BRABANT BEVRIJD

Verzetspost overvallen, kinderen gedood en vijand bestookt met napalm

4 oktober om 07:00 • Aangepast zaterdag om 02:01
nl
4 oktober 1944. De oorlog komt dichterbij. De kanonnen van de bevrijder zijn steeds beter hoorbaar in de grensstreek. Duitsers in en rond een eeuwenoud kasteel worden gebombardeerd met napalm. Bij Rijsbergen loopt een Duitse actie tegen het verzet uit op een bloedbad.
Profielfoto van Willem-Jan Joachems
Geschreven door

In de herfst van 1944 werd het grootste deel van Brabant bevrijd. Er vielen veel slachtoffers en er ontstond grote schade. Op Omroep Brabant lees je dagelijks wat er precies tachtig jaar geleden gebeurde.

In de vroege ochtend verzamelt een gewapende groep van enkele tientallen mannen zich. De groep bestaat uit Duitsers van het militair bestuur van Breda. Ze worden aangevoerd door de 25-jarige leutnant Kurt Steinmeier. Bij hen voegen zich leden van de Duitse Feldgendarmerie, een soort politie. Er zijn ook fanatieke leden van het Nationalsozialistische Kraftfahrkorps.

Er is een tip binnen gekomen over een huis in de bossen bij Rijsbergen. Iemand vertelde dat er in de boswachterswoning een illegale radiozender van het verzet zit.

Vrouw en kinderen
De groep gewapende mannen neemt een kijkje en omsingelt de boswachterswoning. Binnen zijn onder andere Bredanaar Paul Windhausen en de onderduikers Henk Touw uit Breda en Jan Nelissen uit Oss. Maar ook de boswachter en zijn vrouw en acht kinderen zijn thuis.

Paul Windhausen uit Breda (1903-1944) (foto: archief)
Paul Windhausen uit Breda (1903-1944) (foto: archief)

De commandant en twee Feldgendarmes lopen gewapend naar binnen en eisen hun overgave maar er ontstaat een schietpartij en Steinmeier wordt gedood. Zodra de gewapende mannen buiten merken dat het fout loopt, openen ze het vuur. Een van de verzetsmensen gooit een handgranaat naar de belagers.

Schietpartij en brand
Verzetsman Paul Windhausen probeert erger te voorkomen en vraagt een veilige aftocht voor de vrouw en kinderen van de boswachter. De gewapende belagers schieten hem zonder pardon dood.

Er breekt een wilde schietpartij uit. Belagers gooien handgranaten in het huis. Daarbij stort een deel van een muur in. De boswachter kan ontkomen. Anderen worden neergeschoten. Ook de 18-jarige Emiel, zoon van de boswachter, wordt doodgeschoten. Er ontstaat brand in het boswachtershuis en de belagers stoken het op. Nog twee verzetsmensen worden gedood.

Rietje (16) en moeder Maria (45) gedood (foto: archief)
Rietje (16) en moeder Maria (45) gedood (foto: archief)

Geschreeuw
Als mensen van de politie aankomen horen ze geschreeuw binnen. De agenten kunnen vijf kinderen redden uit het kelderraam. Maar hun 45-jarige moeder Maria, haar 4-jarige zoontje Cornelis en de 16-jarige dochter Rietje overleven het niet. De 18-jarige zoon Emiel sterft buiten aan schotwonden. Net als vijf verzetsmensen, twee Duitsers en een Nederlandse handlanger. In totaal zijn er 12 doden en nog een aantal gewonden.

Een groep verzetsmensen op het terrein geeft zich over en wordt afgevoerd naar een kazerne in Breda en verhoord door de Duitsers. Hun lot lijkt bezegeld.

gezamenlijk graf voor moeder Neefs en drie van haar kinderen in Rijsbergen bij de kerk (foto: Willem-Jan Joachems)
gezamenlijk graf voor moeder Neefs en drie van haar kinderen in Rijsbergen bij de kerk (foto: Willem-Jan Joachems)

Bevrijders steeds dichterbij
Ondertussen naderen de geallieerden. In de grensstreek is het geschut goed hoorbaar. De Polen zijn onderweg naar Alphen en de Britten zitten bij Goirle. De Britten bereiken ook Hilvarenbeek. Maar het gevaar is nog niet geweken want het front loopt langs het dorp.

Onder Putte worden de Belgische grensplaatsen Stabroek, Kapellen en Ekeren bevrijd. De geallieerde inlichtingendiensten zien weinig problemen op de route. Maar dat is een verkeerde inschatting.

De hoogste Duitse bevelhebber Von Rundstedt is bezorgd. Hij geeft alle troepen het bevel dat ze kost-wat-kost de lijn Antwerpen-Tilburg-Den Bosch moeten behouden.

Kasteel
Bij Overloon vallen de Amerikanen ‘s nachts aan in de bossen. Maar slecht zicht en mortier- en machinegeweervuur dwingt ze om terug te keren. In de ochtend is er weer een Amerikaanse aanval maar die gaat mis. Er staan Duitse kanonnen bij kasteel De Hattert bij Vierlingsbeek. Die schakelen de ene na de andere tank uit.

Napalmbommen
Geallieerde P-38-jachtvliegtuigen droppen brandbommen op de kanonnen bij het eeuwenoude kasteel. Dat verandert in een ruïne. In de brandbommen zat napalm: benzine met een kleefstof. Het is dan nog een vrij nieuw wapen.

De vliegtuigen bestoken ook Duitsers in het Helderse bos bij Overloon. Die lanceren de ene na de andere tegenaanval. Er ontstaan man-tegen-man-gevechten met bajonetten.

Voor de Amerikanen verloopt het rampzalig. De verliezen zijn hoog. Zeker 12 tanks worden vandaag uitgeschakeld.

Omroep Brabant staat uitgebreid stil bij tachtig jaar vrijheid. Kijk op onze themapagina Brabant Bevrijd voor alle artikelen en uitzendingen.

Duits flak-kanon vermoedelijk bij Vierlingsbeek 1944 (foto: archief)
Duits flak-kanon vermoedelijk bij Vierlingsbeek 1944 (foto: archief)

App ons!

Heb je een foutje gezien of heb je een opmerking over dit artikel? Neem dan contact met ons op.