in het Westen hadden gediend, werden door de communisten vervolgd. Brzeski zou een 'sociaal onzeker element' zijn en zomaar de dam op kunnen blazen, was de gedachte.

Veel van deze soldaten werden gezien als spionnen van het westen en regelmatig ondervraagd of gevangen gezet. Ook een baan was voor deze veteranen moeilijk te krijgen. Later kreeg Brzeski eerherstel en werd hij meerdere malen onderscheiden.

"Zijn verdiensten in de strijd voor de vrijheid van België, Nederland en Duitsland zijn van onschatbare waarde. Zijn moed, standvastigheid en toewijding voor de zaak van een vrij Europa zullen in onze herinnering blijven als voorbeeld van waar patriottisme", schrijft de Poolse ambassade in Nederland.

DIT VIND JE OOK INTERESSANT:

Bevrijder Maczek zag Bredanaars als vrienden en de stad dankt hem nog steeds