De agressie richting scheidrechters uit zich vooral in scheldpartijen op het voetbalveld. Bijna vijftig procent van de scheidsrechters kreeg hier mee te maken. Enkelen maakten deze tirades online mee. Veel van hen vinden dat het respect voor scheidsrechters ver te zoeken is. “Scheidsrechters worden ruk behandeld. Op iedere discutabele beslissing wordt ontzettend heftig gereageerd”, vertelt Dies van den Bosch, die als KNVB en clubscheidsrechter in de omgeving van Den Bosch fluit.

Bij andere scheidsrechters gaat het verder dan een scheldpartij. Een aantal scheidsrechters geeft aan te ze zijn bedreigd: bij twintig procent gebeurde dat in het echte leven en twee procent maakte het online mee. Bij zeventien procent liep het ‘akkefietje’ zelfs uit op een vechtpartij.

Maar het is niet alleen maar ellende op het voetbalveld. 34 procent van de scheidsrechters vertelt dat ze nog nooit een incident hebben meegemaakt. “Ik heb over het algemeen positieve ervaringen. Prachtige hobby”, geeft een van de ondervraagden aan.

Haantjescultuur doorbreken
Voor sportpsycholoog Mireille Claessens komen deze uitkomsten niet als een verrassing. “De dingen die gezegd en geroepen worden richting scheidsrechters vind ik vrij ver gaan”, vertelt ze. “Fanatisme is goed, maar het moet niet respectloos worden.” De voetballers maken volgens haar geen goede indruk ten opzichte van andere sporten. “Neem waterpolo of rugby als voorbeeld. Daar word je na de geringste opmerking richting de scheidsrechter al uit het speelveld gestuurd. Het zorgt voor een stuk meer respect richting de arbitrage.”

Claessens denkt dat het gedrag van veel spelers te maken heeft met een gebrek aan zelfregulerend vermogen. “Ze nemen geen verantwoordelijkheid voor hun eigen fouten en leggen die vervolgens bij de scheidsrechter neer.”

Het begint volgens haar bij de betaald voetballers die veel mensen iedere week op tv zien. “Zij geven allesbehalve een goed voorbeeld aan de amateurvoetballers. Sommigen zeuren meer bij de scheidsrechter dan dat ze tegen de bal trappen. Ze beseffen niet dat ze een morele plicht hebben om een goed voorbeeld te geven aan de jeugd. En daar zijn de scheidsrechters op alle niveaus de dupe van.”

“Wie niet wil luisteren, moet maar voelen”, zegt Claessens. Ze denkt aan een nieuw begrip als oplossing voor het probleem in het amateurvoetbal: de groene kaart. “Een speler krijgt een groene kaart bij elke negatieve opmerking richting de scheidsrechter. Bij drie groene kaarten lig je er meteen uit. Het klinkt misschien drastisch, maar tegelijkertijd moet er iets veranderen om deze haantjescultuur te doorbreken.”

Volgens meerdere scheidsrechters worden deze melding niet altijd even goed opgepakt door de KNVB. Ze geven aan dat ze erg lang moeten wachten op een reactie en dat er vervolgens weinig tot geen sancties worden gesteld.

“Het contact met de KNVB is belabberd, zeker als je op de lagere niveaus fluit”, zegt scheidsrechter Van den Bosch. “Ik ben als scheidsrechter verplicht een strafformulier in te vullen als ik een rode kaart heb gegeven. Bij heftige gevallen, zoals bedreigingen of vechtpartijen, zet ik er dan ook een beschrijving van het incident bij om de ernst van de situatie te duiden. Hier krijg ik zelden tot nooit een terugkoppeling van vanuit de bond.”

De KNVB betreurt het geweld richting scheidsrechters en geeft aan alle meldingen zo goed mogelijk op te lossen. “Wij maken geen onderscheid tussen meldingen. De sancties kunnen uiteraard verschillen, afhankelijk van de aard van de melding.”